Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 12 đến 21 - Năm học 2020-2021 - Nguyễn Thị Tú Anh

 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 Ngày soạn: 24/9/2020
Tiết:12-21
 CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
 Chủ đề: TỰ SỰ DÂN GIAN VIỆT NAM
A. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA CHỦ ĐỀ VÀ THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN
I. CÁC BÀI TRONG CHỦ ĐỀ
 1. Chiến thắng Mtao Mxây (trích sử thi Đăm Săn)
 2. Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy
 3. Tấm Cám
 4. Chọn sự việc và chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự.
 5. Tóm tắt văn bản tự sự
II.THỜI LƯỢNG THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ: 10 tiết
 Từ tiết 12 đến tiết 21 - KHDH
B.MỤC TIÊU KHI XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ
 1.Kiến thức
 a. Kiến thức chung
 - Giúp HS: Nắm được đặc điểm thể loại của VHDG như: Sử thi, Truyện cổ tích, 
truyền thuyết.
 b. Kiến thức cụ thể của từng phần:
 Năm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu “nhân vật anh hùng sử 
thi”, về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ.
 - Qua phân tích một truyền thuyết cụ thể, nắm được đặc trưng chủ yếu của truyền thuyết: 
Kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố tưởng tượng, phản ánh quan điểm đánh giá, thái độ và 
tình cảm của của nhân dân về các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử.
 - Nắm được giá trị, ý nghĩa của truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ: Từ 
bi kịch mất nước của cha con An Dương Vương và bi kịch tình yêu của Mị Châu - Trọng 
Thuỷ, nhân dân muốn rút ra và trao quyền lại cho các thế hệ sau, bài học lịch sử về ý thức đề 
cao cảnh giác với âm mưu của kẻ thù xâm lược trong công cuộc giữ nước. Điều đáng lưu ý 
là bài học lịch sử đó cần đặt trong bối cảnh hiện tại vừa hội nhập với thế giới vừa phải giữ an 
ninh, chủ quyền đất nước.
 - Hiểu được nội dung của truyện cổ tích Tấm Cám, nhận thức được tính chất, ý nghĩa của 
những mâu thuẫn, xung đột diễn ra trong truyện Tấm Cám, ý nghĩa của sự biến hóa của 
Tấm.
 - Nắm được giá trị nghệ thuật của truyện của truyện cổ tích “Tấm Cám”
 - Sau khi đã học các văn bản tự sự trong cùng chủ đề, học sinh sẽ nhận biết thế nào là sự việc, 
chi tiết tiêu biểu trong văn bản tự sự, biết cách tóm tắt văn bản tự sự
 2. Về kĩ năng
- Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi về nội dung 
và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng định lí tưởng về 
một cuộc sống hoà hợp và hạnh phúc
- Rèn thêm kĩ năng phân tích truyện dân gian để có thể hiểu đúng ý nghĩa của những hư cấu 
nghệ thuật trong truyền thuyết.
Giáo án Ngữ văn 10 1 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
Nêu khái niệm sử thi, - Trình bày đặc - Vận dụng hiểu biết 
truyền thuyết, truyện điểm thể loại sử thi về thể loại để phân 
cổ tích, cách tìm sự (Phân loại sử thi), cổ tích, lí giải về các vấn 
việc, chi tiết tiêu biểu tích, truyền thuyết. đề đặt ra trong sử thi, 
trong văn tự sự. – Lí giải được mối cổ tích, truyền thuyết.
– Nêu được các thông quan hệ/ảnh hưởng - Đọc diễn, phân vai 
tin về văn bản của từng văn bản diễn kịch
– Tóm tắt văn bản – Lí giải các chi tiết - Vận dụng hiểu - Trình bày những 
– Nhận biết được bố nghệ thuật. biết về tác giả, tác kiến giải riêng về một 
cục. – Lí giải ý nghĩa, tác phẩm để phân tích, lí vấn đề trong văn bản 
– Nhận diện được dụng của các biện giải giá trị nội dung, (dành cho lớp 10ª1)
nhân vật trong đoạn pháp nghệ thuật. nghệ thuật của văn 
trích bản.
 – Lí giải đặc điểm của - Phân tích, lí giải về - Giải quyết một vấn 
 hình tượng sự việc, chi tiết tiêu đề trong thực tiễn
 biểu trong 3 Vb trên 
 hoặc các VB khác - Liên hệ, mở rộng. So 
 sánh với những văn 
 bản cùng đề tài, thể 
Nhận diện được nhân – So sánh, nhận xét, loại
vật trong đoạn trích đánh giá bằng việc 
Chỉ ra được các chi – Lí giải được quan đưa ra những kiến giải - Ảnh hưởng của sử 
tiết nghệ thuật đặc sắc điểm, tư tưởng của tác riêng, phát hiện sáng thi, truyện cổ tích, 
và các đặc điểm nghệ giả dân gian gửi gắm tạo về văn bản dựa truyền thuyết đến văn 
thuật. trong văn bản.. trên những hiểu biết học viết (dành cho 
Nhận ra sự việc, chi – Phân tích đặc điểm về thể loại sử thi VN lớp 10ª1). 
tiết tiêu biểu trong các hành động, ngôn ngữ và nước ngoài (dành - Cảm nhận của bản 
văn bản cuả chủ đề. của các nhân vật ; đặc cho lớp 10ª1) thân về những chi tiết 
 điểm của hình tượng tiêu biểu trong các 
 nghệ thuật trong văn – So sánh, nhận xét, văn bản thuộc 3 thể 
 bản. đánh giá đặc điểm loại trên.
 hành động của các 
 nhân vật; đặc điểm 
 của hình tượng nghệ 
 thuật của văn bản 
 (dành cho 10ª1)
 – Kể chuyện sáng tạo, 
 sưu tập tranh ảnh, tư 
 liệu, chuyển thể thành 
 kịch bản đóng vai
 D. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
 I. Chuẩn bị của giáo viên: 
 - Sách giáo khoa, giáo án/ thiết kế bài học, câu hỏi và bài tập kiểm tra đánh giá.
 - Phiếu học tập cho học sinh.
 - Các Slides trình chiếu về hình ảnh
 Giáo án Ngữ văn 10 3 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
d. Bài: Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự
GV cho hs xem một video: Cuộc khởi nghĩa của anh Đề
- GV dẫn dắt: Tự sự là yêu cầu không thể thiếu trong một bài văn và để viết một bài văn tự 
sự đạt hiệu quả cao chúng ta cần phải biết chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu. Tiết học hôm nay 
chúng ta sẽ tìm hiểu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự
 HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC CỦA CHỦ ĐỀ
 I. CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
 (TRÍCH ĐĂM SĂN - SỬ THI TÂY NGUYÊN)
 HOẠT ĐỘNG : HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
 I. GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu I. Tìm hiểu chung
 những nét chung về tác phẩm 1. Khái niệm sử thi: 
 - GV yêu cầu HS làm việc cá nhân - Là tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử 
 đọc phần tiểu dẫn SGK và tóm tắt dụng ngôn ngữ có vần nhịp, xây dựng những hình 
 những nét chính về: tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về 
 + Khái niệm sử thi và phân loại sử một hoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống 
 thi cộng đồng của cư dân cổ đại.
 + Tóm tắt sử thi Đăm Săn - Sử thi ra đời vào thời điểm nối tiếp sau thần 
 + Vị trí của đoạn trích : thoại, tức là từ thế giới thần linh chuyển sang thế 
 + Nêu bố cục đoạn trích: giới con người.
 ( theo kĩ thuật trình bày 1 phút): 2. Phân loại sử thi:
 - Sử thi dân gian Việt Nam được chia làm hai 
 - HS đọc 3 phút loại:
 - Sau khi hs trả lời, GV nhận xét + Sử thi thần thoại: Đẻ đất đẻ nước (Mường),  
 và chốt lại vấn đề kể về sự hình thành thế giới, sự ra đời của muôn 
 loài, sự hình thành các dân tộc và các vùng cư trú 
 cổ đại của họ, sự xuất hiện nền văn minh buổi đầu.
 + Sử thi anh hùng: Đăm Săn, Đăm Di kể về cuộc 
 đời của các tù trưởng cũng như sự nghiệp anh 
 hùng của họ.
 3. Sử thi Đăm Săn
 a. Tóm tắt tác phẩm: (sgk)
 b.Xuất xứ đoạn trích
 - Đoạn trích nằm ở phần giữa của tác phẩm kể về 
 việc Đăm Săn đánh thắng từ trưởng Sắt (Mtao 
 Mxây) cứu vợ.
 c. Bố cục đoạn trích: 2 phần
 - Đoạn 1: Từ đầu  đem bêu ngoài đường: Cuộc 
 chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây.
 II. GV hướng dẫn HS tìm hiểu văn - Đoạn 2: còn lại: Lễ ăn mừng chiến thắng của 
Giáo án Ngữ văn 10 5 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 vì không còn làm chủ được bản thân mình nữa.
 - Đăm Săm hiện lên với đầy đủ phẩm chất, vẻ đẹp 
 của vị anh hùng trong chiến trận.
 - Chàng nhường cho kẻ thù ra đòn trước. Khi đối 
 thủ múa khiên, chàng thản nhiên đứng nhìn không 
 chút sợ hãi, với một thái độ đầy tự tin và bản lĩnh 
 “ĐS không nhúc nhích”
 c. Chặng 3: Đăm Săn múa khiên
 - Cách chàng múa khiên không chỉ đẹp mà còn 
 rất hùng mạnh khiến cho kẻ thù càng lâm vào thế 
 yếu ớt không thể chống cự, hoàn toàn bị động.
 “ĐS rung khiên múa ... phía tây”
 - Nghệ thuật phóng đại, tượng trưng, so sánh làm 
 nổi bật sức mạnh của người anh hùng ĐS, vẻ đẹp 
 và sức mạnh ấy sánh ngang với thiên nhiên, vũ trụ.
 d. Lời kêu gọi của ĐS và thái độ dân làng đối 
 với Đăm Săn
 + Trong thời gian 2 tù trưởng giao chiến, dân làng 
 của 2 tù trưởng không tham dự. Nhưng khi Mtao 
 mxây chết, dân làng của hắn đã hồ hởi đi theo 
 Đăm săn.
 + Trong lời gọi “ơ nghìn chim sẻ” những tôi tớ 
 trước đây của Mtao Mxây và những tôi tớ trước 
 Tiết 2 đây chỉ thuộc Đăm Săn giờ đây đều có địa vị bình 
 * GV cho HS khởi động tiết học đẳng với nhau và tôi tớ của Đăm Săn : “đoàn 
 bằng câu hỏi kiểm tra bài cũ : người cõng nước”.
 Câu hỏi: Qua trận đánh với Mtao - Dân làng không quan tâm tới cái chết của Mao 
 Mxây, Đăm Săn hiện lên với những Mxây mà họ chỉ mong muốn một cuộc sống ổn 
 phẩm chất nào? định trong một cộng đồng thịnh vượng. Mọi người 
 đi theo Đăm Săn, tôn vinh Đăm Săn vì chàng đã 
 2. GV hướng dẫn HS tìm hiểu cảnh giúp cho khát vọng của họ thành hiện thực.
 Đăm Săn ăn mừng chiến thắng -> Thể hiện đầy đủ ý nghĩa xã hội - lịch sử lớn lao 
 của chiến công mà Đăm Săn đạt được. Đồng thời 
 Mục tiêu: HS làm nổi bật ý nghĩa cũng nói lên bản chất thẩm mĩ của kiểu nhân vật 
 cảnh ăn mừng chiến thắng của người anh hùng sử thi.
 anh hùng Đăm Săn. - Chi tiết miếng trầu của Hơ Nhị có ý nghĩa sâu 
 Phương pháp, kĩ thuật: Thảo luận sắc. Hnhị là biểu tượng cho sức mạnh cộng đồng 
 nhóm.Bàn tay nặn bột, kĩ thuật khăn thị tộc. Miếng trầu của nàng ném ra mang ý nghĩa 
 trải bàn. biểu tượng cho sức mạnh cộng đồng thị tộc tiếp 
 Phương tiện: Giấy A0, máy tính, sức cho người anh hùng. Nó cũng chứng tỏ ở thời 
 máy chiếu đại sử thi, mỗi cá nhân không thể tách rời cộng 
 đồng.
 2. Cảnh ăn mừng chiến thắng
 a. Cuộc chiến đấu giữa ĐS và MTMX không gây 
 - GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi cho ta cảm giác ghê rợn. Vì đó không phải là cuộc 
Giáo án Ngữ văn 10 7 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 - Sau khi hs trả lời, GV nhận xét những phẩm chất tốt đẹp của nhân vật anh hùng đã 
 và chuẩn kiến thức. có công bảo vệ cộng đồng, khẳng định một cách 
 đầy tự hào sự tồn tại và phát triển của xã hội cộng 
 đồng.
 2. Nghệ thuật:
 - Biện pháp khoa trương cường điệu được sử dụng 
 triệt để trong việc miêu tả người anh hùng lí 
 tưởng của bộ tộc, làm cho người anh hùng đẹp 
 toàn diện, từ lí tưởng, thể chất, hành động.
 - Sử dụng ngôn ngữ : Ngôn ngữ đối thoại linh 
 hoạt, giàu kịch tính, ngôn ngữ người kể chuyện 
 hấp dẫn, sinh động. 
 - Hình ảnh ví von so sánh, giàu nhạc điệu, gắn với 
 lời ăn tiếng nói của người Tây Nguyên.
 - Kết cấu đối xứng.
BÀI: TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THUỶ
 HOẠT ĐỘNG : HÌNH THÀNH KIẾN THỨC:
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
 I. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu I. Tìm hiểu chung
 những nét chung về tác phẩm 1. Khái niệm truyền thuyết:
 Là tác phẩm tự sự dân gian kể về sự kiện và nhân 
 -Mục tiêu: HS nắm được khái niệm, vất lịch sử theo xu hướng lí tưởng hóa, qua đó thể 
 đặc trưng của truyền thuyết và những hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh của nhân dân đối 
 nét cơ bản về văn bản Truyền thuyết với những người có công với đất nước, dân tộc, 
 “An Dương Vương và Mị Châu - cộng đồng
 Trọng Thuỷ. 2. Đặc trưng:
 - Phương pháp, kĩ thuật: Đặt câu - Truyền thuyết phản ánh lịch sử một cách độc 
 hỏi, trình bày vấn đề, đọc tích cực. đáo. Sự phản ánh lịch sử của truyền thuyết không 
 phải là sao chép mà lựa chọn và sáng tạo.
 GV yêu cầu HS làm việc cá nhân - Những nhân vật và sự kiện lịch sử đều có thực 
 đọc phần tiểu dẫn SGK (kĩ thuật ngoài đời nhưng không phải nhân vật sự kiện nào 
 đọc tích cực) và thực hiện các yêu cũng trở thành trung tâm của truyền thuyết.
 cầu sau: - Yếu tố lịch sử và thần kì hòa quyện vào nhau
 3. Truyền thuyết “An Dương Vương và Mị Châu 
 - Nêu khái niệm truyền thuyết ? - Trọng Thuỷ
 - Đặc trưng cơ bản của truyền thuyết - Di tích Cổ Loa.
 ? - Xuất xứ: Truyện trích từ “truyện Rùa vàng” 
 - Những hiểu biết về truyền thuyết trong Lĩnh nam chích quái vào thế kỉ XV.
 “An Dương Vương và Mị Châu - - Tóm tắt tác phẩm: 
 Trọng Thuỷ” : Xuất xứ, tóm tắt, bố - Bố cục: Tìm hiểu tác phẩm qua các nhân vật
 cục ?
Giáo án Ngữ văn 10 9 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 + Dựa vào sức mạnh của nỏ thần mà chủ quan 
 b. GV hướng dẫn HS tìm hiểu khinh địch (giặc đến chân thành)
 những sai lầm của vua ADV dẫn -> ADV đã đánh mất mình, không còn là vị vua 
 đến thất bại. anh minh, mất cảnh giác cao độ với kẻ thù
 - ADV đã lơ là trong việc giáo dục con về ý thức 
 GV yêu cầu HS làm vịêc theo nhóm trách nhiệm công dân với đất nước
 (theo kĩ thuật công đoạn) để trả lời - Khi bị kẻ thù truy đuổi ADV cùng con gái lên 
 câu hỏi sau: ngữa chạy ra biển, nhà vua cầu cứu Rùa vàng , 
 - Nhóm 1: Phân tích sai lầm thứ nhất Rùa vàng hiện lên kết tội Mị Châu là giặc. ADV 
 của ADV đã chủ quan lơ là mất cảnh rút gươm chếm chết MC, cầm sừng tê bảy tấc theo 
 giác như thế nào ? Rùa vàng xuống biển.
 - Nhóm 2: Phân tích sai lầm thứ hai An Dương Vương đã đứng trên quyền lợi của dân 
 của ADV đã chủ quan khinh địch ? tộc, thẳng tay trừng trị kẻ có tội dù là con gái yêu 
 - Nhóm 3: Phân tích sai lầm thứ ba của mình. Đây là sự lựa chọn giữa tình nhà và 
 của ADV đã không giáo dục con về nghĩa nước.
 trách nhiệm quốc gia ? - ADV mặc dù có công lớn xây dựng đất nước nhưng 
 - Nhóm 4: Rút ra bài học lịch sử về lại để đất nước rơi vào tay giặc. Nhưng với nhân dân 
 tinh thần cảnh giác với kẻ thù ? ADV vẫn là một vị vua anh minh, sáng suốt, có công 
 HS thảo luận 5-7 phút lớn với dân tộc. Chính vì vậy nhân dân đã xây dựng 
 Đại diện nhóm trình bày lên chi tiết hoá thân kì ảo của ADV.
 Các nhóm khác bổ sung * Bài học lịch sử: 
 GV nhận xét và chốt lại vấn đề + Phải luôn đề cao cảnh giác đối với kẻ thù.
 theo chuẩn KT-KN + Giáo dục về lòng yêu nước, trách nhiệm của 
 mỗi công dân với đất nước
 + Luôn đặt việc nước cao hơn việc nhà.
 2. Nhân vật Mị Châu
 2. GV hướng dẫn HS tìm - Mị Châu là một cô công chúa ngây thơ,cả tin, vô 
 hiểu nhân vật Mị Châu. tình trao bí mật quốc gia vào tay giặc mà không 
 biết.
 - Mục tiêu: HS thấy được các - Là một công chúa Mị Châu đã sơ ý để cho mọi bí 
 nét tính cách trong một con mật quốc gia rơi vào tay kẻ thù. Nàng bị kết tội là 
 người của Mị Châu . - - - giặc là một bản án đanh thép và xứng đáng.
 Phương pháp, kĩ thuật: Đặt - Thái độ của nhân dân: Vừa nghiêm khắc nhưng 
 câu hỏi, trình bày một phút. cũng thấu tình đạt lí:
 + Nàng đã mắc tội trực tiếp dẫn đến việc nước 
 GV yêu cầu HS làm việc cá nhân mất nên nàng phải trả giá một cách bi đát: bị chính 
 (theo kĩ thuật trình bày 1 phút) để cha mình giết.
 trả lời câu hỏi: + Nhưng đồng thời nhân dân cũng thể hiện thái độ 
 + Tác giả dân gian đã giới thiệu MC cảm thông với nàng
 như thế nào ? Như vậy, Mị Châu là một cô gái vừa đàng thương 
 + Rùa vàng đã kết tội MC là giặc vừa đáng trách.
 đúng hay sai ? vì sao ?
 + Theo em, MC đáng thương hay 3. Nhân vật Trọng Thuỷ
 đáng trách ? hãy lí giải bằng đoạn - Trọng Thủy là một nhân vật khá phức tạp, vừa là 
 văn ngắn khoảng 5-7 dòng ? kẻ xâm lược, vừa là nạn nhân của chiến tranh
Giáo án Ngữ văn 10 11 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 HS làm việc cá nhân để trả lời câu quyết sách đúng đắn, nhất là với vận mệnh của đất 
 hỏi: nước.
 + Chỉ ra yếu tố lịch sử và kì ảo trong - Bài học về mối quan hệ riêng – chung.
 truyền thuyết ? 3. Đặc sắc nghệ thuật
 + Nêu bài học lịch sử ? - Cốt truyện lịch sử được truyền thuyết hoá nên li 
 + Nêu đặc sắc nghệ thuật ? kì, hấp dẫn.
 - Kết hợp hài hoà giữa các yếu tố hùng và bi, xây 
 Sau khi HS trình bày GV nhận xét dựng hình ảnh giàu chất tư tưởng
 và chốt lại theo chuẩn KT
BÀI: TẤM CÁM
 HOẠT ĐỘNG : HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
I. GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu những I. Tìm hiểu chung:
nét chung về tác phẩm 1. Khái niệm:
- Mục tiêu: HS hiểu khái niệm, đặc trưng - Là tác phẩm tự sự dân gian có cốt truyện và 
của truyện cổ tích, biết phân loại truyện cổ hình tượng được hư cấu có chủ định, kể về số 
tích. phận con người bình thường trong xã hội, thể 
Phương pháp, kĩ thuật: Đặt câu hỏi, trình hiện tinh thầng nhân đạo và lạc quan của 
bày 1 phút. nhân dân lao động.
- GV yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn sgk và 2. Phân loại: 3 loại: 
trả lời các câu hỏi sau ( theo kĩ thuật - Cổ tích về loài vật 
trình bày một phút): + Cổ tích sinh hoạt
 + Cổ tích thần kỳ (chiếm số lượng nhiều nhất 
- Nêu khái niệm TCT ? )
- Phân loại TCT ? 3. Đặc trưng quan trọng của truyện cổ tích 
- Đặc trưng cơ bản của TCT ? thần kỳ.
 - Có sự tham gia của các yếu tố thần kỳ vào 
Sau khi hs trả lời, GV nhận xét và chốt tiến trình phát triển của câu chuyện.
lại những kiến thức cơ bản - Nội dung: truyện cổ tích thần kỳ đề cập tới 
 số phận bất hạnh của người lao động về hạnh 
- GV hướng dẫn hs đọc một đoạn hay ấn phúc gia đình,về công bằng xã hội, về phẩm 
tượng và trả lời câu hỏi sau: chất và năng lực của con người.
 - Truyện Tấm Cám tiêu biểu cho loại truyện 
+ Nêu cách bố cục của TCT Tấm Cám ? cổ tích thần kỳ
 4. Truyện cổ tích Tấm Cám:
+ Nêu chủ đề của truyện ? a. Bố cục: chia theo nhân vật chính
 b. Chủ đề: Truyện phản ánh số phận bất hạnh 
 của cô gái mồ côi với ước mơ chiến thắng cái 
Sau khi hs trả lời, GV nhận xét và chốt ác để giành và giữ hạnh phúc của con người 
lại vấn đề lương thiện.
 II. Đọc- hiểu văn bản:
Giáo án Ngữ văn 10 13 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
- Nêu cảm nhận của em về những sự việc - Sau mỗi lần như vậy Tấm chỉ biết khóc. Đó 
xảy ra với Tấm ? là phản ứng thụ động của một đứa trẻ mồ côi 
- Mỗi lần thất vọng Tấm lại được ông Bụt đáng thương, đáng được giúp đỡ. Bụt đã hiện 
giúp đỡ, điều đó thể hiện quan niệm gì của lên giúp Tấm, cho Tấm thêm sức mạnh và 
nhân dân? giúp Tấm đạt được ước mơ của mình.
- Em có nhận xét gì về mâu thuẫn, xung đột Nếu Tấm là hiện thân cho những con người 
giữa Tấm và mẹ con Cám trước khi Tấm trở nhỏ bé, yếu đuối, bất hạnh tyrong xã hội thì 
thành hoàng hậu ? ông Bụt là hiện thân của cán cân công lí, là lẽ 
 công bằng để giúp người dân yếu đuối như 
Sau khi HS thảo luận trả lời, GV nhận Tấm đạt được ước mơ và khát vọng của 
xét và chốt lại vấn đề. mình. Những con người nhân hậu sẽ được 
 phần thưởng xứng đáng. Điều đó thể hiện 
 triết lí ở hiền gặp lành của nhân dân.
* GV hướng dẫn HS tìm hiểu chặng c. Tấm là cô gái kiên trì, mạnh mẽ dám đấu 
đường đời thứ hai của nhân vật Tấm tranh để giành lại hạnh phúc cho mình.
- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc 1 - Dù đã trở thành hoàng hậu, Tấm vẫn nhớ 
đoạn tiêu biểu, sau đó trả lời câu hỏi sau ngày giỗ cha. Tấm về lo giỗ cha, mẹ con Cám 
(kĩ thuật trình bày 1 phút): tìm cách hãm hại Tấm
+ Sau khi trở thành hoàng hậu Tấm là cô - Mẹ con Cám đã 4 lần truy đuổi hòng tiêu 
gái như thế nào ? diệt Tấm để độc chiếm ngôi hoàng hậu, 
Sau khi HS thảo luận trả lời, GV nhận xét hưởng vinh hoa phú quý. Đó là hành động tàn 
và chốt lại vấn đề. nhẫn, độc ác muốn chiến đoạt tất cả những gì 
 thuộc về Tấm:
GV yêu cầu hs thảo luận cặp đôi để trả + Tấm chèo cau, bị chặt gốc nên ngã chết 
lời các câu hỏi sau (theo kĩ thuật trình biến thành chim vàng anh.
bày 1 phút) vào phiếu học tập số 2 : + Chim vàng anh bị giết thịt, lông chim biến 
 thành 2 cây xoan đào
- Trình bày diễn biến sự việc trong chặng + Hai cây xoan đào bị chặt làm khung cửi, 
đường đời thứ 2 của nhân vật Tấm? khung cửi nguyền rủa Cám
- Tại sao trong chặng đường này ông Bụt + Khung cửi bị đốt biến thành cây thị và Tấm 
không hiện lên giúp Tấm kể cả khi Tấm đã bước ra từ quả thị, được trở lại làm người 
nguy hiểm đến tính mạng ? xinh đẹp hơn xưa.
- Tấm bốn lần bị giết là 4 lần được hồi sinh -> Tấm hóa thân vào những vật gần gũi, bình 
đã thể hiện quan niệm gì của dân gian ? dị quen thuộc của đời sống. Điều đó đã tạo 
- Ở sự việc cuối cùng, nhờ miếng trầu têm nên hình ảnh đẹp, ấn tượng mang giá trị thẩm 
cách phượng mà nhà vua đã nhận ra Tấm. mĩ cho TCT.
Vậy em có cảm nhận gì về hình ảnh miếng - Ở chặng đường này, ông Bụt không hiện lên 
trầu trong TCT Tấm Cám ? giúp Tấm, kể cả lúc Tấm nguy hiểm đến tính 
 mạng. Bởi vì, Bụt chỉ can thiệp vào cuộc đời 
 của Tấm khi cô còn là cô bé mồ côi, yếu đuối 
- HS thảo luận 5-7 phút bất hạnh. Còn ở chặng đường sau khi Tấm 
- GV gọi hs trình bày, các bạn khác bổ phải đối mặt với hoàn cảnh khốc liệt, nên đã 
sung có sự thay đổi. Tấm đã ý thức được hạnh 
- GV nhận xét và chuẩn kiến thức phúc cá nhân của mình, nên đã có những 
 phản ứng mạnh mẽ, quyết liệt, dứt 
Giáo án Ngữ văn 10 15 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 - Mục tiêu: HS nắm chắc Kn tự sự - Tự sự là phương thức trình bày một chuỗi các sự 
 và văn bẩn tự sự, sự việc, chi tiết. việc, từ sự việc này đến sự việc kia, cuối cùng dẫn 
 Phương pháp, kĩ thuật: Đặt câu đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.
 hỏi, trình bày một phút, tương tác - Văn bản tự sự là bài văn tự sự, câu chuyện được 
 hai chiều. trình bày dưới hình thức văn bản viết.
 2. Sự việc, chi tiết
 a) Sự việc
 - Sự việc là cái xảy ra được nhận thức có đặc điểm 
 GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, và ranh giới rõ ràng.
 đọc phần khái niệm SGK (kĩ thuật - Trong văn bản tự sự, sự việc được diễn tả bằng 
 đọc tích cực) và trả lời những câu lời nói, cử chỉ,hành động của nhân vật trong quan 
 hỏi sau: hệ với các nhân vật khác.
 - Tự sự là gì? - Sự việc quan trọng góp phần hình thành cốt truyện 
 - Văn bản tự sự là gì ? và sáng tỏ chủ đề chính là sự việc tiêu biểu.
 - Em hiểu thế nào là sự việc và chi b) Chi tiết
 tiết ? - Chi tiết là tiểu tiết của tác phẩm, có sức chứa lớn 
 HS: đọc SGK và trả lời câu hỏi về cảm xúc và tư tưởng
 - Chi tiết có thể là một lời nói, cử chỉ, hành động 
 GV: Nhận xét, đưa ra kết luận của một nhân vât hoặc một sự vật, hình ảnh thiên 
 trên các ý : nhiên, một nét chân dung..
 - Chi tiết đặc sắc tập trung thể hiện sự việc tiêu biểu
 II. Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu
 1. Truyện An Dương Vương và Mị Châu -Trọng 
 Lồng ghép chủ đề Thuỷ
 - Truyện kể về công cuộc xây sựng và bào vệ đất 
 nước của ông cha. Trong đó bao hàm số phận của 
 II. GV hướng dẫn HS cách chọn mỗi con người, số phận của tình yêu tức là có đề 
 sự việc, chi tiết tiêu biểu cập tới tình cha con, nghĩa vợ chồngNhững vấn 
 đề này có quan hệ mật thiết với nhau, luôn chi phối 
 - Mục tiêu: HS biết chọn sự việc, và tác động lẫn nhau.
 chi tiết trong truyền thuyết Truyện - Sự việc Trọng Thuỷ và Mị Châu chia tay nhau tác 
 An Dương Vương và Mị Châu - giả vừa nhằm mục đích dẫn dắt câu chuyện, vừa 
 Trọng Thuỷ (văn bản trong cùng diễn tả được mối quan hệ vợ chồng đầy éo le giữa 
 chủ đề) hai nhân vật; vừa thể hiện một khía cạnh của chủ 
 - Phương pháp: HĐ nhóm, bàn tay đề. Bởi vậy đó là sự việc tiêu biểu. Các chi tiết tiếp 
 nặn bột, khăn trải bàn, tư duy đa theo: theo dấu lông ngỗng, Trọng Thuỷ đuổi theo 
 chiều. cha con vua Thục. Cùng đường An Dương Vương 
 - Phương tiện: giấy A0, máy tính, chém con gái rồi đi xuống biển.
 máy chiếu -Câu hỏi của Trọng Thuỷ (chi tiết 1), đặc biệt 
 câu đáp của Mị Châu ( chi tiết 2) là rất quan trọng 
 GV chia lớp thành 4 nhóm, thảo đối với việc phát triển cốt truyện. nó chính là 
 luận câu hỏi trong SGK (theo kĩ nguyên nhân dẫn đến chuỗi sự việc tiếp theo, tạo sự 
 thuật khăn trải bàn) hợp lí và lí thú của câu chuyện, làm rõ hơn tính 
 cách, tâm trạng của hai nhân vật.
 Nếu chi tiết bỏ đi có thể sẽ vẫn phát triển nhưng 
Giáo án Ngữ văn 10 17 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP CỦA CHỦ ĐỀ:
 Có 2 cách:
 1. Cách 1: GV dạy xong HĐ hình thành kiến thức của Văn bản rồi tập trung luyện 
 tập theo chiều bổ dọc và tổng hợp chủ đề.
 2. Cách 2: Dạy bài nào ,tiến hành luyện tập bài đó một cách độc lập như sau:
 BÀI: CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
 (TRÍCH ĐĂM SĂN - SỬ THI TÂY NGUYÊN)
 HOẠT ĐỘNG 3: HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
Bài tập : Bài tập luyện tập SGK- tr36 Bài tập : 
- Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức qua việc - Hình tượng ông trời: Thời đại sử thi là thời 
làm bài tập. đại chuyển từ xã hội thần linh sang xã hội 
- Phương pháp, kĩ thuật: Đọc, trình bày con người. Nên các dân tộc luôn có những vị 
một phút, tranh luận thần bảo trợ. Ông trời là vị thần giúp đỡ và 
- GV yêu cầu hs làm việc cá nhân, làm bài chỉ giúp đỡ cho những con người chiến đấu 
tập sgk (theo kĩ thuật trình bày 1 phút ) vì lợi ích cộng đồng. Con người không thể 
 chiến thắng nếu không có sự giúp sức của 
 thần linh. Bản thân Đăm Săn và Hơ Nhị cũng 
 có nguồn gốc xuất thân thần linh.
 - Song thần linh chỉ là cố vấn cho người anh 
 hùng, còn quyết định vẫn là con người. Đăm 
 Săn cũng có nguồn gốc thần linh, điều này 
 cho thấy ở Đăm Săn còn hội tụ sức mạnh của 
 cội nguồn. Như vậy người anh hùng tập 
 trung mọi sức mạnh để làm nên chiến thắng.
BÀI: TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THUỶ
 HOẠT ĐỘNG 3: HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
Bài tập : Bài tập : - ADV đã tự tay chém đầu người 
- Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức qua con gái duy nhất của mình nhưng dân gian 
việc làm bài tập. lại dựng đền và am thờ hai cha con bên 
- Phương pháp, kĩ thuật: Đọc, trình bày cạnh nhau. Cách xử lí như vậy rất phù hợp 
một phút, tranh luận, Phương pháp phát với đạo lí của dân tộc ta. Nó thể hiện sự 
Giáo án Ngữ văn 10 19 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 - HS sẽ có nhiều phương án trả lời + Nó không phù hợp với bản chất hiền lành, 
 nhưng giáo viên cần phải có sự định lương thiện của Tấm
 hướng cuối cùng để các em có những + Nó không phù hợp với truyền thống bao dung 
 suy nghĩ tích cực, đúng đắn. nhân hậu của người Việt Nam. 
 + Có thể có những cách kết thúc khác phù hợp 
 hơn
 - HS thảo luận 5-7 phút
 - GV gọi hs trình bày, các bạn khác bổ 
 sung
 - GV nhận xét và chốt lại vấn đề
 BÀI:
 CHỌN SỰ VIỆC, CHI TIẾT TIÊU BIỂU TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ
 HOẠT ĐỘNG 3: HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH, LUYỆN TẬP
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
- Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức qua Bài tập 1 : 
việc làm bài tập. - Không thể bỏ sự việc này . Đây là sự việc, 
- Phương pháp, kĩ thuật: Đọc, trình bày đồng thời cũng là chi tiết tiêu biểu nhất của 
một phút, tranh luận, Phương pháp phát truyện. Chính vì hòn đá xấu xí nên lạ, và rơi từ 
vấn. vũ trụ xuống càng lạ hơn.Từ đó mới dẫn đến 
 kết luận về hòn đá vĩ đại ngàn năm sống âm 
Bài tập 1- SGK T64 thầm mà không sợ hiểu lầm.
Yêu cầu HS làm việc cá nhân (kĩ thuật - Chi tiết này vừa:
trình bày 1 phút) trả lời câu hỏi ở bài + Chuẩn bị cho sự kết thúc.
tập 1 SGK tr64 + Vừa mô tả diễn biến tâm trạng nhân vật 
 “tôi”.
Sau khi HS trả lời GV nhận xét và chốt + Góp phần thể hiện chủ đề truyện
lại vấn đề 
 THIẾT KẾ
HOẠT ĐỘNG : HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG, VẬN DỤNG CỦA CHỦ ĐỀ
 (Học ở nhà)
 Hoạt động này nên sử dụng lí thuyết dạy học THEO DỰ ÁN
 GV chia lớp thành 2 nhóm thực hiện dự án: 
 1.Ngược dòng thời gian, trở về với Văn học dân gian. 
 2. Em yêu văn học dân gian.
 3. Sân khấu hóa một đoạn trong các văn bản đã học của chủ đề 
 (HS chuẩn bị kịch bản và tổ chức ngoại khóa).
Giáo án Ngữ văn 10 21 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 HOẠT ĐỘNG : HOẠT ĐỘNG MỞ RỘNG, BỔ SUNG CHO CHỦ ĐỀ
 HOẠT ĐỘNG 5: HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG
*Tìm đọc tác phẩm sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích khác
- Tham khảo thêm các bài tập trong Sách “ Bài tập Ngữ văn 10”
* Luyện viết những đoạn văn NLVH theo đề bài : Cảm nhận của em về vẻ đẹp của nhân vật 
Đăm Săn trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây – Trích sử thi Đăm Săn (chú ý những vấn 
đề cô giáo gợi ý tìm hiểu trong bài tập ứng dụng).
* GV giới thiệu truyền thuyết Mẫu Liễu Hạnh trong sách ngữ văn Nam Định
- GV phô tô văn bản cho hs về nhà đọc và trả lời các câu hỏi trong văn bản.
 * GV hướng dẫn hs Tìm hiểu truyện cổ tích " Cường Bạo Đại Vương" trong SGK ngữ văn 
Nam Định
- GV phô tô văn bản cho HS.
*HS tìm sự việc, chi tiết tiêu biểu trong Tấm Cám.
G.MỘT SỐ PHIẾU TRẢ LỜI SỬ DỤNG KHI THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ:
 Phiếu học tập
Nhóm/ tổ/ tên học sinh:
Lớp :
Bài học: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ
 Cốt lõi lịch sử Chi tiết thần kì
Phiếu học tập số 1
Nhóm/ tổ/ tên học sinh:
Lớp :
Bài học: Tấm Cám
Giáo án Ngữ văn 10 23