Bài giảng Sinh học 11 - Bài 47: Điều khiển sinh sản ở động vật và sinh đẻ có kế hoạch ở người

 Bài 47. Tiết 43. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở ĐỘNG VẬT 
 VÀ SINH ĐẺ CÓ KẾ HOẠCH Ở NGƯỜI
I. Điều khiển sinh sản ở động vật
 Điều khiển sinh sản ở động vật diễn ra theo 2 hướng: 
 + Làm thay đổi số lượng con
 + Điều khiển giới tính của vật nuôi Đáp án phiếu học tập số 1
Tên biện pháp tăng sinh sản ở động vật Tác dụng, ví dụ
 1. Sử dụng hoocmon - - Tác dụng: Kích thích trứng chín 
 hoặc chất kích thích hàng loạt, rụng nhiều trứng. Sử dụng 
 tổng hợp trứng để thụ tinh nhân tạo
 - Ví dụ: tiêm huyết thanh ngựa chửa 
Biện pháp làm cho trâu bò => trứng chín và rụng 
thay đổi số con nhiều
 2. Thay đổi yếu tố môi - Tác dụng: Đảm bảo quá trình sinh 
 trường trưởng – phát triển tối ưu cho vật nuôi, 
 tăng số trứng/ngày.
 - Ví dụ: tăng thời gian chiếu sáng ( 12 
 – 14h trong 3 tuần) và đảm bảo chế độ 
 dinh dưỡng => gà có thể đẻ 2 trứng/ 
 ngày Đáp án phiếu học tập số 1
Tên biện pháp tăng sinh sản ở Tác dụng, ví dụ
động vật
 3. Nuôi cấy phôi --Tác dụng: Tăng nhanh số lượng các động vật 
 quý hiếm (động vật đơn thai). Giải quyết được 
 các vấn đề sinh sản ở một số phụ nữ vô sinh
 - Ví dụ: tiêm hoocmon làm trứng chín và 
 rụng=> lấy trứng đem thụ tinh nhân tạo thành 
Biện pháp làm hợp tử -> phôi để cấy vào tử cung của con cái
thay đổi số con (khắc phục vô sinh); hoặc gây đa thai nhân tạo: 
 tách phôi sớm cho phát triển thành nhiều phôi 
 mới-> nhiều con từ 1 trứng đã thụ tinh Đáp án phiếu học tập số 1
Tên biện pháp tăng sinh sản ở động Tác dụng, ví dụ
vật
 4. Thụ tinh nhân tạo - -Tác dụng: Tăng hiệu quả thụ tinh. Sử 
 dụng hiệu quả các con đực tốt. thụ 
 tinh nhân tạo có thể diễn ra bên trong 
Biện pháp làm hoặc bên ngoài cơ thể
thay đổi số con - Ví dụ: thụ tinh nhân tạo ở cá hồi Chiến tranh Dịch bệnh
Ô nhiễm môi trường Đói khát II. Sinh đẻ có kế hoạch ở người
 1. Sinh đẻ có kế hoạch
 Là điều chỉnh về số con, thời điểm sinh con và khoảng cách
 sinh con sao cho phù hợp với việc nâng cao chất lượng cuộc
 sống của mỗi cá nhân, gia đình, xã hội.
 Để sinh đẻ có kế hoạch, người ta cần sử dụng các biện pháp 
 tránh thai. Vậy các biện pháp tránh thai hiện nay đang sử dụng 
 là các biện pháp nào ? Phiếu học tập số 2:
 STT TÊN BIỆN PHÁP CƠ CHẾ TÁC HẠN CHẾ
 DỤNG
3
4
  Phiếu học tập số 2:
STT TÊN BIỆN CƠ CHẾ TÁC DỤNG HẠN CHẾ
 PHÁP
1 Tránh giao hợp vào - Đối với người bị rối 
 ngày trứng rụng để loạn kinh nguyệt, kinh 
 tinh trùng không gặp nguyệt không đều, tâm lý 
 được trứng không ổn định thì không 
 nên dùng cách này. Bởi 
 Tính ngày
 vì trứng có thể rụng bất 
 rụng trứng cứ khi nào. Do đó tránh 
 thai bằng biện pháp này 
 không thể đạt hiệu quả 
 tuyệt đối Phiếu học tập số 2:
STT TÊN BIỆN CƠ CHẾ TÁC DỤNG HẠN CHẾ
 PHÁP
3
 Ngăn cản sự phát triển - Phải uống thuốc này
 của trứng,ngăn trứng cùng mỗi ngày mà không
 chín và rụng có một nghỉ nếu quên sẽ
 Sử dụng thuốc không có tác dụng
 tránh thai - Loại thuốc khẩn cấp cơ
 chế tương tự loại hàng
 ngày song lượng
 hoocmon cao hơn nên
 ảnh hưởng đến sức khỏe Phiếu học tập số 2:
STT TÊN BIỆN PHÁP CƠ CHẾ TÁC DỤNG HẠN CHẾ
6 Không cho tinh Rất khó nếu sau khi
 trùng xuất ra ngoài triệt sản muốn có con
 túi tinh và tránh trở lại
 thụ thai.
 Triệt sản ở nam
7 Bp khác ví dụ xuất
 Ngăn cản sự gặp gỡ Không đạt hiệu quả
 tinh ra ngoài âm giữa trứng và tinh tuyệt đối
 đạo, dùng nắp cổ trùng
 tử cung... Câu 1 Cái gì ?
 Dùng trước khi 
 Hằng ngày quan hệ
 Chứa hormon 28
  Thuốc tránh thai hàng ngày Quan hệ tình dục không được bảo vệ
 Có sử dụng bao cao su nhưng 
 bao cao su bị thủng hay bị rách.
 Viên thuốc tránh thai khẩn cấp 
 được uống càng sớm càng tốt, tốt nhất 
 là trong vòng 72 giờ (3 ngày) sau khi có 
 quan hệ tình dục không được bảo vệ.
 Chửa ngoài tử cung xảy ra nhiều hơn ở
 những phụ nữ dùng thuốc tránh thai 
 khẩn cấp dài ngày
Ngăn ngừa có thai 
ngoài ý muốn Không nên sử dụng quá 2 liều viên tránh thai 
 khẩn cấp trong vòng một tháng. BaoBaocao caosu su Vòng tránh thai - Không tránh được các bệnh lây qua đường sinh dục.
 - Nguy cơ viêm nhiễm sau khi đặt vòng.
 - Rối loạn kinh nguyệt, ảnh hưởng đến nội tiết tố trong 
 cơ thể
 - Những nguy cơ dễ làm tuột, biến dạng vòng tránh 
 thai,hoặc viêm nhiễm vùng kín
Vòng tránh thai là dụng cụ có dạng hình chữ T đóng vai 
trò như một vật cản được đặt vào trong buồng tử 
cung giúp ngăn chặn sự bám và làm tổ của trứng đã thụ 
tinh.
Không ảnh hưởng tới khả năng sinh sản sau này.
 Series Chart1 Series Title 2 Series 3 Tính ngày trứng rụng
 Biện pháp tránh thai tự nhiên, phổ biến, không tốn 
 kém, có thể áp dụng lâu dài và không ảnh hưởng đến 
 sức khỏe và khả năng sinh sản.
 Tuy nhiên cách tính này chỉ đạt hiệu suất 50%, do 
 kinh nguyệt của bạn gái không đều dẫn đến việc tính 
 toán có thể không chính xác.
 Phương pháp chỉ hiệu quả cao với những người có chu 
 kỳ kinh nguyệt đều đặn và nếu muốn áp dụng biện 
 pháp thì phải theo dõi 8 kỳ kinh gần nhất. Do không 
 đạt hiệu quả 100%, nên kết hợp với cách tránh thai 
 khác để đạt hiệu quả cao hơn.  Triệt sản hay đình sản (ở nam) là hình thức loại 
 bỏ khả năng duy trì nòi giống của người, đây là biện 
 pháp tránh thai cho kết quả hầu như chắc chắn và 
 vĩnh viễn.
 Triệt sản nam là hình thức can thiệp bằng cách thắt
 ( cắt) ống dẫn tinh chặn đường đi của tinh trùng từ 
 tinh hoàn ra túi tinh. 
 Triệt sản nữ là hình thức can thiệp bằng cách thắt
 (cắt) ống dẫn trứng nhằm chặn đường đi của trứng, 
 không cho vào tử cung.
 Triệt sản là một biện pháp ngừa thai chủ yếu được 
 tiến hành dựa trên sự tự nguyện. Nạo hút thai có được coi là biện pháp 
 sinh đẻ có kế hoạch không? Vì sao? 
 Hậu quả như thế nào? Anh A và cô B đều là HS THPT họ đã yêu nhau.
Trong một buổi hẹn hò và A đã rủ B quan hệ tình
dục.
 Nếu là B bạn sẽ xử lý ra sao?
 B sau khi quan hệ tình dục, thì rất hoang mang không
 biết mình đã có thai hay chưa?
 Bạn hãy cho B lời khuyên
 B biết mình đã mang thai. Cô 
 thông báo cho A biết. Sau khi 
 bàn bạc họ quyết định phá thai. 
 Bạn hãy giúp họ 1. Ở vật nuôi, điều khiển giới tính của đàn con có ý nghĩa như 
thế nào trong chăn nuôi ?
2. Ở người, trong các biện pháp tránh thai thì nữ dưới 19 tuổi 
không nên sử dụng biện pháp tránh thai nào? Vì sao?