Bài giảng Ngữ văn Lớp 10 (Đọc) Sách Kết nối tri thức - Văn bản 2: Huyền đường (Trích tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến)

 VĂN BẢN 2: HUYỆN ĐƯỜNG
(Trích tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến) KHỞI ĐỘNG
 HÌNH THÀNH 
 KIẾN THỨC
LUYỆN TẬP
VẬN DỤNG KHỞI ĐỘNG - Em đã bao giờ xem một vở tuồng chưa?
- Giữa sự nở rộ của muôn vàn phương tiện nghe 
nhìn và những hình thức giải trí hấp dẫn khác, em 
nghĩ như thế nào nếu người khác đề nghị em bỏ 
một chút thời gian để xem một vở tuồng?
 Chia sẻ suy nghĩ của em với các bạn. HÌNH THÀNH 
 KIẾN THỨC I. Tìm hiểu chung
1. Tìm hiểu về thể loại tuồng
 - Em hiểu thế nào về thể loại tuồng?
 - Nghệ thuật tuồng gồm những bộ phận sáng tác 
 Phiếuchủ học yếu nào?tập 01: Nêu Tìm tên những hiểu thểvở tuồng loại tuồngem biết hoặc 
 đã xem diễn.(Chuẩn bị ở nhà)
 - Những điểm gì có thể làm căn cứ để nhận diện 
 tuồng dân gian?
 - Tích tuồng dân gian có những đặc điểm gì 
 đáng chú ý về nội dung và hình thức? Phiếu học tập 01: Tìm hiểu thể loại tuồng 
 (Chuẩn bị ở nhà)
 Tìm hiểu chung về Tuồng
1. Thế nào là tuồng? .................................................
2. Phân loại .................................................
3. Đặc trưng của nghệ thuật tuồng .........................................................
4. Những vở tuồng đặc sắc ........................................................
5. Tích tuồng dân gian ......................................................... Tìm hiểu chung về Tuồng
1. Thế nào - Tuồng là một loại hình kịch hát cổ truyền của dân tộc, phát 
 là tuồng? triển mạnh dưới triều Nguyễn ở vùng Nam Trung Bộ.
 2. Phân Tuồng được chia làm 2 loại:
 loại + Tuồng cung đình 
 + Tuồng dân gian 
 3. Đặc - Về nội dung tư tưởng: 
 trưng của + Tuồng cung đình: Ca ngợi đạo lí vua tôi, lòng yêu nước, 
nghệ thuật khát vọng đánh giặc bảo vệ đất nước, bảo vệ triều đình.
 tuồng + Tuồng dân gian: Phản ánh hiện thực xã hội gắn với cuộc sống 
 sinh hoạt của nhân dân lao động, hướng tới châm biếm các thói 
 hư tật xấu, đả kích một số hạng người nhất định trong xã hội.
 - Về hình thức: Nghệ thuật tuồng mang tính tổng hợp, phối 
 hợp cả văn học, ca nhạc và vũ đạo.
 2. Phân +
 loại
 3. Đặc 
 trưng của 
 nghệ 
 thuật 
 tuồng
 4. Những - Tuồng cung đình: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Đào Tam 
 vở tuồng Xuân, 
 đặc sắc - Tuồng dân gian: Nghêu, Sò, Ốc, Hến; Trương Ngáo; 
 Trương Đồ Nhục; 
 5. Tích - Tích tuồng dân gian giàu yếu tố hài, hướng tới châm biếm 
 tuồng dân các thói hư tật xấu hay đả kích một số hạng người nhất định 
 gian trong xã hội.
 - Một tích tuồng thường có nhiều dị bản, do nó được bổ 
 sung, nắn chỉnh thường xuyên trong quá trình biểu diễn, lưu 
 truyền. Tìm hiểu chung về Tuồng
 4. Những - Tuồng cung đình: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Đào Tam 
 vở tuồng Xuân, 
 đặc sắc - Tuồng dân gian: Nghêu, Sò, Ốc, Hến; Trương Ngáo; Trương 
 Đồ Nhục; 
 5. Tích - Tích tuồng dân gian giàu yếu tố hài, hướng tới châm biếm 
tuồng dân các thói hư tật xấu hay đả kích một số hạng người nhất định 
 gian trong xã hội.
 - Một tích tuồng thường có nhiều dị bản, do nó được bổ sung, 
 nắn chỉnh thường xuyên trong quá trình biểu diễn, lưu truyền. I. Tìm hiểu chung
2. Vở tuồng “Nghêu, Sò, Ốc, Hến”
 - Qua tìm hiểu ở nhà, nêu những hiểu biết của em 
 về vở tuồng “Nghêu, Sò, Ốc, Hến”.
 - Đọc phần tóm tắt vở tuồng ở SGK và kể lại nội 
 dung tác phẩm bằng lời của mình. I. Tìm hiểu chung
2. Vở tuồng “Nghêu, Sò, Ốc, Hến”
a. Thể loại: Tuồng hài (tuồng đồ)
b. Vị trí
 Là tác phẩm tiêu biểu trong di sản tuồng truyền thống và là vở tuồng 
hài (tuồng đồ) thuộc loại đặc sắc nhất.
c. Nội dung chính
 Tác phẩm châm biếm sâu sắc nhiều thói tật trong xã hội và lật tẩy 
bộ mặt xấu xa của một số kẻ thuộc bộ máy cai trị ở địa phương trong 
xã hội xưa.
d. Tóm tắt (SGK/Tr 132) I. Tìm hiểu chung
3. Văn bản “Huyện đường”
a. Đọc và tìm hiểu chú thích
 - Đọc: chú ý các chỉ dẫn in nghiêng trong ngoặc đơn.
 - Chú thích: HS theo dõi các chú thích ở SGK. tr.132-134
 - Giải thích các từ khó. I. Tìm hiểu chung
3. Văn bản “Huyện đường”
 b. Tìm hiểu khái quát văn bản
 - Nêu bối cảnh đoạn trích tuồng.
 - Đoạn trích kể lại sự việc gì? Có những nhân vật 
 nào tham gia? Ý nghĩa, nội dung bố cục đoạn trích?
 - Dựa vào tóm tắt vở tuồng, em hãy thử đoán xem 
 âm mưu, toan tính của những kẻ đại diện cho công 
 quyền (gồm tri huyện, đề lại và các lính lệ) là gì? 
 Phiếu học tập 02: Tìm hiểu chung về văn bản Phiếu học tập 02: Tìm hiểu chung về văn bản
Bối cảnh đoạn trích .........................................................
 ..
Nhân vật ..........................................................
Tóm tắt đoạn trích ..........................................................
Ý nghĩa đoạn trích ..........................................................
Bố cục của đoạn trích (màn tuồng) .......................................................... I. Tìm hiểu chung
3. Văn bản “Huyện đường”
b. Tìm hiểu khái quát văn bản 
 - Bối cảnh đoạn trích: 
 Một đêm nọ, Ốc (kẻ chuyên nghề "đào ngạch”) hợp tác với Nghêu 
(thầy bói) đột nhập nhà trùm Sò (địa chủ) để ăn trộm. Nghêu bị bắt 
giữ còn Ốc chạy thoát được. Đang khi Ốc đem đồ ăn trộm bán cho 
Thị Hến - một người goá chồng, làm nghề buôn bán - thì trùm Sò và 
lí trưởng dẫn người ập đến bắt quả tang. Lí trưởng lợi dụng chuyện 
này đòi Thị Hến đút lót. Việc không thành, tất cả dắt nhau lên huyện 
đường). Tại đây, Ốc bị phạt tù, Nghêu và lí trưởng bị đánh đòn. Riêng 
lí trưởng, trùm Sò còn phải chi tiền để hối lộ tri huyện). Nhờ có nhan I. Tìm hiểu chung
3. Văn bản “Huyện đường”
b. Tìm hiểu khái quát văn bản 
 - Bối cảnh đoạn trích: 
 sắc, Thị Hến không những không bị hạch tội, lại còn được tri huyện 
 và đề lại) "chiếu cố” hẹn hò. Lũ háo sắc ấy (có thêm cả lí trưởng) rơi 
 vào bẫy của Thị Hến khi giáp mặt nhau tại nhà chị ta và bị các bà vợ 
 đến đánh ghen một trận tơi bời. Đoạn trích dưới đây kể lại một cảnh 
 làm việc nơi huyện đường, vào thời điểm diễn ra cuộc kiện tụng 
 giữa các nhân vật liên quan đến vụ trộm. I. Tìm hiểu chung
3. Văn bản “Huyện đường”
b. Tìm hiểu khái quát văn bản 
 - Nhân vật: Trùm Sò, tri huyện, đề lại và lính lệ
 - Tóm tắt đoạn trích: 
Huyện đường là đoạn trích trong tác phẩm Nghêu, Sò, Ốc, Hến kể lại 
một cảnh làm việc nơi huyện đường, vào thời điểm diễn ra cuộc kiện 
tụng liên quan đến vụ trộm của Thị Hến. Tri huyện, đề lại và lính lệ 
đang suy tính bàn cãi tính kế xử kiện như thế nào để có thể lấy được 
nhiều tiền nhất từ những kẻ có liên quan như Sò, Ốc và Nghêu. Cuối 
cùng, chúng quyết định xử Ốc năm năm tù, phạt Nghêu đòn năm 
mươi trượng và phạt lí trưởng năm mươi quan tiền.
- Bố cục của đoạn trích (màn tuồng). Có thể chia đoạn trích thành các phần như sau:
- Ý nghĩa đoạn trích: Đoạn trích kể về các âm mưu, toan tính của những kẻ đại diện cho công quyền (gồm tri 
huyện, đề lại và các lính lệ) nhằm “tróc tiền” của những người thưa kiện (gồm lí trưởng và trùm Sò).
- Bố cục của đoạn trích (màn tuồng):
+ Phần 1: Tri huyện xưng danh (từ “Quyền trọng” đến “chuyên cần”).
+ Phần 2: Tri huyện và đề lại tính kế bóp nặn người thưa kiện (tiếp đó đến “Lệ đâu?”).
+ Phần 3: Lính lệ bắt đầu thực thi kế hoạch của “quan” (đoạn còn lại). I. Tìm hiểu chung
3. Văn bản “Huyện đường”
b. Tìm hiểu khái quát văn bản 
 - Ý nghĩa đoạn trích:
 Đoạn trích kể về các âm mưu, toan tính của những kẻ đại diện 
 cho công quyền (gồm tri huyện, đề lại và các lính lệ) nhằm “tróc 
 tiền” của những người thưa kiện (gồm lí trưởng và trùm Sò). I. Tìm hiểu chung
3. Văn bản “Huyện đường”
b. Tìm hiểu khái quát văn bản 
- Bố cục của đoạn trích (màn tuồng):
+ Phần 1: Tri huyện xưng danh (từ “Quyền trọng” đến “chuyên cần”).
+ Phần 2: Tri huyện và đề lại tính kế bóp nặn người thưa kiện 
(tiếp đó đến “Lệ đâu?”).
+ Phần 3: Lính lệ bắt đầu thực thi kế hoạch của “quan” (đoạn còn lại).