Bài giảng Địa lí 10 (Cánh diều) - Bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hóa

 BÀI 17. PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ ĐÔ THỊ HÓA
Mục tiêu:
- Phân tích được tác động của các nhân tố tự nhiên, kinh tế - xã hội đến phân 
bố dân cư.
- Trình bày được khái niệm, phân tích được các nhân tố tác động đến đô thị hóa 
và ảnh hưởng của đô thị hóa đến sự phát triển kinh tế - xã hội và môi trường.
- Nhận xét và giải thích được sự phân bố dân cư thế giới thông qua bản đồ.
- Vẽ được biểu đồ về dân số (quy mô, động thái, cơ cấu).
- Phân tích được biểu đồ, số liệu thống kê về dân số, xử lí số liệu. Khởi động
Phân bố dân cư là một 
hiện tượng xã hội có 
tính quy luật và chịu 
tác động tổng hợp của 
hàng loạt các nhân tố. 1 2
Tác động của các nhân 
tố tự nhiên và kinh tế-
xãEm suy nghĩ gì về hội đến phân bố dân 
cưvấn đề phân bố dân như thế nào? Đô thị 
hóacư và đô thị hóa? chịu tác động của 
các nhân tố nào và có 
ảnh hưởng gì đến phát 
triển kinh tế, xã hội, 3 4
môi trường? Khởi động NỘI DUNG BÀI HỌC
 Các nhân tố tác động 
 đến phân bố dân cư
 Khái niệm
 Các nhân tố tác động đến đô 
 Đô thị hóa thị hóa
 Ảnh hưởng của đô thị hóa đến 
 kinh tế, xã hội và môi trường I. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN 
Hình thành 
 kiến thức PHÂN BỐ DÂN CƯ
 1. Nhân tố nào tác động 
 đến sự phân bố dân cư?
 2. Khu vực nào đông dân, 
 khu vực nào thưa dân?
 HĐ CẶP: 05 phút Hình thành 
 kiến thức Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư
 Nhân tố tự nhiên Nhân tố kinh tế - xã hội
 (quan trọng) (quyết định)
 Lịch 
 Trình Tính Sự phát 
 Địa sử
 độ chất triển 
 Khí Nguồn hình Khoáng khai
 phát nền kinh tế, 
 hậu nước và đất sản thác
 triển kinh CSVC
 đai lãnh
 LLSX tế 
 thổ
 Lấy ví dụ về sự tác động của một trong 
 các nhân tố trên đến sự phân bố dân cư Hình thành II. ĐÔ THỊ HÓA
kiến thức
 1 2 3
 Khái niệm Các nhân tố Ảnh hưởng 
 tác động của đô thị hóa II. ĐÔ THỊ HÓA
 Hình thành 
 kiến thức HĐ NHÓM 
 10 phút
Nhóm Nhiệm vụ Kết quả tìm hiểu
 Khái niệm 
 Nhân tố tác động:
 1+2 - Vị trí địa lí
 - Tự nhiên
 - Kinh tế - xã hội
 Phân tích ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực của đô thị hóa đến phát triển 
 3+4 kinh tế, xã hội và môi trường: ..
 ...... Hình thành TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ
 kiến thức
 Tiêu chí / Mức độ hoàn thành 1 2 3
Nội dung chính xác, thể hiện đầy đủ. 
Sản phẩm có cấu trúc, bố cục khoa học, rõ ràng. 
Có hình vẽ, icon trực quan
Thuyết trình lưu loát, hấp dẫn, chuyên nghiệp 
Đảm bảo đúng thời gian II. ĐÔ THỊ HÓA
Hình thành 
kiến thức 1. Khái niệm và các nhân tố tác động đến đô thị hóa
 Là quá trình mở rộng 
 và phát triển mạng 
 lưới đô thị, tập trung 
 Đô thị hóa là gì? dân cư ngày càng đông 
 vào các đô thị, phổ 
 biến ngày càng rộng 
 rãi lối sống đô thị. II. ĐÔ THỊ HÓA
 Hình thành 
 kiến thức 1. Khái niệm và các nhân tố tác động đến đô thị hóa
 - Tạo động lực 
- Mức độ và tốc độ phát triển đô thị.
đô thị hóa. - Quy định chức 
- Cơ cấu kinh tế, lao năng đô thị.
động, lối sống. Các nhân tố 
- Quy mô và chức tác động đến 
năng đô thị. đô thị hóa
- Hình thành hệ 
thống đô thị toàn cầu.
 - Bố trí cơ sở hạ tầng, kiến trúc, 
 cảnh quan.
 - Khả năng mở rộng không gian.
 - Chức năng, bản sắc đô thị. II. ĐÔ THỊ HÓA
 Hình thành 
 kiến thức 2. Ảnh hưởng của đô thị hóa đến kinh tế, xã hội và môi trường
 Tiêu Đô thị Tích 
 cực hóa cực
 Thúc đẩy tăng trưởng, chuyển 
Cơ sở hạ tầng đô thị quá tải
 dịch cơ cấu kinh tế.
Gây sức ép đối với vấn đề việc Tạo việc làm, nâng cao thu 
làm, nhà ở nhập, thay đổi có cấu lao động.
Gia tăng tệ nạn xã hội, suy Mở rộng không gian đô thị, 
giảm chất lượng môi trường hình thành môi trường đô thị Câu hỏi 1: Hãy vẽ sơ đồ thể hiện các nhân tố tác động 
Luyện tập đến phân bố dân cư
 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư
 Tham 
 khảo!
 Nhân tố tự nhiên Nhân tố kinh tế - xã hội
 (quan trọng) (quyết định)
 Lịch 
 Trình Tính Sự phát 
 Địa sử
 độ chất triển 
 Khí Nguồn hình Khoáng khai
 phát nền kinh tế, 
 hậu nước và đất sản thác
 triển kinh CSVC
 đai lãnh
 LLSX tế 
 thổ Câu hỏi 2: Cho bảng số liệu sau:
Luyện tập
 Số dân và số dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020
 (Đơn vị: triệu người)
 Năm 1950 1970 1990 2020
 Thế giới 2536 3700 5372 7795
 Trong đó: Số dân thành thị 751 1354 2290 4379
 a) Tính tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020.
 b) Vẽ biểu đồ kết hợp (cột và đường) thể hiện quy mô dân số thế giới 
 và tỉ lệ dân thành thị thế giới giai đoạn 1950 - 2020.
 c) Rút ra nhận xét và giải thích. Câu hỏi 2:
Luyện tập Gợi ý:
 a) Tỉ lệ dân thành thị của thế giới giai đoạn 1950 - 2020 
 (Đơn vị: %)
 Năm 1950 1970 1990 2020
 Thế giới 100,0 100,0 100,0 100,0
 Trong đó: Số dân thành thị 29,6 36,6 43,0 56,2 Câu hỏi 2:
 Gợi ý:
Luyện tập
 b) Vẽ biểu đồ:
 BIỂU ĐỒ THỂ HIỆN QUY MÔ DÂN SỐ THẾ GIỚI VÀ TỈ LỆ 
 DÂN THÀNH THỊ THẾ GIỚI GIAI ĐOẠN 1950 - 2020 Câu hỏi 2:
 Gợi ý:
 Luyện tập c) Nhận xét và giải thích:
 - Dân số thế giới ngày càng tăng (tăng thêm 
 5259 triệu người). Tỉ lệ dân thành thị ngày 
 càng tăng và tăng thêm 26,6%.
 - Nguyên nhân:
 + Dân số tăng do tỉ lệ gia tăng dân số tự 
 nhiên còn cao, đặc biệt là ở các khu vực 
 châu Phi, Nam Mĩ, Đông Nam Á. Điều kiện 
 sinh hoạt, giáo dục, y tế phát triển, giảm tỉ 
 lệ tử vong ở trẻ em và tuổi thọ tăng lên, 
BIỂU ĐỒ THỂ HIỆN QUY MÔ DÂN SỐ + Tỉ lệ dân thành thị tăng phù hợp với quá 
THẾ GIỚI VÀ TỈ LỆ DÂN THÀNH THỊ trình công nghiệp hóa, quá trình đô thị hóa 
 THẾ GIỚI GIAI ĐOẠN 1950 - 2020 đang diễn ra mạnh mẽ, một lượng lớn người 
 dân nông thôn vào khu vực đô thị tìm việc 
 làm, định cư, Câu hỏi: Sưu tầm một số biện pháp nhằm hạn chế 
 Vận dụng ảnh hưởng tiêu cực của đô thị hóa tới môi trường
Gợi ý:
- Phát triển đô thị vệ tinh Hạn chế số dân vào các đô thị lớn sinh sống.
- Phát triển công nghiệp sạch, ứng dụng công nghệ cao, từng bước loại bỏ, thay thế 
các công nghệ cũ, lạc hậu gây ô nhiễm môi trường.
- Đẩy mạnh phát triển du lịch, tận dụng những lợi thế riêng có để đưa du lịch trở 
thành ngành kinh tế mũi nhọn,
- Giảm phát thải khí nhà kính thông qua việc phát triển mạng lưới giao thông công 
cộng với các phương tiện sử dụng năng lượng sạch
- Quy hoạch lại đô thị, tăng diện tích cây xanh đô thị, quản lí chặt chẽ xây dựng, Hướng dẫn tự học
- Học bài cũ, trả lời câu hỏi SGK. 
- Hoàn thành câu hỏi phần vận dụng. 
- Chuẩn bị bài mới: Bài 18. Các nguồn lực phát triển 
kinh tế.
Nội dung:
+ Khái niệm nguồn lực.
+ Phân loại nguồn lực.
+ Vai trò của nguồn lực đối với phát triển kinh tế.