Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 45+46: Độc Tiểu Thanh Kí - Năm học 2020-2021 - Nguyễn Thị Tú Anh

 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 Ngµy so¹n 7/12/2020
TiÕt 45, 46: Đọc văn:
 ĐỘC TIỂU THANH KÍ
 Nguyễn Du
I. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức :
a/ Nhận biết:HS nhận biết, nhớ được tên tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm.
b/ Thông hiểu:HS hiểu và lí giải được hoàn cảnh sáng tác có tác động và chi phối như 
thế nào tới nội dung tư tưởng của tác phẩm.
c/Vận dụng thấp: Khái quát được đặc điểm phong cách tác giả từ tác phẩm.
d/Vận dụng cao:- Vận dụng hiểu biết về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm để phân 
tích giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm thơ.
2. Kĩ năng :
a/ Biết làm: bài đọc hiểu về thơ trung đại
b/ Thông thạo: sử dụng tiếng Việt khi trình bày một bài nghị luận về thơ trung đại
3.Thái độ :
a/ Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản
b/ Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về thơ trung đại
c/Hình thành nhân cách: có đạo đức trong sáng.
4/Phát triển năng lực:
- Năng lực chung: + Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng 
lực thẩm mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, 
năng lực công nghệ thông tin và truyền thông
- Năng lực riêng: + Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày
 + Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học
 + Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống
II. Chuẩn bị
GV: SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng
HS: SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo
III. Tổ chức dạy và học
Bước 1: Ổn định tổ chức lớp
Bước 2: Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng bthơ “ Nhàn” – NBK? Nêu cách hiểu về chữ 
“ Nhàn”
Bước 3: Tổ chức dạy và học bài mới:
 Hoạt động của GV - HS Chuẩn kiến thức kĩ năng cần đạt, 
 năng lực cần phát triển
Hoạt động 1: Khởi động
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Nhận thức được nhiệm vụ cần 
GV cho HS xem phim tài liệu về Nguyễn Du giải quyết của bài học.
Em hãy cho biết nội dung đoạn phim ? - Tập trung cao và hợp tác tốt để 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ giải quyết nhiệm vụ.
HS: suy nghĩ, thảo luận - Có thái độ tích cực, hứng thú.
GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.
Bước 3: Báo cáo kết quả 
HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả thảo luận. 
GV quan sát, hỗ trợ. 
Giáo án ngữ văn cơ bản 10 1 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
thông tin phản hồi, thảo luận nhóm. Câu thơ nói về cảnh vật.
- Hình thức tổ chức dạy học: học gợi lòng thương cảm với nàng Tiểu Thanh: 
sinh làm việc độc lập kết hợp với làm cuộc đời nàng cũng có những thay đổi đau lòng.
việc nhóm. - Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.
- Các bước thực hiện: Cái còn lại của nàng Tiểu Thanh chỉ là mảnh 
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học giấy tàn, cả cuộc đời tài hoa chỉ còn lại những 
tập vần thơ bị đốt dở Nguyễn Du đã khóc 
GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển thương cho Tiểu Thanh, khóc thương cho cái 
giao nhiệm vụ: tài hoa bị cuộc đời vùi dập một cách nghiệt ngã. 
Nhóm 1: Trong hai câu đề, số phận + Tiểu Thanh chết trong cô độc.
của nàng Tiểu Thanh được hiện lên + Nguyễn Du cũng chỉ một mình khóc nàng 
qua những hình ảnh, từ ngữ nào? Từ (Độc điếu)
hai câu thơ này, em hiểu gì về tình Sự gặp gỡ của hai tâm hồn cô đơn.
cảm của tác giả đối với người con 2. Hai câu thực:
gái này? Son phấn có thần chôn vẫn hận
Nhóm 2: Em hiểu thế nào ý nghĩa Văn chương không mệnh đốt còn vương.
của hai câu thực. Qua hai câu thơ Son phấn là sắc đẹp của Tiểu Thanh, đáng ra 
này, em hiểu thêm điều gì về tình phải được nâng niu >< bây giờ bị chôn vùi / 
cảm, nỗi lòng của tác giả? Văn chương là tài hoa ở Tiểu Thanh, đáng ra 
Nhóm 3: Em hiểu thế nào là “cổ kim phải được ngưỡng mộ >< bây giờ cũng bị đốt 
hận sự”? Phân tích ý nghĩa của hai cháy
câu luận. 
 Sự vùi dập phũ phàng của cuộc đời với tài 
Nhóm 4: Nêu ý nghĩa của hai câu 
 năng và nhan sắc của người phụ nữ. Điều này 
kết? 
 không chỉ gợi lòng thương cảm mà còn nói lên 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
 sự uất hận.
HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào 
 3. Hai câu luận:
bảng phụ.
 Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi
GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.
 Cái án phong lưu khách tự mang
Bước 3: Báo cáo kết quả 
 Từ nỗi đau của Tiểu Thanh mà khái quát lên 
HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo 
 thành “nỗi hờn kim cổ”. Đây là nỗi đau oan trái 
kết quả thảo luận. 
 của cả một lớp người trong xã hội, trong đó có 
GV quan sát, hỗ trợ. 
 Nguyễn Du. Nhà thơ tự coi mình cũng cùng hội 
Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết 
 cùng thuyền với Tiểu Thanh (mắc nỗi oan lạ 
quả thực hiện nhiệm vụ
 lùng vì nết phong nhã), ông viết về Tiểu 
GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức
- Hai câu thực đa nghĩa: Thanh cũng chính là viết về mình sự đồng 
+ Nếu hiểu “son phấn”, “văn cảm xúc động và da diết.
chương” là chủ thể tự hận, tự thương Nỗi đau khổ và bất bình của một thế hệ nhà 
thì có nghĩa là: Son phấn có thần thơ trước sự chà đạp lên giá trị văn chương 
chắc phải xót xa vì những việc sau nghệ thuật trong xã hội phong kiến. 
khi chết/ Văn chương ko có số mệnh 4. Hai câu kết:
mà cũng bị đốt dở. Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa
+ Nếu hiểu “son phấn”, “văn Người đời ai khóc Tố Như chăng.
chương” là đối tượng thương cảm Câu hỏi tu từ, không phải hướng đến Tiểu 
của người đời thì có nghĩa là: Son Thanh mà là hướng về mình: Ba trăm năm sau, 
phấn như có thần, sau khi chết người ai là người khóc ta như ta đang khóc cho Tiểu 
Giáo án ngữ văn cơ bản 10 3 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào hiếm thấy trong VHTĐVN.
bảng phụ.  Điều Nguyễn Du băn khoăn:
GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh. + Cách hiểu 1: Nguyễn Du lo lắng, băn khoăn 
Bước 3: Báo cáo kết quả không biết có ai trong mai hậu thấu hiểu, 
HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo thương cảm ông như ông đã đồng cảm, khóc 
kết quả thảo luận. thương nàng Tiểu Thanh. 
GV quan sát, hỗ trợ. + Cách hiểu 2: Nguyễn Du lo lắng, băn khoăn 
Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết ko biết ai là người trong mai hậu thấu hiểu, 
quả thực hiện nhiệm vụ thương cảm ông như ông đã đồng cảm, khóc 
GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức thương nàng Tiểu Thanh.
  Cả hai cách hiểu đều cho thấy:
 + Khao khát tri âm.
 + Cảm hứng tự thương – nét mới mang tinh 
 thần nhân bản của VHTĐVN giai đoạn thế kỉ 
 XVIII- nửa đầu thế kỉ XIX- thời đại con người 
 ko chỉ ý thức về nhân phẩm, về tài năng cá 
 nhân mà còn thức tỉnh về nỗi đau của chính 
 mình dấu hiệu của cái tôi cá nhân.
 + Tấm lòng nhân đạo lớn lao, “con mắt trông 
 thấu sáu cõi và tấm lòng nghĩ suốt nghìn đời” 
 của Nguyễn Du. Bởi ông ko những khóc 
 thương cho Tiểu Thanh, cho những kiếp hồng 
 nhan bạc phận thuở trước, khóc thương cho 
 những kiếp tài hoa bạc mệnh đương thời, trong 
 đó có cả chính ông mà còn khóc cho người đời 
 sau phải khóc mình (kiếp tài hoa bạc mệnh vẫn 
 còn trong tương lai).
 - Đó là nỗi băn khoăn hợp với lôgíc vận động 
 cảm xúc của nhân vật trữ tình hợp lí, chính 
 đáng.
 - Nỗi băn khoăn đó đã tìm được sự tri âm của 
 bao thế hệ người Việt Nam sau này:
 + Từ khi tác phẩm của Nguyễn Du ra đời đến 
 nay, ông luôn có vị trí trang trọng trong lòng 
 người Việt Nam.
 + Đặc biệt, ở thế kỉ XX, chưa đến 300 năm, cả 
 dân tộc ta “khóc” Nguyễn Du qua tiếng khóc, 
 tiếng ca của Tố Hữu: “Tiếng thơ ai động đất 
 trời....”(Kính gửi cụ Nguyễn Du).
 + Năm 1965, cả nước ta long trọng kỉ niệm 
 200 năm ngày sinh Nguyễn Du. Thế giới công 
 nhận ông là danh nhân văn hóa...
Giáo án ngữ văn cơ bản 10 5