Bài giảng Địa lí 10 (Cánh diều) - Bài 15: Quy luật địa đới và phi địa đới

 BÀI 15. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI VÀ 
 PHI ĐỊA ĐỚI
Mục tiêu:
- Trình bày khái niệm, biểu hiện và ý nghĩa thực tiễn của quy 
luật địa đới và phi địa đới; liên hệ được thực tế ở địa phương.
- Giải thích được một số hiện tượng phổ biến trong môi trường 
tự nhiên bằng các quy luật địa lí. Khởi động
Cho biết nội 
dung của hai ca 
khúc thể hiện sự 
thay đổi của tự 
nhiên nước ta 
theo những 
hướng nào?
 Video Khởi động
 Các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí 
 trên Trái Đất đều chịu tác động của những quy 
 luật địa lí chung, bắt nguồn từ sự thay đổi góc 
 chiếu sáng của Mặt Trời và tác động của các 
 lực phát sinh trong lòng Trái Đất. Đó là những 
 quy luật nào? Biểu hiện ra sao? Việc hiểu rõ 
 bản chất của những quy luật đó giúp ích gì cho 
 con người trong đời sống và hoạt động kinh tế? Khởi động NỘI DUNG CHÍNH
 I QUY LUẬT ĐỊA 
 ĐỚI
 II QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI Hình thành 
 kiến thức
 I
 QUY LUẬT ĐỊA 
 ĐỚI I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
kiến thức
 Ý nghĩa thực tiễn
 Biểu hiện
 Khái niệm
 HĐ NHÓM Hình thành I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
 kiến thức 1. Khái niệm
 Quy luật địa đới là quy luật về sự thay đổi của các 
 thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo vĩ độ 
 (từ xích đạo về hai cực). Tính địa đới là đặc trưng nhất cho vỏ 
địa lí. Các đới là những bộ phận lớn 
nhất của các vòng đai địa lí được phân 
chia dựa vào tương quan nhiệt ẩm có 
trong từng bộ phận của lớp vỏ địa lí. I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
 kiến thức 2. Biểu hiện
 Quy luật địa đới là 
 quy luật phổ biến 
 của lớp vỏ địa lí, 
 được thể hiện qua 
 các yếu tố và thành 
 phần tự nhiên. I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
kiến thức 2. Biểu hiện
 - Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất:
 Vòng đai Vị trí
 Giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20oC của bán 
 Nóng cầu Bắc và bán cầu Nam, trong khoảng giữa hai 
 vĩ tuyến 30oB và 30oN.
 o
 Ôn hòa Giữa các đường đẳng nhiệt năm +20 C và đường 
 đẳng nhiệt +10oC tháng nóng nhất của hai bán cầu.
 Lạnh Giữa các đường đẳng nhiệt +10oC và 0oC của 
 tháng nóng nhất, ở vĩ độ cận cực của hai bán cầu.
Băng tuyết Nhiệt độ quanh năm đều dưới 0oC, bao quanh hai 
 vĩnh cửu cực. I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
 kiến thức 2. Biểu hiện
 - Các đai khí áp, các đới gió và lượng mưa trên Trái Đất: 
 + Khí áp và gió thường xuyên trên Trái Đất 
 cũng được phân bố theo các đai khí áp và 
 các đới gió từ xích đạo về hai cực. 
 + Lượng mưa có sự khác nhau giữa vùng 
 xích đạo, chí tuyến, ôn đới và cực. I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
 kiến thức 2. Biểu hiện
 - Các đới khí hậu: 
 Hình thành các đới khí hậu 
 từ xích đạo về hai cực. I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
 kiến thức 2. Biểu hiện
 - Các nhóm đất và kiểu thực vật chính: 
 Sự phân bố của đất 
 và thực vật trên lục 
 địa cũng thay đổi 
 từ xích đạo về hai 
 cực (do phụ thuộc 
 nhiều vào khí hậu). I. QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI
3. Ý nghĩa thực tiễn
 Hiểu biết sự phân bố các 
 sự vật, hiện tượng tự 
 nhiên trên Trái Đất có tính 
 quy luật từ xích đạo về hai 
 cực giúp con người định 
 hướng và có các hoạt 
 động thực tiễn phù hợp 
 với môi trường sống. II. QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
kiến thức
 Ý nghĩa thực tiễn
 Biểu hiện
 Khái niệm
 HĐ NHÓM Hình thành 
 kiến thức II. QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI
 1. Khái niệm
 Là quy luật về sự phân bố của các thành phần tự 
 nhiên và cảnh quan địa lí theo kinh độ và theo độ cao. Hình thành II. QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI
 kiến thức
 2. Biểu hiện
 - Theo kinh độ (quy luật địa ô)
 + Là sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và 
 cảnh quan địa lí theo kinh độ.
 + Sự phân bố lục địa và đại dương làm cho khí hậu 
 và một số thành phần tự nhiên (nhất là thảm thực 
 vật) thay đổi từ đông sang tây. Hình thành II. QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI
 kiến thức
 2. Biểu hiện
 - Theo độ cao (quy luật đai cao)
 + Là sự thay đổi của các thành phần tự nhiên và 
 cảnh quan địa lí theo độ cao địa hình.
 + Sự thay đổi nhiệt ẩm theo độ cao ở miền núi kéo 
 theo sự phân bố các vành đai thực vật và nhóm đất 
 theo độ cao. Nhiệt độ thay đổi theo độ cao nhanh 
hơn nhiều so với phương nằm ngang từ 
xích đạo lên cực. 
Ở bán cầu Bắc, nhiệt độ giảm trung 
bình 0,5oC/vĩ độ; 
Ở tầng đối lưu, nhiệt độ thay đổi trung 
bình 6oC/ km theo chiều thẳng đứng. II. QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI
Hình thành 
kiến thức 3. Ý nghĩa thực tiễn
 Hiểu biết về sự phân hóa của tự 
 nhiên theo kinh độ và đai cao 
 cho phép xác định được các 
 định hướng chung và biện pháp 
 cụ thể để ứng xử với tự nhiên 
 một cách hợp lí trong các hoạt 
 động sản xuất, kinh doanh và 
 đời sống hàng ngày.