Bài giảng Ngữ văn 10 (Viết) Sách Kết nối tri thức - Bài: Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá 1 tác phẩm thơ

 VIẾT
VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ 
 MỘT TÁC PHẨM THƠ LUẬT CHƠI
 Chia lớp thành 4 nhóm tương đương 4 đội 
 chơi. Trong thời gian 3 phút mỗi đội viết 
KHỞI ĐỘNG những từ ngữ thể hiện cảm nhận của mình 
 về bài thơ “Mùa xuân xanh” lên giấy dán. 
 Trong khoảng thời gian 1 phút nhóm nào 
 dán được nhiều từ hơn, các từ có giá trị 
 biểu cảm cao hơn sẽ giành chiến thắng. “Mùa 
xuân 
xanh” HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I. Tìm hiểu chung về bài văn nghị luận phân tích, đánh giá 
 một tác phẩm thơ
1. Tìm hiểu bài viết tham khảo SGK:
- Vấn đề chính được bàn luận: Vẻ đẹp của bài thơ Mùa 
xuân xanh
- Bài nghị luận giúp người đọc hiểu về các điệu xanh của 
bài thơ Mùa xuân xanh thể hiện qua các yếu tố nghệ thuật 
của bài thơ - Tác giả đã triển khai các luận điểm theo trình tự:
+ Giới thiệu chung (nhan đề, tác giả, tác phẩm, định hướng phân 
tích)
 ü Phân tích các yếu tố làm nên vẻ đẹp của thơ (Từ ngữ, hình 
 ảnh, cách tổ chức nhịp điệu, nhạc điệu, các phép tu từ đối, 
 điệp, cách liên kết mạch cảm xúc và hình ảnh, )
 ü Mở rộng vấn đề bài viết
 ü Kết luận: tóm lược các ý kiến khẳng định giá trị của bài thơ. Phân tích mạch Liên hệ, so sánh 
 với thơ truyền 
 Những triển khai hệ 
 thống để làm rõ 
điệu xanh thống hình ảnh 
 những nét mới mẻ 
 của mùa 
 trong bài thơ. của bài thơ.
 xuân
 Nêu ấn tượng trước Phân tích phép Khẳng định giá trị 
 sự gợi mở của nhan đối, phép điệp và thẩm mĩ và giá trị 
 đề và câu mở đầu hiệu quả thẩm mĩ nhân bản của bài 
 mà các phép tu từ 
 bài thơ. thơ.
 này gợi ra. 2. Tìm hiểu những đặc điểm của bài văn nghị luận phân tích, 
đánh giá một tác phẩm thơ 
 Bài văn nghị Kiểu bài viết này Bởi vậy, người viết 
luận phân tích, cần nắm chắc các 
 đòi hỏi sự chặt chẽ tri thức về đặc trưng 
 đánh giá một trong lập luận, sự thi ca đã được giới 
 tác phẩm thơ sáng rõ, sắc nét thiệu trong các bài 
 không phải là của luận điểm và học và được làm rõ 
 qua các tiết đọc văn 
 một bài phát sự mạch lạc trong bản để có những 
biểu cảm nhận tổ chức bài viết. phân tích, đánh giá 
 đơn thuần. thuyết phục. 3. Các yếu tố chủ yếu của một bài thơ gồm: 
+ Mạch cảm xúc của thi nhân được gửi qua những rung động và tình 
cảm của nhân vật trữ tình. 
+ Các yếu tố về hình thức nghệ thuật: Từ ngữ, hình ảnh, cách tổ chức 
nhịp điệu, nhạc điệu, cách liên kết mạch cảm xúc và hình ảnh, 
Ví dụ một số đề bài văn nghị luận phân tích đánh giá một tác phẩm 
thơ: 
- Vẻ đẹp của mùa thu trong bài thơ Thu hứng
- Phân tích sự độc đáo của những hình ảnh trong thơ hai-cư
- Cảm nhận về mạch liên kết cảm xúc trong bài thơ Mùa xuân chín 4. Yêu cầu đối với bài văn nghị luận phân tích, đánh giá 
một tác phẩm thơ 
 Giới thiệu Chỉ ra và Đánh giá giá 
 ngắn gọn về phân tích trị của bài thơ 
 bài thơ được được những về phương 
 chọn nét đặc sắc, diện nghệ 
 độc đáo của thuật cũng 
 bài thơ như ý nghĩa 
 nhân sinh. II. Tìm ý, lập dàn ý bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác 
phẩm thơ
 1. Cách tìm ý cho bài văn nghị luận phân tích, đánh giá 
 một tác phẩm thơ
 - Đọc lại bài thơ đã lựa chọn. Có thể đọc thầm hoặc đọc 
 thành tiếng để cảm nhận đầy đủ hơn về âm điệu, nhịp điệu 
 của nó. Chú ý những cách diễn đạt lạ, có thể lần đầu mình 
 bắt gặp và những hình ảnh gây ấn tượng. Sau khi đọc, hãy 
 suy nghĩ vì sao bài thơ lại có những cách tổ chức và kết hợp 
 ngôn từ đặc biệt như vậy. - Liên kết âm điệu, nhịp điệu, ngôn ngữ, hình ảnh của bài 
thơ và chú ý xem mạch liên kết này có thể đem đến cho 
bạn sự bất ngờ nào trong cảm xúc, liên tưởng và nhận 
thức.
- Tìm hiểu thêm thông tin về tác giả và hoàn cảnh sáng 
tác, chú ý bối cảnh lịch sử, xã hội, văn hóa, văn học của 
bài thơ - có thể giúp hiểu sâu hơn về ngôn ngữ, hình ảnh, 
cảm xúc và tư tưởng của bài thơ. - Khi phân tích nội dung nghệ thuật của bài thơ, chú ý vận 
dụng các thao tác so sánh và liên tưởng một cách thích hợp. 
(Ví dụ: so sánh từ ngữ mà nhà thơ lựa chọn với những từ ngữ 
đồng nghĩa, gần nghĩa, từ đó lý giải vì sao lựa chọn của nhà 
thơ có thể được xem nhà tối ưu.)
- Cần tập trung vào những phương diện hình thức nghệ thuật 
và nội dung của bài thơ mà người đọc xem là độc đáo, mới 
mẻ, thú vị. - Khi đánh giá bài thơ, cần chú ý đầy đủ các giá trị 
thẩm mĩ và giá trị nhân văn của nó. (Bài thơ gợi cho 
bạn những trải nghiệm đặc biệt gì về cảm giác, cảm 
xúc, nhận thức? Những trải nghiệm đó có ý nghĩa 
như thế nào đối với bạn?) * Mở bài: Giới thiệu ngắn 
gọn về bài thơ (tác giả, 
thời điểm ra đời, nơi xuất 
bản, đánh giá chung của dư 
luận, ) và nêu vấn đề 
chính sẽ được tập trung 
phân tích trong bài viết. * Thân bài 
 Phân tích, đánh 
 giá nét hấp dẫn 
 Phân tích, đánh riêng của bài thơ 
 giá sự phát triển so với những 
 Phân tích, của hình tượng sáng tác khác 
 cùng đề tài, chủ 
 đánh giá mạch chính và tính độc 
 đáo của những để, thể loại 
 ý tưởng, cảm phương tiện ngôn 
 xúc của nhân từ đã được sử 
 vật trữ tình dụng Khẳng định giá trị 
 tư tưởng và giá trị 
* Kết bài thẩm mĩ của bài 
 thơ, ý nghĩa của bài 
 thơ đối với người 
 viết bài nghị luận. III. Thực hành
Đề bài: Vẻ đẹp thiên 
nhiên và con người 
trong bài thơ “Đây 
thôn Vĩ Dạ” của Hàn 
Mặc Tử 1. Bước 1: Chuẩn bị viết
Dạng bài: nghị luận đánh giá, phân tích một tác phẩm thơ
Về nội dung: Vẻ đẹp thiên nhiên và con người trong bài 
thơ “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử
Về thao tác lập luận: Sử dụng tổng hợp các thao tác lập 
luận để triển khai vấn đề nghị luận
Về phạm vi dẫn chứng: Sử dụng ngữ liệu trong tác phẩm 
“Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử 1. Bước 1: Chuẩn bị viết
 Hệ thống luận điểm triển khai bài viết: 
ü Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nhan đề bài thơ
ü Phân tích, đánh giá sự gợi mở của nhan đề bài thơ
ü Phân tích, đánh giá mạch cảm xúc của nhà thơ
ü Phân tích vẻ đẹp thiên nhiên và con người qua những tín hiệu 
 thẩm mĩ (từ ngữ, cách gieo vần, ngắt nhịp, các biện pháp tu từ, )
ü Nét hấp dẫn riêng của bài thơ so với những sáng tác khác cùng đề 
 tài, chủ để, thể loại (của chính nhà thơ hoặc của những tác giả 
 khác).