Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 81+82: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Năm học 2020-2021

 Ngày soạn: 17/3/2021
Tiết 81, 82
 CHUYỆN CHỨC PHÁN SỰ ĐỀN TẢN VIÊN
 (Nguyễn Dữ)
I. Mục tiêu bài học
 1. Kiến thức
 - Vẻ đẹp của nhân vật Ngô Tử Văn - đại diện cho người trí thức nước Việt dũng cảm, kiên 
 cường, yêu chính nghĩa, trọng công lí và có tinh thần dân tộc mạnh mẽ.
 - Niềm tin chính nghĩa luôn thắng gian tà và lời nhắn nhủ : phải đấu tranh đến cùng để 
 tiêu diệt cái ác, cái xấu.
 - Cốt truyện giàu kịch tính ; kết cấu truyện chặt chẽ, lô gích ; cách dẫn chuyện khéo léo, 
 kể chuyện linh hoạt ; miêu tả sinh động, hấp dẫn.
 2. Kĩ năng
 - Kĩ năng tìm hiểu thể truyền kì: Đọc và tóm tắt một tác phẩm tự sự trung đại; Phân tích 
 nhân vật trong truyện truyền kì
 3. Thái độ, phẩm chất
 - Giáo dục lòng yêu chính nghĩa và niềm tự hào về người trí thức nước Việt. Có thái độ 
 kiên quyết chống lại các thế lực phi nghĩa, gian ác để bảo vệ lẽ phải và sự công bằng trong 
 xã hội.
 4. Định hướng phát triển năng lực
 - Năng lực tự chủ và tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; 
 năng lực thẩm mỹ, năng lực tư duy; năng lực sử dụng ngôn ngữ.
II. Phương tiện
 1. Giáo viên
 SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng
 2. Học sinh
 SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo
III. Phương pháp thực hiện
 Gv kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, đối thoại, trao đổi, nêu vấn đề, thảo luận, tích hợp.
IV. Tiến trình dạy học
 1. Ổn định tổ chức lớp
 Sĩ số: 
 2. Kiểm tra bài cũ
 3. Bài mới
 Hoạt động 1. Hoạt động khởi động
 Trong chương trình Ngữ Văn lớp 9- THCS, các em đã được học tác phẩm Chuyện người 
 con gái Nam Xương, là một trong hai mươi câu chuyện trong Truyền kì mạn lục của 
 Nguyễn Dữ. Hôm nay, chúng ta lại cùng tìm hiểu về một câu chuyện nữa trong tập truyện 
 kí đó của ông. Đó là Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, một tác phẩm ca ngợi những 
 nho sĩ, trí thức khảng khái, chính trực vì nghĩa lớn chống gian tà. Đồng thời qua lớp vỏ 
 của yếu tố kì ảo, chúng ta cũng phần nào thấu hiểu được cốt lõi hiện thực lịch sử đương 
 thời. - Nghệ thuật: Có sự tham gia của yếu tố hoang 
 đường, kì ảo.
 ⇒ Truyền kì mạn lục vừa có giá trị hiện thực, 
 vừa có giá trị nhân đạo → là Thiên cổ tuỳ bút, 
 được dịch ra nhiều thứ tiếng nước ngoài
GV: Nhận xét, chốt ý
GV nhấn mạnh lại:
- Truyền kì mạn lục gồm 20 truyện, chịu ảnh 
hưởng lối kể chuyện của Tiễn đăng tân thoại 
của Cù Hựu (thời Tống) nhưng cốt truyện hầu 
hết ở thời Lí Trần, Hồ và Lê Sơ hoặc từ văn 
học dân gian.
- Truyền kì mạn lục thể hiện tinh thần dân tộc, 
niềm tự hào về văn hiến Đại Việt, đề cao đạo 
đức, nhân hậu, thủy chung, khẳng định quan 
điểm sống ẩn dật của tầng lớp trí thức đương 
thời. Có giá trị hiện thực và nhân đạo cao, tác 
phẩm được Vũ Khâm Lân (thế kỉ XVII) khen 
tặng là “thiên cổ kì bút” và được dịch ra nhiều 
thứ tiếng nước ngoài.
Thao tác 3: Đọc, tóm tắt và chia bố cục 5. Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
GV: Mời một HS trình bày về cách đọc. a. Đọc, tóm tắt
HS: suy nghĩ trả lời * Đọc
GV: Yêu cầu HS đọc một đoạn thể hiện đúng 
cách đọc đó.
HS: Đọc
GV: Có thể cho HS xem video về đoạn trích.
GV: Qua việc đọc bài, em hãy tóm tắt tác * Tóm tắt
phẩm? - Ngô Tử Văn, một kẻ sĩ khảng khái, chính trực 
 đã đốt đền của một tên hung thần vốn là tướng 
 giặc xâm lược, trừ hại cho dân
 - Tên hung thần đe dọa nhưng tử Văn đã được 
 Thổ thần mách bảo về tung tích và tội ác của 
 hắn, đồng thời chỉ dẫn cách đối phó.
 - Ngô Tử Văn bị quỷ sứ bắt xuống âm phủ. 
 Trước mặt Diêm Vương, Ngô Tử Văn đã dũng 
 cảm tố cáo tội ác của tên hung thần với đầy đủ 
 chứng cớ. Cuối cùng công lí được khôi phục, kẻ + Châm lửa đốt đền.
 + Không hề lo sợ hậu quả.
Ý nghĩa của hành động đó? → Cẩn trọng, công khai, đàng hoàng, quyết liệt.
HS thảo luận, phát biểu.
GV nhận xét, bổ sung:
→ Chàng đã làm việc ghê gớm khiến mọi 
người “lắc đầu, lè lưỡi, lo sợ thay cho chàng” 
vừa cẩn trọng, công khai, đàng hoàng, quyết 
liệt. Chàng tự tin vào hành động chính nghĩa 
của mình. Tỏ thái độ chân thành, trong sạch 
của mình mong được trời đồng tình, ủng hộ.
GV: Việc đốt đền của Ngô Tử Văn có ý nghĩa - Ý nghĩa của việc đốt đền
gì? + Thể hiện tính khảng khái, cương trực, dũng 
HS: Trả lời cảm của kẻ sĩ vì dân trừ hại. Đồng thời tỏ rõ 
 quan điểm và thái độ của người trí thức muốn 
 đả phá sự mê tín thần linh của quần chúng nhân 
 dân.
 + Thể hiện tinh thần dân tộc mạnh mẽ qua việc 
 diệt trừ hồn tên tướng giặc xâm lược hung bạo, 
 bảo vệ Thổ thần nước Việt.
GV: Việc đốt đền khiến Ngô Tử Văn chịu - Hậu quả:
những hậu quả nào? + Tử Văn bị “sốt nóng sốt rét”.
HS: Trả lời + Bị hồn ma tên tướng giặc mắng mỏ, đe dọa
 + Bị chết xuống âm ti gặp diêm vương
GV: Ngoài hành động đốt đền, tính cách 5. Các hành động và thái độ của Ngô Tử văn
cương trực thẳn thắng và ghét sự gian tà đã + Điềm nhiên không khiếp sợ trước những lời 
dẫn đến những hành động, thái độ nào khác đe dọa của tên hung thần
của Ngô Tử Văn? + Sự gan dạ trước bọn quỷ Dạ Xoa nanh ác và 
HS: Suy nghĩ trả lời. quang cảnh đáng sợ nơi cõi âm.
 + Thái độ cứng cỏi, bất khuất trước Diêm 
 Vương đầy quyền lực.
 + Lời nói: Vẫn một mực kêu oan, đòi phán xét 
 minh bạch, công khai
GV: Em có nhận xét gì về chiến thắng của 5. Sự chiến thắng của Ngô Tử Văn
Ngô Tử Văn? + Giải trừ được tai họa, đem lại an lành cho dân.
HS: trả lời HS: trả lời + Nhìn nhận cách sống: Công bằng và hạnh 
GV: nhận xét, chốt ý phúc chỉ đến khi người chính trực biết đấu tranh 
 với cái xấu, cái ác, sự gian tà.
 + Niềm tin vào lẽ phải: Chính bao giờ cũng 
 thắng tà.
 → Lẽ phải, công lí không lệ thuộc vào số lượng 
 người hai phái chính – tà. Bè cánh xấu xa chỉ 
 tồn tại nhất thời. Chính nghĩa tất thắng. Miễn là 
 người quân tử phải có ý chí và không ngại sự 
 thiệt hại đến bản thân mình.
Thao tác 4: Tìm hiểu nghệ thuật kể chuyện 5. Nghệ thuật kể chuyện:
GV: Em có nhận xét gì về nghệ thuật kể - Nghệ thuật kể chuyện rất hấp dẫn, sử dụng yếu 
chuyện được Nguyễn Dữ sử dụng trong bài? tố kì ảo dày đặc, xen lẫn chuyện người, chuyện 
HS: trả lời. thần, chuyện ma, thế giới thực – ảo, trần thế - 
 địa ngục, việc chết đi – sống lại, người trần bên 
 cạnh quỷ sứ, Thổ công, Diêm Vương,
 → Tăng tính li kì, hấp dẫn.
 → Là phương thức đặc biệt để chuyên chở nội 
 dung và cảm hứng hiện thực (là cách phản ánh 
 hiện thực thâm thúy, sâu sắc)
 - Giàu kịch tính:
 + Phần trình bày (mở đầu): giới thiệu nhân vật 
 (tên, quê quán, tính cách, phẩm chất).
 + Khai đoạn (thắt nút): hành động đốt đền tà của 
 Tử Văn.
 + Phát triển: Tử Văn lên cơn sốt, gặp tên tướng 
 giặc và Thổ thần, bị bắt xuống âm phủ trị tội.
 + Đỉnh điểm (cao trào): Diêm Vương chấp nhận 
 yêu cầu đối chất của Tử Văn.
 + Kết thúc (mở nút): tên tướng giặc bị trị tội, Tử 
 Văn được ban thưởng.
Hoạt động 4: GV giúp HS tổng kết kiến III. TỔNG KẾT
thức về nội dung và nghệ thuật.
GV: Em hãy đọc phần ghi nhớ SGK trang 61 1. Nội dung
HS: đọc - Ca ngợi tinh thần khảng khái, cương trực, dám 
GV củng cố và chốt kiến thức đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của 
 Ngô Tử Văn, một người trí thức nước Việt.
 - Bài học nhân sinh về chính – tà, thiện – ác
 2. Nghệ thuật