Bài giảng Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11 (Kết nối tri thức) - Bài 4: Thất nghiệp

 BÀI 4: THẤT NGHIỆP Em hãy đọc trường hợp sau để trả lời câu hỏi: 
 Kinh tế suy thoái, doanh nghiệp 
 X phải thu hẹp quy mô sản xuất 
 khiến anh A và nhiều lao động 
 khác bị mất việc làm, không có 
 thu nhập. Đã gần hai tháng, anh 
 A tìm việc ở nhiều nơi nhưng 
 01 vẫn chưa được. 
 MỞ 01
 ĐẦU Ở trường hợp trên, anh A và người 
 Tình trạng lao động của doanh nghiệp X đang 
 gặp phải vấn đề gì? Hãy chia sẻ suy 
thất nghiệp. nghĩ của em về vấn đề đó. 1. Khái niệm thất nghiệp và các loại hình thất nghiệp 
Thông tin 1. Anh M là kĩ sư nông nghiệp từng làm việc ở công ty xuất khẩu nông sản tại 
tỉnh Đ. Do hoàn cảnh gia đình, anh phải chuyển về thành phố để sinh sống và chưa tìm 
được việc làm. Vợ anh vốn là giáo viên mầm non nhưng khi về thành phố chỉ xin được 
làm tạp vụ tại một cơ sở sản xuất kinh doanh với mức lương rất thấp nên chưa muốn đi 
làm. Bố anh năm nay 55 tuổi đã làm cho một công ty sản xuất ô tô gần 30 năm. Khi 
doanh nghiệp này thay đổi, cơ cấu sử dụng rô-bốt thay thế thợ hàn để lắp ráp ô tô, ông 
đã bị mất việc. Em trai anh là kĩ sư công nghệ thông tin cho một công ty có vốn đầu tư 
nước ngoài. 
 Trong gia đình anh M, ai là người muốn kiếm việc làm nhưng chưa tìm 
 được? Ai là người tự nguyên thất nghiệp? 
 KHÁM 02
 AnhPHÁ M và bố của anh là người muốn kiếm việc làm nhưng chưa tìm được việc 
 làm. 
 Vợ anh M là người tự nguyện thất nghiệp (vợ anh M đã xin được làm tạp vụ 
 tại một cơ sở sản xuất kinh doanh, nhưng do mức lương thấp và không đúng 
 với chuyên môn của mình, nên vợ anh M không muốn đi làm). 1. Khái niệm thất nghiệp và các loại hình thất nghiệp 
Thông tin 2. Do tác động của khủng hoảng kinh tế, hàng hóa sản xuất ra không 
bán được, công ty X phải thu hẹp sản xuất, khiến nhiều lao động bị mất việc 
làm. Khi Chính phủ đưa ra nhiều chính sách để phục hồi kinh tế, doanh nghiệp 
được hỗ trợ để khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh, công ty mở rộng sản 
xuất, thu hút lại nhiều lao động làm cho lượng người thất nghiệp giảm dần. 
 Tình hình thất nghiệp sẽ thay đổi như thế nào khi nền kinh tế phục hồi hay 
 suy thoái 
 Khi kinh tế suy thoái, các doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất, 
 khiến nhiều người lao động bị mất việc làm => làm gia tăng tình 
 trạng thất nghiệp trên quy mô của địa phương và cả nước. 
 Khi kinh tế được phục hồi, các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, 
 thu hút lại nhiều lao động => lượng người thất nghiệp giảm dần. Khái niệm thất nghiệp
 Thất nghiệp là tình 
 trạng người lao động 
 mong muốn có việc 
 làm nhưng chưa tìm 
 được việc làm. Các loại hình thất nghiệp Thất nghiệp tạm thời: thất 
 nghiệp phát sinh do sự 
 Phân loại theo nguồn gốc thất nghiệp: dịch chuyển không ngừng 
 của người lao động giữa 
 các vùng 
 Thất nghiệp Thất nghiệp 
 chu kì: thất tự nhiên: 
 Contents Title biểu thị 
 nghiệp tương mức thất 
 ứng với từng nghiệp bình 
 giai đoạn thường mà 
 trong chu kì nền kinh tế Thất nghiệp cơ cấu: 
 kinh tế: Thất phải chịu, thất nghiệp gắn liền 
 với sự biến động cơ 
 nghiệp chu kì luôn tồn tại 
 Contents Title cấu kinh tế và sự thay 
 ở mức cao khi trong xã 
 hội, bao đổi của công nghệ
 nền kinh tế 
 gồm các 
 suy thoái dạng: Các loại hình thất nghiệp 
 Phân loại theo tính chất: 
 Thất nghiệp Thất nghiệp 
 tự nguyện: 
 Contents Title không tự 
 xảy ra do nguyện: xảy 
 người lao ra khi người 
 động không lao động 
 muốn làm mong muốn đi 
 việc do điều làm nhưng 
 kiện làm việc 
 Contents Title không thể tìm 
 và mức lương kiếm được 
 chưa phù hợp việc làm.
 với họ 2. Nguyên nhân dẫn đến thất nghiệp 
 Trường hợp 1. Chị Y và nhóm bạn của mình đang thất nghiệp. Chị Y đã tốt 
 nghiệp đại học chuyên ngành kế toán doanh nghiệp nhưng làm nhân viên hành 
 chính cho một cơ sở giáo dục. Sau một thời gian làm việc, chị quyết định thôi 
 việc để đi tìm công việc mới phù hợp với sở thích và khả năng của mình. Anh X 
 bị doanh nghiệp cho thôi việc do vi phạm kỉ luật lao động nhiều lần, anh T bị mất 
 việc làm do doanh nghiệp thu hẹp sản xuất kinh doanh. 
 Chị Y và nhóm bạn thất nghiệp do những nguyên nhân nào? 
 Thất nghiệp là do: chị không hài lòng với công việc hiện có, vì 
 Chị Y công việc này không phù hợp với sở thích và chuyên môn. 
 Anh X Thất nghiệp là do: anh đã vi phạm kỉ luật lao động nhiều 
 lần nên bị công ty sa thải. 
 Anh T Thất nghiệp là do: doanh nghiệp mà anh đang làm việc 
 có sự điều chỉnh, thu hẹp quy mô sản xuất, kinh doanh. 2. Nguyên nhân dẫn đến thất nghiệp 
 Trường hợp 2. Theo thống kê của Sở Y tế tỉnh N, số sinh viên theo học các 
 ngành Dược, Điều dưỡng ở các hệ cao đẳng, trung cấp tốt nghiệp hằng năm rất 
 lớn. Tuy nhiên mỗi năm, tỉnh chỉ bố trí được chỗ làm với số lượng có hạn cho đối 
 tượng này nên nhiều sinh viên ra trường bị thất nghiệp. Trong khi đó, tỉnh rất cần 
 các bác sĩ có chuyên môn cao nhưng lại khó tuyển dụng. 
 Em hãy phân tích nguyên nhân dẫn đến hiện tượng thất nghiệp của một 
 số sinh viên ngành Dược, Điều dưỡng ở tỉnh N. 
 Số sinh viên theo học các ngành 
 Dược, Điều dưỡng ở các hệ cao Nhu cầu tuyển dụng 
 đẳng, trung cấp tốt nghiệp hằng việc làm ở 2 ngành 
 năm rất lớn, khiến cho nguồn dược và điều dưỡng 
 cung lao động (ở 2 ngành này) tại tỉnh N nhỏ. 
 lớn. 
 Sự mất cân đối giữa cung và cầu trên thị trường lao động Nguyên nhân dẫn đến thất nghiệp 
 CHỦ QUAN KHÁCH QUAN
bị đuổi việc do vi phạm kỉ do cơ sở sản xuất kinh 
luật, tự thôi việc do không doanh đóng cửa, do sự 
hài lòng với công việc đang mất cân đối giữa cung và 
có, do thiếu kĩ năng làm cầu trên thị trường lao 
việc,... động. 3. Hậu quả của thất nghiệp 
 Qua các thông tin trên, 
 em hãy cho biết thất 
 nghiệp đã tác động đến 
 người lao động, doanh 
 nghiệp và nền kinh tế 
 như thế nào. Vì sao? Thất nghiệp tăng gây Thất nghiệp ảnh 
lãng phí nguồn lực, hưởng đến thu nhập 
 của người lao động, 
làm cho nền kinh tế rơi 
 Đối với người bị khiến cho đời sống của 
vào tình trạng suy thất nghiệp họ gặp nhiều khó khăn, 
thoái, tốc độ tăng ảnh hưởng đến kiến 
trưởng kinh tế giảm, 
 Đối với nền kinh tế thức chuyên môn, 
ngân sách nhà nước nghề nghiệp.
suy giảm, 
 Thất nghiệp tăng cao 
Thất nghiệp gia tăng làm Đối với doanh dẫn đến nhu cầu xã hội 
cho hiện tượng tiêu cực nghiệp bị giảm sút, hàng hoá 
trong xã hội phát sinh nhiều, và dịch vụ không có 
gây ra những xáo trộn Đối với chính trị người tiêu dùng, cơ hội 
trong xã hội, trật tự xã hội - xã hội kinh doanh của doanh 
không ốn định, hiện tượng nghiệp giảm,... nhiều 
lãn công, bãi công, biếu doanh nghiệp phải thu 
tình,... tăng lên. hẹp sản xuất hoặc 
 Hậu quả của thất nghiệp đóng cửa. 4. Vai trò của Nhà nước trong việc kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp 
 Qua các thông tin và 
 hình ảnh trên, em hãy 
 cho biết Nhà nước đã 
 thực hiện các giải pháp 
 nào để kiểm soát và 
 kiềm chế thất nghiệp. Vai trò của Nhà nước trong việc 
 kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp 
 Thường xuyên thông tin Dự báo tình hình 
 về tình hình thất nghiệp thất nghiệp 
 Khuyến khích các cơ 
 Hoàn thiện thể chế Nhà sở sản xuất kinh 
 về thị trường lao 
 nước doanh mở rộng hoạt 
 động động sản xuất 
 Quan tâm đào tạo lao 
Thực hiện chính sách an động trình độ cao, hỗ 
sinh xã hội, chính sách trợ người lao động tự 
hỗ trợ các doanh nghiệp tạo việc làm. Luyện tập 1 : Em đồng tình hay không đồng tình với các quan điểm 
 sau đây? Vì sao? 
a. Để giải quyết việc làm, 
 Không đồng tình, vì: người lao động phải có trách nhiệm chính, quan trọng 
Nhà nước phải tạo ra các 
 nhất trong việc giải quyết vấn đề việc làm của bản thân. Nhà nước có vai trò 
điều kiện thuận lợi cho 
 hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để người lao động tự tạo việc làm, thông qua 
người lao động tự tạo 
 những chủ trương, chính sách phù hợp trong từng giai đoạn.
việc làm.
b. Chính quyền địa 
 Không đồng tình, vì: người lao động phải có trách nhiệm chính, quan trọng 
phương phải có trách 
 nhất trong việc giải quyết vấn đề việc làm của bản thân. Chính quyền địa 
nhiệm giải quyết việc làm 
 phương có vai trò hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi để giải quyết việc làm cho 
cho người thất nghiệp ở 
 người lao động.
địa phương.
c. Trung tâm dịch vụ việc 
 Không đồng tình, vì: các trung tâm dịch vụ việc làm chỉ có chức năng hỗ trợ 
làm có trách nhiệm môi 
 và giới thiệu tới người lao động những công việc phù hợp hoặc những cơ sở 
giới, giới thiệu việc làm 
 LUYỆN sản xuất, kinh doanh đang có nhu cầu tuyển dụng.03
cho người lao động.TẬP
 Đồng tình, vì: lao động là nghĩa vụ của mỗi công dân. Người lao động phải 
d. Người lao động giữ vai có trách nhiệm chính, quan trọng nhất trong việc giải quyết vấn đề việc làm 
trò quan trọng nhất trong của bản thân (ví dụ: học tập, rèn luyện để nâng cao tay nghề, đáp ứng yêu 
việc giải quyết thất cầu ngày càng cao của công việc; lựa chọn những công việc phù hợp với 
nghiệp. năng lực của bản thân; nghiêm túc tuân thủ nội quy, kĩ luật lao động tại nơi 
 làm việc, ). Luyện tập 2 : Em hãy cho biết những trường hợp sau đây thuộc loại hình thất 
nghiệp nào: 
 Người không đi làm để Thất nghiệp tự 
 tập trung giải quyết 
 việc gia đình. nguyện. 
 Khi nhà máy chuyển đổi 
 sản xuất từ cơ khí lên tự Thất nghiệp cơ 
 động hoá, hàng loạt lao cấu. 
 động trong nhà máy bị mất 
 việc làm. 
 Người đi du học mới Thất nghiệp tạm 
 về nước chưa kiếm thời hoặc thất 
 được việc làm. nghiệp tự nguyện. Luyện tập 3 : Em hãy nhận xét việc làm của các tổ chức, cá nhân dưới đây: 
 Xã A sử dụng kinh phí ngân sách nhà Việc làm của chính quyền xã A 
 nước tổ chức hai khoá dạy nghề mây tre chưa phù hợp, không bám sát với 
 đan xuất khẩu nhằm giải quyết việc làm tình hình thực tế tại địa phương. 
 cho người lao động tại địa phương. Sau Hành động này đã gây lãng phí 
 đó, các học viên này vẫn không có việc ngân sách nhà nước; đồng thời tiêu 
 làm vì không có bất cứ một dự án sản tốn thời gian, công sức học tập của 
 xuất mây tre đan nào được tổ chức tại 
 địa phương. người lao động tại địa phương. 
 Nhận 
 xét
 Khi tỉ lệ thất nghiệp tăng cao, chính Hành động của chính quyền xã X là 
 quyền xã X đã đến từng hộ gia đình đúng, thể hiện tốt vai trò của chính 
 thống kê số người thất nghiệp đề tìm quyền địa phương trong việc trong việc 
 giải pháp kiểm soát và kiềm chế thất kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp. Hành 
 nghiệp, nhưng một số gia đình không động không hợp tác của một số hộ dân 
 hợp tác vì cho rằng Nhà nước không là sai,
 thể giải quyết được vấn đề này. Em hãy viết bài giới 
 thiệu một tấm gương 
 tạo việc làm, giải 
 quyết thất nghiệp cho 
 người lao động tại địa 
 phương. 
VẬN 04
DỤNG