Giáo án bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lí 11 - Buổi 7 - Năm học 2019-2020 - Đinh Thị Sen

 Trường THPT Đức Thọ Giáo án BDHSG - Địa lí 11
 Buổi 7: Ngày soạn: 28/ 11/ 2019
 Chuyên đề 3: KHÁI QUÁT VỀ NỀN KINH TẾ XÃ HỘI THẾ GIỚI 
 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA CHÂU LỤC VÀ KHU VỰC
 A. Một số vấn đề của châu lục và khu vực.
 I. Lí thuyết về một số vấn đề của Châu Phi
 1. Một số vấn đề về tự nhiên
 - Vị trí địa lí , phạm vi lãnh thổ và điều kiện tự nhiên
 + Là châu lục rộng lớn có dạng khối, nên phần lớn diện tích lãnh thổ có khí hậu mang 
tính chất lục địa.
 + Có hai đường chí tuyến đi qua, nên phần lớn lãnh thổ có khí hậu nhiệt đới khô nóng 
vì vậy cảnh quan chủ yếu là hoang mạc, bán hoang mac và cảnh quan xavan
 + Môi trường bị suy thoái nghiêm trọng
 - Về tài nguyên thiên nhiên
 + Giàu tài nguyên khoáng sản: Vàng, kim cương, uranium, đồng, chì, kẻm, bôxit, săt, 
dầu khí, niken...
 + Tài nguyên sinh vật phong phú đa dạng: Có rừng xích đạo và nhiệt đới ẩm; động vật 
phong phú: hươu, nai, ngựa vằn, linh dương, hổ, báo...
 - Thực trạng tài nguyên
 + Giàu tài nguyên khoáng sản nhưng đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt do khai thác 
quá mức nhằm mang lại lợi nhuận cho các công ty tư bản nước ngoài
 + Nguồn khoáng sản phân bố không đều: Đa phần tập trung ở phí bắc, duyên hải phía 
tây và phía nam của lãnh thổ
 + Môi trường bị ô nhiểm, suy thoái.
 2. Một số vấn đề về dân cư- xã hội
 a. Dân số
 * Đặc điểm.
 - Dân số đông, tăng nhanh, chủ yếu là gia tăng tự nhiên( 2,3%)
 - Tỉ suất sinh thô( 38%0), tỉ suất tử thô( 15%0) đều rất cao, cao hơn rất nhiều so với 
các nhóm nước và thế giới.
 - Tuổi thọ trung bình lại rất thấp(52 tuổi)
 - Trình độ dân trí thấp.
 * Nguyên nhân.
 - Dân số đông tăng nhanh là là do tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên cao 2.3%
 - Ý thức, trình độ dân trí thấp
 - Chất lượng cuộc sống thấp, ý tế kém phát triển, 
 - Trình độ phát triển kinh tế- xã hội thấp
 * Hậu quả.
 - Chất lượng nguồn lao động thấp
 - Khả năng tiếp cận trình độ công nghệp của thế giới kém.
 b. Xã hội
 - Châu Phi chiếm 2/3 số người nhiểm HIV của thế giới, nhiều dịch bệnh mới phát sinh 
gây huậ quả nghiêm trọng: Ebola...
 - Xung đột sắc tộc, tôn giáo, tôn giáo
 - Chỉ số phát triển con người thấp, dưới 0,5 có 28 quốc gia; trên 0,7 chỉ có 3 quốc gia
 3. Một số vấn đề về kinh tế.
 a. Thực trạng.
 GV: §inh ThÞ Sen Trường THPT Đức Thọ Giáo án BDHSG - Địa lí 11
 - Có khí áp cao luôn luôn tồn tại, đồng thời là vùng hoạt động thường xuyên của gió 
mậu dịch 
 * Giải pháp
 - Tiến hành phát triển thuỷ lợi, khắc phục khô hạn
 - Khai thác hợp lí tài nguyên thiên nhiên, có kế hoạch nhất là những loại có giá trị
 - Khai thác tài nguyên đi đôi với bảo vệ môi trường
 Câu 2: Cho bảng số liệu sau.
 Châu lục- nhóm Tỉ suất Tỉ Tỉ suất gia Tuổi 
nước sinh thô(%0) suất tử tăng DSTN(%) thọ trung 
 thô(%0) bình
 Châu Phi 38 15 2,3 52
 Nhóm nước đang 24 8 1,6 65
PT
 Nhóm nước phát 11 10 0.1 76
triển
 Thế giới 21 9 1,2 67
 Từ bảng số liệu trên rút ra nhận xét về vấn đề dân số của Châu Phi. Nên nguyên 
nhân?
 a. Dân số
 - Tỉ suất sinh thô ( 38%0), rất cao, cao hơn nhiều so với thế giới và nhóm nước 
 (Gấp 1,8 lần thế giới, 3,5 lần nhóm nước phát triển, 1,6 lần nhóm nước đang phát 
triển)
 - Tỉ suất tử thô thuộc loại cao nhất thế giới(15%0)( gấp 1,7 lần thế giới; 1,5lần nước 
phát triển và 1,9 lần nước đang phát triển )
 Nguyên nhân chủ yếu là do mức sống thấp, thiên tai dịch bệnh, xung đột sắc tộc, 
tôn giáo, hủ tục lạc hậu..
 - Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên trái lại rất cao(2,3%) gấp 2,7 lần thế giới,1,4 lần nước 
đang phát triển, gấp24 lần nước phát triển. Do TSS thô cao, tồn tai nhiều hủ tục lạc hậu.
 - Tuổi thọ trung bình lại rất thấp( 52 tuổi). Nguyên nhân chủ yếu do mức sống thấp, 
kiều kiện kinh tế- xã hội gặp nhiều khó khăn, dịch vụ y tế và chăm sóc sức khoẻ còn lạc 
hậu..
 b. Xã hội
 - Đói nghèo. Vì điều kiện tự nhiêu khô hạn nên sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó 
khăn nên tình trạng đói ngèo ngày càng trở nên trậm trọng
 - Bệnh tật, tỉ lệ người nhiểm HIV cao, chiếm 2/3 tổng số người nhiểm HIV của thế 
giới, là gánh nặng cho nền kinh tế châu Phi
 - Tồn tại nhiều hủ tục lạc hậu, chủ yếu tập trung ở khu vực có nền kinh tế chưa phát 
triển, hạn chế việc thực thi các cải cách xã hội cũng như tiếp cận khoa học và công nghệ.
 - Chỉ số HDI thấp ảnh hưởng tới nguồn lao động, chất lượng thấp.
 Câu 3: Dựa vào bảng 5.2 SGK hãy phân tích tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế 
châu Phi trong những năm gần đây
 - Nhìn chung: Tốc độ tăng trường GDP của Châu Phi trong những năm gần đây có 
nhiều chuyển biến tích cực, tốc độ tăng trưởng một số nước của châu Phi năm sau cao hơn 
năm trước
 Công gô: 0,7%(1995) -> 2000 là 8,0 %
 GV: §inh ThÞ Sen Trường THPT Đức Thọ Giáo án BDHSG - Địa lí 11
 - Các nước Mỹ Latinh có nhiều đồng bằng châu thổ với diện tích rộng lớn, đất đai trù 
phú thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. Bên cạch đó còn có tài nguyên đất, khí hậu thuận 
lợi cho phát triển rừng, chăn nuôi đại gia súc, trồng cây công nghiệp và cây ăn quả nhiệt đới
 - Mỹ Latinh có nhiều tài nguyên khoáng sản, chủ yếu là kim loại màu, kim loại quý và 
nhiên liệu có giá trị kinh tế lớn, thuận lợi cho phát triển công nghiệp nói riêng và phát triển 
kinh tế xã hội nói chung.
 - Ngoài ra, Mĩ La tinh còn có sự đa dạng về thực động vật, đặc biệt là các nơi rừng rậm 
nhiệt đới thuộc lưu vực sông Amazôn, nơi bảo tồn nhiều loại động thực vật quý hiếm. Hệ 
thống sông, hồ ở Mĩ La tinh có giá trị lớn về thủy điện, giao thông, du lịch,...
 Câu 7: Tại sao các nước Mỹ Latinh có nền kinh tế chậm phát triển nhưng lại có tỉ 
lệ dân thành thị cao chiếm đến 75% dân số.
 - Hiện tượng đô thị hoá tự phát: Dân cư đô thị của Mỹ Latinh chiếm đến 75% dân số, 
song có đến 1/3 trong đó sống trong điều kiện khó khăn. Qúa trình đô thị hoá luôn đi trước 
quá trình công nghiệp hoá gây tác dộng tiêu cực đến sựu phát triển kinh tế các nước Mỹ 
Latinh. Khu vực Mỹ Latinh có nhiều thành phố đông dân như: Thủ đồ Mehico( 26 triệu 
người), các thành phố dân trên 10 triệu người( Xao- Pao-lo, Rio- đe-gia-nê-rô, Buê-not-
Airet...)
 - Nguyên nhân dẫn tới đô thị hoá tự phát ở Mỹ Latinh: Do mức chênh lệch quá lớn 
giữa người già với người nghèo, giữa thành thị với nông thôn diễn ra ở hầu hết các nước Mỹ 
Latinh. Cuộc cải cách ruộng đất không triệt để tạo điệu kiện thuận lợi cho các chủ trang trại 
chiếm giữ đất canh tác. Dân nghèo không có ruộng đất kéo ra thành phố kiếm việc làm, gây 
nên tình trạng đô thị hoá tự phát
 Câu 8: Vì sao MLT có điều kiện tự nhiên thuận lợi nhưng tỉ lệ người nghèo ở đây 
vẫn cao và tốc độ phát triển kinh tế không đều?
 MTL là khu vực giàu tài nguyên, nổi bật nhất là tài nguên sinh vật và tài nguyên 
khoáng sản. Nhưng tỉ lệ người nghèo ở đây lên đến 75% vì:
 - Chế độ chiếm hữu ruộng đất: phần lớn đất canh tác thuộc các chủ trang trại chiếm 
giữ, đa số dân nghèo không có ruộng kéo ra thành phố tìm việc làm dẫn tới hiện tượng đô 
thị hóa tự phát, dân đô thị chiếm tới 75% dân số, và 1/3 trong số đó sống trong điều kiện 
khó khăn.
 - Đất canh tác của các chủ trang trại chủ yếu trồng cây công nghiệp xuất khẩu, ít chú 
trọng phát triển cây lương thực và bị nước ngoài khống chế
 - Tình hình chính trị không ổn định đã tác động mạnh đến phát triển kinh tế và các nhà 
đầu tư, khiến cho đầu tư nước ngoài giảm mạnh
 - Các nước Mĩ La Tinh duy trì quá lâu chế độ phong kiến trong thời gian dài. Nó trở 
thành lực cản cho việc thực thi các cuộc cải cách xã hội tiến bộ, nhất là cuộc cách cách 
ruộng đất; các thế lực bảo thủ của Thiên chúa giáo tiếp tục cản trở sự phát triển xã hội.
 - Chưa xây dựng được đường lối phát triển kinh tế xã hội độc lập tự chủ, nên kinh tế 
các nước MLT chậm phát triển, thiếu ổn định, phụ thuộc vào các công ty tư bản nước ngoài 
(nhất là Hoa Kì).
 - Tình trạng nợ nước ngoài nhiều.
 Câu 9 : Nêu nguyên nhân và hậu quả của đô thị hoá tự phát ở MLT
 - Đô thị hóa tự phát là quá trình đô thị hóa không gắn liền với công nghiệp hóa, chủ 
yếu là dòng người từ nông thôn kéo ra thành phố kiếm việc làm gây ra nhiều hậu quả về mặt 
kinh tế, xã hội và môi trường. Biểu hiện của đô thị hoá tự phát là tỉ lệ dân thành thị cao 
nhưng chất lượng dân thành thị lại không cao
 GV: §inh ThÞ Sen Trường THPT Đức Thọ Giáo án BDHSG - Địa lí 11
 - Châu Phi có 5 đới cảnh quan: Rừng xích đạo, rừng cận nhiệt lá cứng, xavan, xavan 
rừng, hoang mạc và bán hoang mạc. Trong đó đới cảnh quan thiên nhiên chủ yếu là xavan, 
xavan rung, hoang mạc và bán hoang mạc chiếm diện tích lớn, do khí hậu khô nóng.
 - MLT có 5 đới cảnh quan thiên nhiên: Rừng xích đạo- rừng nhiệt đới ẩm; xavan-
xavan rừng; Thảo nguyên- thảo nguyên rừng; hoang mạc- bán hoang mạc; núi cao. Trong đó 
chiếm diện tích chủ yếu là rừng xích đạo- rừng nhiệt đới ẩm.
 * Tài nguyên.
 - Châu Phi giàu tài nguên khoáng sản, nhất là khoáng sản nội sinh
 - MLT lại giàu tài nguyên sinh vật, khoáng sản nội sinh và ngoại sinh.
 Câu 12: So sánh và giải thích tốc độ tăng trưởng GDP các nước Mỹ Latinh với 
các nước Châu Phi.
 a. Giống nhau.
 - Giống nhau
 + Tốc độ tăng trưởng GDP khá thấp so với các nước đang phát triển khác, thường dưới 
5%/năm,quy mô nền kinh tế nhỏ..
 -> Do hậu quả về mặt lịch sử, đường lối phát triển kinh tế còn nhiều hạn chế.
 + Kinh tế tăng trưởng phụ thuộc nhiều vào nước ngoài
 + Những năm gần đây, kinh tế phát triển theo chiều hướng tích cực, tốc độ tăng trưởng 
GDP ngày càng được nâng lên.
 -> Chính sách đổi mới về kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát huy các thế 
mạnh về tài nguyên và con người.
 - Khác nhau
 + Các nước châu Phi có tốc độ tăng trưởng GDP ổn định hơn, trong vài thập niên gần 
đây, tốc độ tăng trưởng GDP tương đối cao.
 -> Do đẩy mạnh khai thác tài nguyên, cải cách kinh tế....
 + Các nước Mỹ La tinh có tốc độ phát triển kinh tế không đều, không ổn định(dẫn 
chứng).
 -> Tình hình chính trị không ổn định, phụ thuộc quá nhiều vào bên ngoài (nhất là các 
công ti tư bản Hoa Kì), đầu tư nước ngoài vào khu vực giảm mạnh...
 Câu 13: Những nguyên nhân nào làm cho kinh tế các nước Mĩ La tinh phát triển 
không ổn định ?
 - Tình hình chính trị không ổn định
 - Duy trì cơ cấu xã hội phong kiến trong thời gian dài, các thế lực bảo thủ của thiên 
chúa giáo cản trở sự phát triển của xã hội.
 - Phụ thuộc nhiều vào các công ti tư bản nước ngoài, nhất là Hoa Kì.
 - Khó khăn về các vấn đề xã hội: chênh lệch giàu nghèo, đô thị hóa tự phát....
 GV: §inh ThÞ Sen