Bài giảng Giáo dục Kinh tế và Pháp luật 11 (Kết nối tri thức) - Bài 5: Thị trường lao động và việc làm

 BÀI 5: THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG 
 VÀ VIỆC LÀM Thông tin. Trong ngày hội tư vấn tuyển sinh được tổ chức tại Trường Trung 
 học phổ thông NT, các chuyên gia từ Bộ Giáo dục và Đào tạo và các trường 
01 MỞ 
 ĐẦU đại học đã tư vấn cho học sinh cách xét tuyển vào trường và lựa chọn 
 ngành học phù hợp. Bên cạnh đó, các trường đại học và các chuyên gia 
 cùng học sinh tìm hiểu những nghề học sau khi tốt nghiệp dễ tìm được việc 
 làm, phù hợp với sở thích và nguyện vọng của học sinh. 
 Thông tin trên phản ánh vấn đề gì? 
 Hãy chia sẻ hiểu biết của em về 
 các hoạt động đó. 
 Ngày hội tư vấn tuyển sinh được tổ chức tại trường Trung học phổ thông 
 NT phản ánh về hoạt động hướng nghiệp đối với các em học sinh. 1. Khái niệm lao động và vai trò của lao động 
02 KHÁM 
 PHÁ Thông tin 1. Bác A là một thợ thêu, làm ra rất nhiều bức tranh 
 thêu độc đáo phục vụ cho khách hàng trong và ngoài nước. Để 
 làm ra mỗi sản phẩm, bác thường thiết kế rất tỉ mỉ hình ảnh, hoa 
 văn, hoạ tiết, màu sắc,... Sản phẩm được hoàn thành là kết quả 
 của sự kết hợp làm việc miệt mài và đôi bàn tay khéo léo của 
 người thợ với chiếc khung thêu thân thuộc cùng những tấm vải lụa 
 mềm mại và những cuộn chỉ màu sắc rực rỡ. 
 Hoạt động của bác A nhằm mục đích gì? Theo em, lao động là gì? 
 Hoạt động của bác A nhằm tạo ra các sản phẩm tranh 
 thêu, phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng của khách hàng 
 trong và ngoài nước; đồng thời cũng đem lại nguồn thu 
 nhập để bác A trang trải cuộc sống. Trong thông báo tuyển dụng, các công ty đưa ra mức lương và chế độ đãi 
 ngộ cho người lao động nhằm mục đích gì? 
Thông tin 2. Tại Thành phố H, nhu cầu tuyển dụng lao động cuối năm ở một số ngành 
nghề đang sôi động. Nhiều doanh nghiệp trên địa bản cho biết họ gặp nhiều khó khăn 
trong tuyển dụng lao động. Công ty cổ phần Sản xuất Container đang cần tuyển 650 lao 
động, trong đó có 100 lao động phổ thông, 500 thợ hàn, thợ cơ khí,... với mức lương cơ 
bản từ 6 đến 18 triệu đồng. Tuy nhiên, sau ba tháng nhiều hồ sơ ứng tuyển không đạt yêu 
cầu. Công ty N cũng đang thông báo tuyển 127 lao động cho các vị trí kĩ thuật viên: thuỷ 
lực, cơ khí, sơn dầu, máy lạnh, cửa cuốn, lao động phổ thông,... với nhiều chế độ ưu đãi 
vượt trội nhưng vẫn tìm không đủ người. 
 Các công ty đưa ra mức lương và chế độ đãi ngộ 
 cho người lao động nhằm mục đích: thu hút, tuyển 
 dụng được những lao động có tay nghề cao, phù 
 hợp với yêu cầu công việc. Lao động và vai trò của lao động Trong hoạt động sản 
 xuất, lao động được 
 coi là yếu tố đầu vào, 
 ảnh hưởng tới chi phí 
 Vai trò của lao 
 động tương tự như việc sử 
Lao động là hoạt dụng các yếu tố sản 
động có mục đích, xuất khác. 
có ý thức của con Vai 
người nhằm tạo trò 
 Khái niệm của 
ra các sản phẩm lao 
phục vụ cho các động Lực lượng lao động là 
nhu cầu của đời một bộ phận của dân 
sống xã hội. số, là người được 
 hưởng thụ lợi ích của 
 quá trình phát triển. b. Thị trường lao động
Thông tin 1. Năm 2021, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của Việt Nam đạt 
50,6 triệu người. Trong đó, lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế là 
49,1 triệu người. Tỉ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động trong độ tuổi ước tính 
là 3,20%, tỉ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi là 3,10%. 
 Nhận xét tình hình cung - cầu lao động trên thị trường ở Việt Nam năm 
 2021 
 - Trong năm 2021, trên thị Sự chênh lệch giữa cung - 
 trường Việt Nam có sự cầu lao động này đã dẫn tới 
 chênh lệch giữa cung - việc: 3,2% lực lượng lao 
 cầu lao động, theo hướng: động trong độ tuổi bị thất 
 nguồn cung lao động lớn nghiệp và 3,1% người lao 
 hơn so với nhu cầu tuyển động trong độ tuổi thiếu việc 
 dụng việc làm. làm. b. Thị trường lao động
Thông tin 2. Anh B và anh C đọc thông tin niêm yết tuyển dụng của công ty thương mại và 
kinh doanh du lịch X thông báo tuyển 25 lao động cho các vị trí việc làm như thu ngân, 
đóng gói, kiểm kê hàng, giao hàng,... ưu tiên tuyển dụng những người có độ tuổi từ 18 đến 
25, sức khoẻ tốt, nhiệt tình trong công việc với mức lương từ 5 - 8 triệu đồng/tháng, tuỳ 
theo vị trí việc làm. Nhận thấy minh có đủ điều kiện, hai anh đã đăng kí dự tuyển. 
 Hãy xác định các chủ thể tham gia hoạt động tuyển dụng. Các yếu tố cần có trong 
 hoạt động tuyển dụng là gì? 
Người lao động làm thuê. 
 Người sử dụng sức lao động. 
 Chủ thể tham gia vào hoạt động tuyển dụng b. Thị trường lao động
Thông tin 2. Anh B và anh C đọc thông tin niêm yết tuyển dụng của công ty thương mại và 
kinh doanh du lịch X thông báo tuyển 25 lao động cho các vị trí việc làm như thu ngân, 
đóng gói, kiểm kê hàng, giao hàng,... ưu tiên tuyển dụng những người có độ tuổi từ 18 đến 
25, sức khoẻ tốt, nhiệt tình trong công việc với mức lương từ 5 - 8 triệu đồng/tháng, tuỳ 
theo vị trí việc làm. Nhận thấy minh có đủ điều kiện, hai anh đã đăng kí dự tuyển. 
 Hãy xác định các chủ thể tham gia hoạt động tuyển dụng. Các yếu tố cần có trong 
 hoạt động tuyển dụng là gì? 
Các yếu Nguồn cung (bao gồm cả: nguồn cung lao động và 
tố cần có nguồn cung việc làm). 
 trong 
 hoạt Nguồn cầu (bao gồm cả: nhu cầu làm việc và nhu 
 cầu tuyển dụng) 
 động 
 tuyển Giá cả sức lao động (tiền công, tiền lương, chế độ đãi 
dụng là: ngộ, ). Khái niệm thị Thị trường lao động được cấu 
trường lao động. thành bởi ba yếu tố 
Thị trường lao động là 
nơi thực hiện các quan Nguồn cung 
hệ xã hội giữa người bán 
sức lao động và người 
mua sức lao động, thông Nguồn cầu 
qua các hình thức thoả 
thuận về giá cả và các 
điều kiện làm việc khác, Giá cả sức lao động 2. Việc làm và thị trường việc làm
Thông tin 1. Gia đình anh M có nhiều niềm vui vì anh mới được nhận vào làm 
cho công ty cơ khí với mức lương 7 triệu đồng/tháng. Mẹ anh mới nhận được 
giấy chứng nhận đăng kí hộ kinh doanh hàng tạp hoá. 
 Công việc của anh M và mẹ anh có ý nghĩa thế nào đối với gia đình? Em 
 hiểu thế nào là việc làm? 
 - Công việc của anh M và - Công việc của anh M và 
 mẹ anh có ý nghĩa: mẹ anh có ý nghĩa:
 + Giúp mỗi cá nhân có thu + Góp phần sáng tạo ra 
 nhập để duy trì, cải thiện của cải vật chất và tinh 
 cuộc sống của bản thân và thần cho xã hội, giúp duy 
 gia đình. trì và phát triển đất nước. Việc làm và thị trường việc làm
Thông tin 2. Để kết nối cung - cầu lao động trong bối cảnh thị trường lao động 
đang từng bước sôi động trở lại, thành phố H đã thực hiện các giải pháp như: rà 
soát nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, nhu cầu tìm việc của người lao 
động để tổ chức các phiên giao dịch việc làm kết nối, tăng cường đào tạo ngắn 
hạn, dài hạn cho người lao động để đáp ứng nguồn cung của doanh nghiệp,... 
 Các chủ thể tham gia các hội chợ, các phiên giao dịch việc làm nhằm 
 mục đích gì? 
 - Doanh nghiệp tham gia vào các hội - Người lao động tham gia 
 chợ, các phiên giao dịch việc làm vào các hội chợ, các phiên 
 nhằm mục đích: giao dịch việc làm nhằm mục 
 + Giới thiệu tới người lao động những đích:
 thông tin về doanh nghiệp mình; + Tìm hiểu nhu cầu tuyển dụng 
 + Cung cấp thông tin về nhu cầu, mức lao động của các cơ sở sản 
 lương tuyển dụng, từ đó mong muốn xuất, các doanh nghiệp.
 tuyển được những lao động có chất + Tìm kiếm công việc phù hợp 
 lượng cao, đáp ứng được yêu cầu công với nhu cầu và năng lực của 
 việc. bản thân. Các phiên giao dịch việc làm có tác dụng như thế nào? 
 + Cung cấp thông tin 
 về doanh nghiệp, nhu 
 cầu, mức lương tuyển 
 dụng.
 + Giúp người lao động 
 có thông tin, tiếp cận 
 được đến các cơ sở 
 có nhu cầu tuyển 
 dụng để tìm kiếm 
 được việc làm. Việc làm và thị trường 
 việc làm
 Thị 
 01 Việc 02 trường 
 làm việc làm
Việc làm là hoạt động lao động tạo ra Thị trường việc làm là nơi gặp gỡ, 
thu nhập và không bị pháp luật cấm, trao đổi mua bán hàng hoá việc 
có ý nghĩa quan trọng đối với mỗi 
 làm giữa người lao động và người 
người, giúp duy trì và cải thiện cuộc 
sống. Mỗi người có thể làm nhiều việc sử dụng lao động cũng như xác 
khác nhau: có việc làm chính thức hay định mức tiền công của người lao 
việc làm không chính thức. động trong từng thời kì nhất định 3. Mối quan hệ giữa thị trường lao động và thị trường việc làm 
 Em thấy sự lệch pha về cung - cầu lao động tại tỉnh C thể hiện như thế 
 nào? Điều này có tác động gì đến nền kinh tế? 
 Theo thống kê của tỉnh C, gần 90% các công ty của tỉnh đang có nhu cầu tuyển dụng các 
 ngành kĩ sư, sửa chữa, máy tính, du lịch, công nghệ, kĩ thuật nhưng đang thiếu hụt nguồn 
 cung. Các lĩnh vực hành chính, ngân hàng đang dẫn đầu nguồn cung nhưng nhu cầu tuyển 
 dụng không nhiều. Sự lệch pha giữa cung và cầu về lao động đã giảm đi sức hấp dẫn đối 
 với các nhà đầu tư, khiến cho họ chuyển hướng đầu tư sang các tỉnh khác. 
 + Các ngành kĩ sư, 
 Các ngành hành 
 sửa chữa, máy tính, 
 chính, ngân hàng 
 du lịch, công nghệ, kĩ 
 có nhu cầu tuyển 
 thuật có nhu cầu 
 dụng ít, nhưng lại dư 
 tuyển dụng cao 
 thừa nguồn cung lao 
 nhưng đang thiếu hụt 
 động. 
 nguồn cung lao động. 
 Sự lệch pha giữa cung và cầu về lao động đã giảm đi sức hấp dẫn đối với các 
 nhà đầu tư, khiến cho họ chuyển hướng đầu tư sang các tỉnh khác. Thị trường việc làm có vai trò kết nối cung - cầu, giúp thị trường lao động nước ta 
 phát triển như thế nào? 
Cùng với nhiều giải pháp đồng bộ 
 Tổ chức gần 6.000 phiên giao dịch 
nhằm kết nối cung - cầu lao động, 
 việc làm, giới thiệu và cung ứng 
giai đoạn 2015 - 2020, các trung tâm 
 gần 5 triệu lượt người, 68,5% trong 
dịch vụ việc làm đã tổ chức gần 
 số đó có kết nối việc làm thành 
6.000 phiên giao dịch việc làm, giới 
 công. 
thiệu và cung ứng gần 5 triệu lượt 
người, 68,5% trong số đó có kết nối 
việc làm thành công. Kết quả, cả Góp phần giải quyết trên 8 triệu 
nước đã giải quyết được trên 8 triệu việc làm trên phạm vi cả nước. 
việc làm, thị trường lao động Việt 
Nam có sự chuyển biến tích cực, cơ 
cấu lao động chuyển dịch tích cực Giúp thị trường lao động Việt Nam 
theo cơ cấu kinh tế; tỉ lệ thất nghiệp có sự chuyển biến tích cực. 
chung là 2,48% số người trong độ 
tuổi lao động, khu vực thành thị luôn 
duy trì dưới 4%. Mối quan hệ giữa thị trường lao động và thị trường việc làm
Thị trường lao động và thị trường việc làm có mối quan hệ chặt chẽ 
với nhau 
 Thông qua các dịch vụ kết nối 
 nhà tuyển dụng và người lao 
 động, thị trường việc làm giúp 
 người lao động tìm được chỗ 
 làm phù hợp, người sử dụng 
 lao động tìm được người thích 
 hợp, giúp cho thị trường lao 
 động nhanh chóng đạt đến 
 trạng thái cân bằng cung - cầu 
 lao động. 4/ Xu hướng tuyển dụng lao động của thị trường 
 Em có nhận xét gì về xu hướng tuyển dụng của thị trường lao động ở Việt Nam? 
 Thông tin 1. Theo bản tin thị trường lao động Việt Nam quý III năm 2022: Năm nhóm ngành có nhu 
 cầu tuyển dụng nhiều nhất: công nghiệp chế tạo; thông tin và truyền thông; bán buôn, bán lẻ, sửa 
 chữa ô tô, mô tô, xe máy và xe có động cơ khác; hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm; hoạt 
 động chuyên môn khoa học và công nghệ. Năm nghề có nhu cầu tuyển dụng nhiều nhất: tài chính, kế 
 toán, nhân viên phần mềm, ngân hàng, marketing. Năm nghề người lao động đi tìm việc nhiều nhất: 
 lao động kĩ thuật trong công nghiệp, hành chính, bán hàng trong lĩnh vực bất động sản, tiếp thị kĩ thuật 
 số bán hàng, y tế và chăm sóc sức khỏe. Dự báo nhu cầu việc làm sẽ tăng ở một số ngành sản xuất 
 phương tiện vận tải, sản xuất sản phẩm điện tử. 
 Gia tăng tuyển dụng lao động ở các nhóm ngành, nghề về công nghệ cao, dịch vụ 
 01 hoặc các ngành, nghề dựa trên nền tảng công nghệ. 
 02 Giảm tuyển dụng lao động ở các nhóm ngành nghề về: nông nghiệp, kĩ 
 thuật công nghiệp giản đơn. 
 03 Tăng tuyển dụng lao động có chất lượng cao; giảm tuyển dụng lao động 
 giản đơn. Những yêu cầu đối với việc phát triển nguồn nhân lực để thực hiện định hướng phát triển 
 đất nước trong Văn kiện đại hội Đảng XIII cho thấy xu hướng tuyển dụng lao động trên thị 
 trường sẽ như thế nào? 
Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đề ra định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030: 
“Tạo đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực 
chất lượng cao, thu hút và trọng dụng nhân tài. Thúc đầy nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng 
mạnh mẽ thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào mọi lĩnh vực của đời 
sống xã hội, chú trọng một số ngành, lĩnh vực trọng điểm, có tiềm năng, lợi thế để làm động 
lực cho tăng trưởng theo tinh thần bắt kịp, tiến cùng và vượt lên ở một số lĩnh vực so với khu 
vực và thế giới".
Thực hiện phương châm: “Đào tạo con người theo hướng có đạo đức, kỉ luật, kỉ cương, ý 
thức trách nhiệm công dân, xã hội, có kĩ năng sống, kĩ năng làm việc, ngoại ngữ, công nghệ 
thông tin, công nghệ số, tư duy sáng tạo và hội nhập quốc tế".
 Xu hướng tuyển dụng trên thị trường lao động luôn gắn liền với chiến 
 lược, chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Đảng và 
 Nhà nước cùng với những yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất 
 lượng cao. Xu hướng tuyển dụng lao động của thị trường
 Chuyển dịch nghề nghiệp gắn với kĩ năng mềm 
 02
Gia tăng số lượng 
 Lao động giản đơn 
lao động trên các 
 01 03 sẽ trở nên yếu thế 
nền tảng công nghệ 
 04
 Xu hướng lao động "phi chính thức" gia tăng.