Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 19: Luyện tập kết hợp các thao tác lập luận phân tích và so sánh - Năm học 2019-2020 - Nguyễn Thị Duyên

 Trường THPT Đức Thọ Giáo án Ngữ văn 11
Ngày soạn: 02/10/2019 
Tiết 19: Làm văn LUYỆN TẬP KẾT HỢP CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN 
 PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH
 A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
 1. Kiến thức :
 a/ Nhận biết:Nắm được khái niệm về thao tác, so sánh 
 b/ Thông hiểu:Xác định đúng các thao tác lập luận phân tích, so sánh trong những ngữ liệu 
cho trước 
 c/Vận dụng thấp:Xây dựng được dàn ý cho bài văn nghị luận gắn với các thao tác lập luận 
phân tích, so sánh;
 d/Vận dụng cao:Viết được bài văn nghị luận trong đó vận dụng kết hợp thao tác lập luận 
phân tích, so sánh
 2. Kĩ năng :
 a/ Biết làm: bài có sử dụng thao tác lập luận phân tích, so sánh
 b/ Thông thạo: sử dụng tiếng Việt khi trình bày một bài nghị luận có sử dụng thao tác phân 
tích, so sánh
 3.Thái độ :
 a/ Hình thành thói quen: sử dụng thao tác phân tích, so sánh
 b/ Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về kiểu bài văn nghị luận
 c/Hình thành nhân cách: 
 -Biết nhận thức được ý nghĩa của thao tác lập luận trong lĩnh hội tạo lập văn bản
 -Có ý thức sử dụng các thao tác lập luận trong giao tiếp ngôn ngữ
 4. Những năng lực cụ thể học sinh cần phát triển: 
 - Năng lực giải quyết vấn đề:HS thể hiện quan điểm cá nhân khi đánh giá các đề văn Gv đưa 
ra, giải quyết được các tình huống GV đưa ra.
 - Năng lực sáng tạo: Biết cách đặt các câu hỏi khác nhau về một đề văn-xác định và làm rõ 
thông tin, ý tưởng mới-phân tích, tóm tắt những thông tin liên quan để hoàn thành nội dung kiến 
thức bài học. Trình bày suy nghĩ và khái quát hóa thành các luận điểm.
 -Năng lực hợp tác:thảo luận nhóm để hoàn thành công việc chung, HS biết cách lắng nghe 
người khác, hòa giải bất đồng và giải quyết vấn đề theo hướng dân chủ.
 - Năng lực tạo lập văn bản nghị luận.
 B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
 1. Giáo viên:
 - Phương tiện, thiết bị: 
 + SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.
 + Máy tính, máy chiếu, loa...
 - PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi
 2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.
 C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC
  1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG 
 Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ - Nhận thức được nhiệm vụ cần 
 Tìm câu văn sử dụng thao tác lập luận phân tích và so sánh trong giải quyết của bài học.
văn bản sau: - Tập trung cao và hợp tác tốt để 
 “Tiếng suối trong như tiếng hát xa” Nguyễn Du, Bạch Cư giải quyết nhiệm vụ.
Dị so tiếng đàn với tiếng suối. Thế Lữ lại so tiếng hát trong với - Có thái độ tích cực, hứng thú. 
nước ngọc tuyền (suối ngọc). Những người này không miêu tả trực 
tiếp tiếng suối. Chỉ có Nguyễn Trãi cho tiếng suối là tiếng đàn 
cầm. Có lẽ đó là hình ảnh gần nhất với hình ảnh trong câu thơ 
này. Có thể chẳng phải ngẫu nhiên. Nguyễn Trãi sành âm nhạc. 
 Giáo viên: Nguyễn Thị Duyên Trường THPT Đức Thọ Giáo án Ngữ văn 11
 sánh
 + Có hai cách so sánh: so sánh tương đồng và 
 so sánh tương phản.
 + So sánh phải dựa trên cùng một tiêu chí, 
 chung một bình diện, so sánh phải đi đôi với 
 nhận xét, đánh giá thì sự so sánh mới trở nên sâu 
 sắc.
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức
 * Thao tác 1 : II. LUYỆN TẬP 
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ 
 HS đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi theo thảo 
 luận nhóm. 1. Bài tập 1/tr 120:
 Nhóm 1+2. Bài tập 1/tr 20:
 -Đoạn trích sử dụng những thao tác lập luận nào? 
 minh họa?
 -Mục đích, tác dụng kết hợp các thao tác lập luận 
 đó? 
 - Rút ra kết luận về việc vận dụng kết hợp nhiều 
 thao tác lập luận trong một đoạn văn? 
 Nhóm 3+4. Bài tập 2/tr 20:
 HS vận dụng kết hợp phân tích và so sánh, viết 
 đoạn văn trình bày vẻ đẹp của một bài thơ( bài 
 văn ) mà mình yêu thích.
 Đề: Trong Hai Đứa Trẻ, Thạch Lam đã làm 
 người đọc xúc động trước tâm trạng của hai chị 
 em Liên và An, đêm đêm chờ đợi chuyến tàu đi 
 qua phố huyện. Hãy phân tích tâm trạng đó và 2. Bài tập 2/tr 120:
 cho biết qua đây ta có thể hiểu gì về tấm lòng của 
 tác giả.
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ - Xác định chủ đề bài văn cần viết. 
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực hiện - Xác định những ý chính nào để làm sáng tỏ chủ 
 GV hướng dẫn HS bài tập ở nhà. đề của bài văn và sắp xếp chúng thành một dàn ý 
 - Có thể đọc các đoạn văn tham khảo trong SGK, hợp lí, khoa học. 
 sách hướng dẫn học bài ngữ văn 11. - Luận điểm nào được chọn để làm sáng tỏ? Nó 
 1.Bài tập1 nằm ở vị trí nào trong bài dàn ý?
 * Gợi ý - Xác định câu chuyển ý cho phù hợp giữa các ý 
 - Đoạn văn sử dụng thao tác phân tích và thao trong bài văn. 
 tác so sánh: - Để làm sáng tỏ luận điểm trên cần phải có những 
 + Phân tích “ Tự kiêu tự đại là khờ dại. Vì luận cứ nào. Đây là lúc cần sử dụng các thao tác 
 mình hay còn nhiều người hay hơn mình. Mình lập luận. Xác định rõ ràng nên sử dụng thao tác 
 giỏi, còn nhiều người giỏi hơn mình. Tự kiêu tự phân tích hay so sánh; thao tác nào là chủ đạo.
 đại tức là thoái bộ”
 + So sánh: Người mà tự kiêu tự mãn thì cũng 
 như cái chén, cái đĩa cạn ( để thấy sự nhỏ bé, vô 
 nghĩa và đáng thương của thói tự kiêu tự mãn đối 
 với mỗi cá nhân trong tập thể hoặc cộng đồng)
 -> Thao tác phân tích đóng vai trò chủ đạo, thao 
 tác so sánh có vai trò bổ trợ. Phân tích giúp con 
 người nhận thức bằng tư duy trừu tượng, so sánh 
 giúp con người nhận thức bằng tư duy cụ thể
 2.Bài tập 2: Gợi ý
 3 Giáo viên: Nguyễn Thị Duyên Trường THPT Đức Thọ Giáo án Ngữ văn 11
 tàu rầm rộ đi tới .. tất cả tương phản với thực tại 
 tăm tối cuả Liên.
 - HS dựa vào phân thân bài đã xây dựng, lựa 
 chọn viết một luận điểm trong đó sử dụng thao 
 tác lập luận phân tích và so sánh.
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức
 3.LUYỆN TẬP 
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ -Xây dựng đoạn văn Vận dụng kết hợp thao tác lập 
 Vận dụng kết hợp thao tác lập luận phân luận phân tích và so sánh.
 tích và so sánh, viết đoạn văn cảm nhận về - làm rõ sự khác nhau giữa hình ảnh con cò trong 2 
 hình ảnh con cò trong văn bản sau: văn bản
 - Con cò lặn lội bờ sông ( Ca dao)
 - Lặn lội thân cò khi quãng vắng ( Thương 
 vợ-Trần tế Xương)
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực hiện 
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức
  4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ -Hình tượng người nghĩa sĩ nông dân trong Văn tế 
 Lập dàn ý cho đề bài sau: nghĩa sĩ Cần Giuộc được khắc hoạ với những chuyến 
 Phân tích để thấy được sự chuyển biến trong nhận thức, hành động và trở thành người 
 biến trong nhận thức và hành động của anh hùng cứu nước. Sử dụng thao tác lập luận phân 
 người nông dân trong hoàn cảnh đất nước tích, so sánh là cần thiết để đáp ứng yêu cầu của đề 
 có giặc xâm lược được thể hiện qua Văn tế bài.
 nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình - Bố cục bài viết rõ ràng, lập luận chặt chẽ, thuyết 
 Chiểu. phục, biết cách lựa chọn từ ngữ, câu văn diễn đạt 
 mạch lạc ý vân nghị luận.
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ - Tìm ý và lập dàn ý.
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực hiện 
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức
 5. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG.
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ - Tìm đọc các bài viết trong sách đọc thêm, tư liệu 
 - Sưu tầm thêm một số bài phê bình tiểu trên mạng Internet
 luận của các nhà nghiên cứu phê bình văn 
 học, tập trung vào những tác phẩm đã học 
 trong chương trình ngữ văn 11
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực hiện 
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức
 5 Giáo viên: Nguyễn Thị Duyên