Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 5+6+7: Tổng quan văn học Việt Nam - Năm học 2020-2021 - Nguyễn Thị Tú Anh

 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 Ngày soạn:10/09/2020 
 Tiết 5, 6, 7: Văn học sử 
 TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM
I. Mục tiêu cần đạt
1.Kiến thức
- Nắm được hai bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam: văn học dân gian và văn học 
viết.
- Nắm được một cách khái quát tiến trình phát triển của văn học viết Việt Nam.
- Nắm vững các thể loại văn học.
2. Kĩ năng
- Nhận diện được nền văn học dân tộc.
- Nêu được các thời kì lớn và các giai đoạn cụ thể trong các thời kì phát triển của văn học 
dân tộc.
3.Thái độ
- Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hoá của dân tộc.
4. Những năng lực cụ thể học sinh cần phát triển
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến lịch sử văn học Việt Nam
- Năng lực đọc – hiểu các tác tác phẩm văn học Việt Nam ( Văn học dân gian và văn 
học viết)
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về các thời kì văn học.
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu, hạn chế, những đặc điểm cơ 
 bản, giá trị của những tác phẩm văn học Việt Nam;
- Năng lực phân tích, so sánh sự khác nhau giữa văn học dân gian và văn học viết
- Năng lực tạo lập văn bản nghị luận
II. Chuẩn bị: 
1. Giáo viên:- Phương tiện, thiết bị: 
+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.
+ Máy tính, máy chiếu, loa...
- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi
2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn, vở ghi chép
III. Tổ chức dạy và học:
Bước 1: Ổn định tổ chức lớp: 
Bước 2: Kiểm tra bài cũ: Kiểmtra đồ dùng học tập của học sinh (SGK, vở ghi, vở 
soạn..) (5 phút)
Bước 3: Bài mới
Lịch sử văn học của bất cứ dân tộc nào đều là lịch sử tâm hồn của dân tộc ấy. Để cung 
cấp cho các em nhận thức những nét lớn về văn học nước nhà, hôm nay chúng ta sẽ tìm 
hiểu bài “ Tổng quan VHVN”.
Hoạt động 1: Khởi động (5 phút)
 Hoạt động của GV và HS Chuẩn kiến thức kĩ năng cần 
 đạt, năng lực cần phát triển
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ - Chia lớp thành 2 
 nhóm: 
 + Nhóm 1: Kể tên những tác phẩm văn học dân gian Các tác phẩm văn học dân gian ở 
 ở bậc THCS mà em yêu thích nhất? THCS là:
 Giáo án ngữ văn cơ bản 10 1 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 - Hình thức văn tự của văn học viết được ghi lại chủ 
2:Tìm hiểu văn học viết : yếu bằng ba thứ chữ: Hán, Nôm, Quốc ngữ .
-Hình thức: Làm việc nhóm - Thể loại:
- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi + Từ thế kỉ X -XIX có ba nhóm thể loại chủ yếu: 
B1: GV nêu câu hỏi * Văn xuôi ( truyện, kí tiểu thuyết chương hồi).
Nhóm 1: Văn học viết là gì ? * Thơ ( thơ cổ phong đường luật, từ khúc).
Nhóm 2: Văn học viết được ghi * Văn biền ngữ ( phú, cáo, văn tế).
lại bằng những thứ chữ nào ? * Chữ Nôm có thơ Nôm đường luật, từ khúc, ngâm 
Nhóm 3: Nêu các thể loại của khúc, hát nói
văn học viết? + Từ đầu thế kỉ XX đến nay: Loại hình thể loại văn 
B2: Các nhóm hs suy nghĩ trả lời học có ranh giới tương đối rõ ràng hơn: loại hình tự 
B3: Đại diện các nhóm trình bày sự, trữ tình, kịch.
B4: GV chốt lại II. Quá trình phát triển của văn học viết Việt 
 Nam:
 - Quá trình phát triển của văn học Việt Nam gắn chặt 
 với lịch sử chính trị, văn hóa, xã hội của đất nước
 - Có ba thời kì lớn:
 + Từ thế kỉ X đến XIX.
 + Từ đầu thế kỉ XX đến CMT8/ 1945
 + Sau CMT8/ 1945 đến hết thế kỉ XX.
 - Văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX là văn học 
 trung đại
Thao tác 2:Tìm hiểuquá trình - Hai thời kì sau (đầu thế kỉ XX đến hết thế kỉ XX) 
phát triển của văn học viết Việt tuy mỗi thời kì có những đặc điểm riêng nhưng đều 
Nam (40 phút): nằm chung trong xu thế phát triển văn học theo 
GV cho HS đọc mục II hướng hiện đại hoá nên có thể gọi chung là văn học 
-Hình thức: Làm việc cá nhân hiện đại.
- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi 1.Văn học trung đại: (từ thế kỉ X đến hết thế kỉ 
B1: GV nêu câu hỏi XIX) :
? Văn học viết Việt Nam có mấy + XHPK hình thành ,phát triển và suy thoái,công 
thời kì lớn? Đó là những thời kì cuộc xây dựng đất nước và chống giặc ngoại xâm 
văn học nào? - Chữ Hán du nhập vào VN từ đầu công nguyên 
B2: HS suy nghĩ trả lời nhưng đến thế kỷ X khi dân tộc Việt Nam giành 
B3: Hs trả lời cá nhân được độc lập, văn học viết mới thực sự hình thành .
B4: Gv chốt kiến thức - Văn học thời kì này được viết bằng chữ Hán và chữ 
 Nôm do ảnh hưởng chủ yếu văn học trung đại Trung 
 Quốc (Phong kiến xâm lược). Văn học chữ Hán là 
 cầu nối để dân tộc ta tiếp nhận các học thuyết Nho 
 giáo, Phật giáo, Lão Tử. Sáng tạo các thể loại trên cơ 
1: Tìm hiểu về văn học trung sở ảnh hưởng các thể loại của văn học Trung Quốc. 
đại Việt Nam(từ thế kỉ X đến Văn học Chữ Nôm phát triển là bằng chứng hùng 
hết thế kỉ XIX) hồn cho ý thức xây dựng 1 nền văn học độc lập của 
-Hình thức: Làm việc nhóm dân tộc ta.
- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi - Tác phẩm, tác giả tiêu biểu:
B1: GV nêu câu hỏi + Chữ Hán.
Nhóm 1 : Trình bày bối cảnh xã + Chữ Nôm.
Giáo án ngữ văn cơ bản 10 3 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
pháp) +Con người và thiên nhiên thân thiết. 
B2: Hs suy nghĩ trả lời - Thơ ca trung đại: Thiên nhiên gắn lý tưởng, đạo 
B3: HS trả lời cá nhân đức, thẩm mỹ
B4: GV chốt lại ý chính. - Văn học hiện đại: hình tượng thiên nhiên thể hiện 
 qua tình yêu đất nước, cuộc sống, lứa đôi
 →Con người Việt Nam gắn bó sâu sắc với thiên 
 nhiên và luôn tìm thấy từ thiên nhiên những hình 
 tượng thể hiện chính mình.
 2. Con người Việt Nam trong mối quan hệ với 
 quốc gia, dân tộc:
 - Người Việt Nam mang một tấm lòng yêu nước 
 thiết tha.
 - Biểu hiện của lòng yêu nước:
Thao tác 3:Con người Việt + Yêu làng xóm, quê hương.
Nam qua văn học (20 phút) : + Tự hào về truyền thống văn học, lịch sử dựng 
B1: GV nêu câu hỏi nước và giữ nước của dân tộc.
Hình ảnh con người Việt Nam + Ý chí căm thù quân xâm lược và tinh thần hi sinh 
được thể hiện trong văn học qua vì độc lập tự do dân tộc.
những mối quan hệ nào ? - Tác phẩm kết tinh từ lòng yêu nước “Nam quốc 
B2: Hs suy nghĩ trả lời sơn hà”, “Bình Ngô đại cáo”,“Văn tế nghĩa sĩ Cần 
B3: HS trả lời cá nhân Giuộc”,“Tuyên ngôn độc lập”
B4: GV chốt lại ý chính. 3. Con người Việt Nam trong mối quan hệ xã hội: 
- Đối tượng của văn học: con - Ước mơ xây dựng một xã hội công bằng, tốt đẹp 
người và xã hội loài người hơn.
văn học là nhân học. - Phê phán, tố cáo các thế lực chuyên quyền, cảm 
- Qua các mối quan hệ: Với thế thông với số phận con người bị áp bức.
giới tự nhiên, quốc gia, dân tộc, - Nhìn thẳng vào thực tại để nhận thức, phê phán, 
xã hội, và ý thức về bản thân. cải tạo xã hội cho tốt đẹp.
Nêu những biểu hiện cụ thể về →Chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa nhân đạo.
hình ảnh con người VN qua mối 
quan hệ với tự nhiên ? Lấy ví dụ 4. Con người Việt Nam và ý thức về cá nhân:
minh hoạ qua những tác phẩm Văn họcdân tộc thể hiện những phẩm chất tốt đẹp 
văn học ? của con người Việt Nam (nhân ái, thủy chung, tình 
HS: suy nghĩ trả lời nghĩa, vị tha, đức hi sinh,), đề cao quyền sống của 
HS: Trả lời cá nhân con người cá nhân nhưng không chấp nhận chủ nghĩa 
GV: Chốt lại kiến thức cá nhân cực đoan 
VD: Côn Sơn ca (Nguyễn Trãi), -> Văn học dân tộc tập trung xây dựng một đạo lí 
Qua đèo Ngang (Bà huyện làm người tốt đẹp.
Thanh Quan), Thi vịnh, Thu điếu, 
Thu ẩm (Nguyễn Khuyến), Rằm 
tháng giêng của Bác.
B1: GV nêu câu hỏi
Nêu những biểu hiện cụ thể về 
hình ảnh con người VN qua mối 
quan hệ với quốc gia, dân tộc ? 
Lấy ví dụ minh hoạ qua những 
Giáo án ngữ văn cơ bản 10 5 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
GV giao nhiệm vụ: Câu hỏi 1: 
Ðặc trưng nào sau đây không là 
đặc trưng của văn học dân gian 
a. Văn học dân gian là những tác 
phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền 
miệng .
b. Văn học dân gian được tập thể Câu 5: d
sáng tạo nên.
c. Văn học dân gian gắn bó và 
phục vụ trực tiếp cho các sinh 
hoạt khác nhau trong đời sống 
cộng đồng
d.Văn học dân gian mang đậm 
dấu ấn và phong cách cá nhân 
của người nghệ sĩ dân gian.
Câu hỏi 2: Văn học dân gian có 
tất cả bao nhiêu thể loại? 
a. 12 4. VẬN DỤNG
b. 13 Văn học Việt Nam
c.14
d.15
Câu hỏi 3: Những truyện dân 
 Văn học dân Văn học viết
gian ngắn, có kết chặt chẽ, kể về 
 gian
những sự việc, kể về những sự 
việc, hành vi, qua đó nêu lên bài 
học kinh nghiệm về cuộc sống Văn Văn 
hoặc triết lí nhân sinh nhằm giáo học học 
dục con người thuộc thể loại nào trung hiện 
của văn học dân gian ? đại đại
a. Truyện thần thoại. (Từ (Từ 
b. Truyện cổ tích. TK X đầuTK 
c. Truyện cười đến hết XX 
d. Truyện ngụ ngôn. TK đến hết 
Câu hỏi 4: Ðặc điểm nào sau 5: TÌM TÒI, MỞXIX) RỘNG: TK 
đây không phải là đặc điểm của XX)
văn học viết ? - Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của bài 
a. Là sáng tác của tri thức. học
b. Ðược ghi bằng chữ viết. - Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết nhiệm 
c. Có tính giản dị. vụ.
d. Mang dấu ấn của tác giả. - Có thái độ tích cực, hứng thú.
Câu hỏi 5: Nền văn học Việt 
Nam từ xa xưa đến nay về cơ 
bản ít sử dụng những loại chữ ?
a. Chữ Quốc ngữ 
b. Chữ Hán
c. Chữ Nôm
Giáo án ngữ văn cơ bản 10 7