Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 91: Các thao tác nghị luận - Năm học 2020-2021 - Nguyễn Thị Tú Anh

 Ngày soạn: 17/4/2021
Tiết: 91
 CÁC THAO TÁC NGHỊ LUẬN
I.Mục tiêu bài học. 
1. Kiến thức: - Củng cố và nâng cao hiểu biết về các thao tác nghị luận thường găp: 
phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp và so sánh 
2. Kĩ năng: Nhận diện chính xác các thao tác trên trong các văn bản nghị luận
 - Vận dụng các thao tác đó một cách hợp lí và sáng tạo để tạo lập được những 
 văn bản nghị luận có sức thuyết phục đối với người đọc (người nghe).
3. Về thái độ, phẩm chất
a. Thái độ:
 Có thái độ, quan điểm đúng đắn khi đứng trước vấn đề nghị luận
b. Phẩm chất 
 + Sống yêu thương:
 + Sống tự chủ.
 + Sống trách nhiệm. 
4. Về phát triển năng lực
a. Phát triển năng lực chung
-Năng lực tự học, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực thẩm mĩ, 
 năng lực hợp tác, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông.
b. Năng lực riêng
- Năng lực đọc hiểu văn bản, năng lực cảm thụ thơ văn, năng lực tự nhận thức, năng 
 lực giải quyết một số vấn đề đặt ra từ văn bản. 
II. Chuẩn bị của GV và HS:
+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có). Các 
phiếu học tập, bao gồm: các sơ đồ để HS điền thông tin, các bài tập dùng để kiểm tra, 
đánh giá HS trong quá trình đọc hiểu.
+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài trong 
SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài. 
Các sản phẩm chuẩn bị được giao 
III. Tiến trình bài học 
 HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG SGK, quan sát thông Hai Phân tích
 tin trên máy chiếu. Ba Quy nạp
 * Hoạt động nhóm: Bốn Diễn dịch
 Học sinh thảo luận và 
 ghi lại những câu trả - Hoàng Đức Lương đã sử dụng thao tác phân tích. Vì 
 lời vào bảng phụ. cứ mỗi lí do đưa ra, tác giả đều lí giải, phân tích cặn kẽ 
 để người nghe hiểu được vì sao thơ văn không lưu 
 Bước 3: Báo cáo kết truyền hết ở đời.
 quả và thảo luận
 - Dùng thao tác phân tích làm cho người đọc không chỉ 
- HS trả lời câu hỏi. nắm khái quát vấn đề mà còn hiểu tường tận từng lí do 
- Gv quan sát, hỗ trợ, tư ấy.
 vấn - Luận điểm cơ bản là: “Hiền tài là nguyên khí quốc 
 Bước 4: Nhận xét, gia”
 đánh giá kết quả thực Tác giả sử dụng thao tác phân tích, sau đó chuyển sang 
 hiện nhiệm vụ thao tác diễn dịch.
 GV: nhận xét đánh giá - Câu kết trong bài kí của Hoàng Đức Lương sử dụng 
 kết quả của các cá thao tác tổng hợp chứ không phải quy nạp. Sử dụng thao 
 nhân, chuẩn hóa kiến tác tổng hợp nhằm thâu tóm những ý có tính bộ phận 
 thức. vào kết luận chung, làm cho quá trình lập luận có sức 
 thuyết phục.
 - ở bài “Hịch tướng sĩ”, Trần Quốc Tuấn sử dụng thao 
 tác quy nạp. Những dẫn chứng khác nhau làm cho kết 
 luận ở cuối đoạn càng trở nên đáng tin cậy.
 - Nhận định thứ nhất đúng với điều kiện tiền đề diễn 
 dịch phải chính xác.
 - Nhận định thứ ba đúng vì phải có quá trình tổng hợp 
 sau khi thực hiện thao tác phân tích.
 Công thức là:
 Phân tích- Tổng hợp- Phân tích
 (Phân- tổng- phân) Phương tiện thực hiện: bảng phụ, II. - Có thái độ tích cực, hứng thú. 
 máy chiếu. Luyện tập:
 Phương pháp, kĩ thuật dạy học: kĩ Bài viết của Võ Nguyên Giáp về thơ Nôm của 
 thuật khăn trải bàn, phương pháp Nguyễn Trãi.
 thảo luận nhóm. - Tác giả muốn chứng minh: “Thơ Nôm Nguyễn 
 Hình thức tổ chức: Học sinh làm Trãi đã tiếp thu nhiều thành tựu của văn hóa dân 
 việc độc lập kết hợp với làm việc gian, văn học dân gian”
 nhóm. - Thao tác chủ yếu sử dụng có hai đoạn.
 Các bước thực hiện: + Đoạn đầu là thao tác phân tích. Dựa trên luận 
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học điểm chung, tác giả để chia nhỏ (củ khoai, quả 
 tập ổi, bè rau muống, luống dọc mùng nhiên. Tục 
 GV chuyển giao nhiệm vụ: HS làm ngữ, ca dao, những đặc điểm thanh điệu Tiếng 
 bài tập 1 phần luyện tập. Việt) phân tích những bộ phận nhỏ này để 
 chứng minh cụ thể, sâu sắc cho luận điểm.
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
 + Đoạn sau, tác giả sử dụng thao tác quy nạp. Từ 
 * Hoạt động cá nhân: Mỗi cá nhân hai cứ liệu: một là tác dụng làn điệu dân ca qua 
 đọc yêu cầu của bài tập. tiếng hát ông chài, tiếng sáo của chú chăn trâu; 
 * Hoạt động nhóm: hai là không gian trong thơ Nguyễn Trãi rộng 
 - HS thảo luận và thống nhất ý kiến, thêm ra và lớn thêm lên. Từ hai cứ liệu này, 
 ghi lại kết quả của cả nhóm vào giữa người viết rút ra kết luận về vai trò, sứ mệnh, 
 bảng phụ. chức năng của văn chương nghệ thuật.
 Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo - Nhờ thao tác quy nạp mà tư tưởng đoạn trích 
 luận được nâng lên một mức cao hơn.
- HS trả lời câu hỏi. Vấn đề an toàn giao thông đang được đặt ra một cách cấp 
 thiết. Hàng ngày chúng ta không thể kiểm soát được bao 
- Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn nhiêu người tham gia giao thông bằng những phương tiện 
 nào. Trả lời câu hỏi ấy thật là khó. Trên khắp các ngả 
 Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả 
 đường thành phố, thị xã, thị trấn, nông thôn đồng bằng 
 thực hiện nhiệm vụ đến nông thôn miền núi đủ các loại xe cộ. Hiện đại là 
 GV: nhận xét đánh giá kết quả của ô tô ba, bốn chỗ ngồi, thông thường là xe hai mươi, ba 
 các cá nhân, chuẩn hóa kiến thức. mươi chỗ ngồi, xe khách, xe tải, mô tô xe máy đến cả xe 
 đạp thô sơ và sợ nhất là công nông. Người tham gia giao 
 thông không phải ai cũng có bằng lái, được phép điều 
 khiển, không phải ai cũng có ý thức chấp hành luật lệ.