Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 14: Thao tác lập luận so sánh - Năm học 2020-2021

 Ngày soạn: 27/ 9/2020
 Tiết 14: 
 THAO TÁC LẬP LUẬN SO SÁNH
 A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
1. Kiến thức: Giúp học sinh hiểu được các đặc điểm và vai trò của thao tác so sánh trong 
bài văn nghị luận.
2. Kỹ năng: Biết cách so sánh tương đồng và so sánh tương phản; Bước đầu vận dụng 
thao tác so sánh để viết một đoạn văn, bài văn nghị luận.
3. Thái độ: Có ý thức tạo lập và lập luận đúng thao tác trong quá trình làm văn.
4. Định hướng các năng lực cần hình thành cho HS
 - Năng lực chung:
 + Năng lực giải quyết vấn đề (giải quyết các câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ, yêu cầu 
 mà giáo viên đề ra).
 + Năng lực tự học, tự khám phá tri thức, thu thập thông tin.
 + Năng lực hợp tác (phối hợp với các thành viên để giải quyết các câu hỏi, bài tập 
 khó, sưu tầm tài liệu)
 + Năng lực sáng tạo
 + Năng lực tự quản bản thân
 + Năng lực giao tiếp
 - Năng lực chuyên biệt: NL tạo lập VB nghị luận 
 B. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
 I. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
 1. Chuẩn bị của Giáo viên
 - Nghiên cứu SGK, SGV, tài liệu tham khảo; thiết kế bài học theo hướng đổi mới phát 
 huy năng lực học sinh.
 - Chuẩn bị, hướng dẫn HS trả lời các phiếu học tập. Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt Năng lực cần hình 
 thành
Họat động 1: TÌM HlỂU SO SÁNH VÀ LẬP LUẬN SO SÁNH
* Thao tác 1 : I. Tìm hiểu bài: -Năng lực thu thập 
 thông tin.
 Nhắc lại kiến thức cũ. 1. Khái niệm so sánh.
- Thế nào là so sánh? Trong cuộc sống 
chúng ta hay dùng so sánh không? So sánh 
để làm gì? 
HS Tái hiện kiến thức và trình bày.
- So sánh là đối chiếu 2 sự vật, hiện tượng, để 
thấy được sự giống và khác nhau giữa 2 sự 
vật, hiện tượng ấy.
- Có 2 kiểu so sánh: Tương đồng ( chỉ ra 
 2. Mục đích, yêu cầu của 
những nét giống nhau) và tương phản (chỉ ra 
 thao tác lập luận so sánh. -Năng lực giải 
những nét khác nhau). quyết những tình 
 a. Tìm hiểu ngữ liệu:
* Thao tác 2 : huống đặt ra.
 Câu1. Đối tượng được so 
Hướng dẫn HS làm bài tập và trả lời câu hỏi 
 sánh: 
SGK bằng trao đổi thảo luận nhóm.
 Nhóm 1:
 Đọc đoạn trích và trả lời: Đối tượng được -Năng lực hợp tác, 
so sánh và đối tượng so sánh là gì? trao đổi, thảo luận.
Nhóm 2. 
Điểm giống và khác nhau giữa đối tượng Câu 2. Điểm giống và khác 
được so sánh và đối tượng so sánh. nhau.
Nhóm 3.
 Phân tích mục đích so sánh trong đoạn trích?
Nhóm 4.
 Mục đích và yêu cầu của thao tác so sánh? Câu 3. Mục đích so sánh 
 trong đoạn trích.
Nhóm 1 trình bày: - Căn cứ để so sánh là gì? 
- Mục đích của so sánh là gì?
GV: Có những cách so sánh nào?
HS đọc mục II trong SGK và trả lời câu hỏi - Câu 2. Căn cứ so sánh: 
theo cặp.
HS trả lời cá nhân:
Nguyễn Tuân so sánh quan niệm "soi đường" 
của Ngô Tất Tố với những quan niệm sau: -Năng lực giải 
+ Quan niệm của những người chủ trương" quyết những tình 
 - Câu 3. Mục đích của so huống đặt ra.
cải lương hương ẩm" cho rằng chỉ cần bài trừ sánh: .
hủ tục là đời sống nông dân sẽ được nâng 
cao.
 -Năng lực hợp tác, 
 + Quan niệm của những người hoài cổ cho trao đổi, thảo luận.
 rằngchỉ cần trở về với đời sống thuần phác, 
 trong sạch như ngày xưa là đời sống của b. Kết luận:
 những người nông dân sẽ được cải thiện. - Có 2 cách so sánh: so sánh 
 tương đồng và so sánh tương 
 phản.
Dựa vào sự phát triển tính cách của các nhân - Năng lực giải 
vật trong "Tắt đèn", với các nhân vật khác - Khi so sánh phải đặt các quyết vấn đề:
trong một số tác phẩm cùng viết về đề tài đối tượng vào cùng một bình Năng lực sáng tạo 
 diện, đánh giá trên cùng một 
nông thôn thời kì ấy- nhưng viết theo chủ Năng lực cảm thụ, 
 tiêu chí mới thấy được sự 
trương cải lương hương ẩm hoặc ngư ngư thưởng thức cái 
 giống nhau và khác nhau 
tiều tiều canh canh mục mục. đẹp
 giữa chúng, đồng thời phải 
 nêu rõ ý kiến quan điểm của 
 Chỉ ra ảo tưởng của hai quan niệm trên để 
 người nói (người viết)
 làm nổi bật cái đúng của Ngô Tất Tố: Người 
 4. Ghi nhớ: SGK
 nông dân phải đứng lên chống lại kẻ bóc lột 
 mình, áp bức mình.
- Có 2 cách so sánh: so sánh tương đồng và 
so sánh tương phản. thuyết phục cao.
 HĐ 3: LUYỆN TẬP
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt Năng lực cần hình 
 thành
GV giao nhiệm vụ: Câu nói Năng lực giải quyết 
 vấn đề:
sau thuộc dạng thao tác lập Gợi ý: Thuộc thao tác lập luận so sánh 
 tương đồng. Bởi vì:
luận so sánh gì? Vì sao? - Thể dục đối với cơ thể giúp cơ thể được 
Đọc cuốn sách hay đối với trí tuệ vận động, tránh được sức ỳ, tạo ra sự lành 
giống như thể dục đối với cơ thể. mạnh về thể chất.
 - Cuốn sách hay chưa đựng nhiều vấn đề, 
 buộc con người phải suy nghĩ, động não, 
 tìm tòi.
- HS thực hiện nhiệm vụ: - Vậy giống như thể dục đối với cơ thể, 
 đọc cuốn sách hay giúp con người rèn 
- HS báo cáo kết quả thực hiện luyện trí nhớ, tăng sức sáng tạo.
nhiệm vụ: - Thể dục đối với cơ thể giúp khỏe mạnh 
 về thể chất, đọc sách hay giúp con người 
 phát triển về trí tuệ.
 HĐ 4: VẬN DỤNG
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt Năng lực cần 
 hình thành
GV giao nhiệm vụ: - Thao tác lập luận so sánh Năng lực tư duy
 -Hiệu quả: tác giả không chỉ 
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi: đưa ra quan niệm về người 
 Từng nghe nói rằng: Người hiền xuất hiền mà còn nêu rõ quy luật xử 
 thế của người hiền : người 
hiện ở đời, thì như ngôi sao sáng trên trời 
 hiền phải do Thiên tử sử dụng, 
cao. Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc Thần, nếu không làm như vậy là trái 
người hiền ắt làm sứ giả cho thiên tử. Nếu với đạo trời.
 -
như che mất ánh sáng, giấu đi vẻ đẹp, có tài 
mà không được đời dùng, thì đó không phải 
là ý trời sinh ra người hiền vậy. ( Trích 
Chiếu cầu hiền- Ngô Thì Nhậm)
 Câu văn Người hiền xuất hiện ở đời, thì 
như ngôi sao sáng trên trời cao.Sao sáng ắt chầu 
về ngôi Bắc Thần, người hiền ắt làm sứ giả cho