Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 23 đến 32, Chuyên đề 3: Đọc, viết và giới thiệu 1 tác giả văn học - Năm học 2024-2025
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 23 đến 32, Chuyên đề 3: Đọc, viết và giới thiệu 1 tác giả văn học - Năm học 2024-2025", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 23 đến 32, Chuyên đề 3: Đọc, viết và giới thiệu 1 tác giả văn học - Năm học 2024-2025
Ngày Dạy Ngày soạn: Tiết 23,24,25,26,27,28,29,30,31,32 22/2/2025 Lớp 11b3,11b5,11b6 CHUYÊN ĐỀ 3 ĐỌC, VIẾT VÀ GIỚI THIỆU MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC Thời gian thực hiện: 10 tuần (Từ tuần 26 đến tuần 37) – Mỗi tuần 1 tiết Tiết 1 đến tiết 2 Phần thứ nhất: ĐỌC VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC I. Ý nghĩa của việc đọc về một tác giả văn học Tiết 1 – 2 II. Thực hành đọc Tiết 3 đến tiết 6 Phần thứ hai: VIẾT VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC I. Mục đích viết Tiết 3 II. Một số hướng viết bài Tiết 4 – 5 III. Thực hành viết Tiết 6 IV. Báo cáo kết quả Tiết 7 đến tiết 10 Phần thứ ba: THUYẾT TRÌNH VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC Tiết 7 – 8 I. Thuyết trình cá nhân về một tác giả văn học Tiết 9 – 10 II. Tổ chức diễn đàn giới thiệu về một tác giả văn học I. MỤC TIÊU 1. Năng lực a. Năng lực chung - Năng lực tự chủ và tự học: Học sinh có khả năng nhận biết cảm xúc, tình cảm, sở thích, cá tính và khả năng của bản thân, biết làm chủ bản thân để có hành vi phù hợp trong quá trình làm việc nhóm; biết tự tìm kiếm, đánh giá và lựa chọn nguồn tài liệu phù hợp với các mục đích, nhiệm vụ học tập của mình - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Học sinh biết cách thảo luận, đề xuất ý tưởng và hợp tác với nhau trong quá trình học tập b. Năng lực đặc thù Phát triển năng lực ngôn ngữ và năng lực văn học thông qua việc thực hiện các nhiệm vụ học tập, cụ thể: đọc, hiểu, tập nghiên cứu, viết báo cáo, thuyết trình trao đổi, trong quá trình học tập chuyên đề nhằm đáp ứng các yêu cầu cần đạt sau: • Nhận biết được một số đặc điểm nổi bật về sự nghiệp văn chương và phong cách nghệ thuật của một tác giả lớn. • Đọc về một tác giả văn học lớn. • Viết bài giới thiệu về một tác giả văn học đã đọc. • Vận dụng được những hiểu biết từ chuyên đề để đọc hiểu và viết về những tác giả văn học khác. • Thuyết trình về một tác giả văn học. 2. Phẩm chất: - Biết tự hào, tôn trọng về những tác giả văn học có đóng góp lớn cho nền Văn học nước nhà. - Tự hào, tôn trọng và bảo vệ những sản phẩm tinh thần là những tác phẩm văn chương mà tác giả để lại. Từ đó hình thành tình yêu với Văn học. - Nuôi dưỡng hứng thú đọc và rèn luyện kỹ năng đọc, tự học của học sinh. - Rèn luyện phẩm chất chăm chỉ: chăm tìm tòi, chăm đọc, chăm ngiên cứu, luôn chủ động với công việc của bản thân và của tập thể. - Hình thành phẩm chất trung thực, trách nhiệm với những kiến thức về tác giả văn học mà học sinh lĩnh hội được trong quá trình tìm hiểu các tác giả văn học. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị: Máy tính, máy chiếu, điện thoại, mạng internet. 2. Học liệu: SGK, tranh ảnh, video, học liệu số. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC MỞ ĐẦU (KHỞI ĐỘNG) a. Mục đích: Tạo tâm thế thoải mái và gợi dẫn cho học sinh về nội dung bài học b. Nội dung: - GV tổ chức trò chơi CHÂN DUNG TÁC GIA - HS trả lời c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Nguyễn Trãi • GV đưa ra một số gợi ý thông tin về 2. Nguyễn Du tác giả 3. Hồ Chí Minh • HS đoán tên 4. Nguyễn Tuân Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ 5. Nam Cao - HS vận dụng trải nghiệm của mình để đoán tên tác giả - GV quan sát, gợi ý. Bước 3: Báo cáo, thảo luận Câu trả lời của HS Bước 4: Kết luận, nhận định GV nhận xét, bổ sung, dẫn dắt vào bài. TÌM HIỂU TRI THỨC a. Mục đích: Ghi nhớ được các thông tin chính về một tác giả b. Nội dung: - GV tổ chức hoạt động nhóm tìm hiểu nội dung phần tri thức theo nhóm c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ TRI THỨC TỔNG QUÁT - HS tóm tắt nội dung tri thức tổng quát 1. Tác giả văn học lớn về những nội dung về một tác giả - Tác giả văn học lớn là người sáng tác nên những tác Thời gian: 5ph phẩm nghệ thuật ngôn từ có giá trị nổi bật, đáp ứng Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ được nhu cầu thẩm mĩ của đông đảo độc giả, thúc đẩy HS thảo luận và trả lời sự phát triển của văn học, góp phần làm nên tầm vóc, Bước 3: Báo cáo, thảo luận bản sắc độc đáo của một nền văn học, một khuynh Câu trả lời của HS hướng, trào lưu hoặc thời đại văn học. Bước 4: Kết luận, nhận định 2. Phong cách nghệ thuật của nhà văn GV chốt ý chính - Phong cách nghệ thuật của nhà văn là hệ thống những nét độc đáo về nội dung và nghệ thuật xuất hiện thường xuyên, nhất quán trong mọi tác phẩm thuộc các chặng đường sáng tác khác nhau của tác giả, làm nên "khuôn mặt" tinh thần và đóng góp riêng của tác giả trong lịch sử văn học. - Để đánh giá một cách khách quan và sâu sắc về phong cách nghệ thuật của nhà văn, cần chú ý đến các phương diện cơ bản sau: quan niệm về con người; cảm hứng sáng tác; việc lựa chọn, xử lí đề tài, xác định chủ đề, xác định đối tượng miêu tả – thể hiện chính; việc sử dụng các phương thức và phương tiện nghệ thuật,... 3. Sự nghiệp văn chương - Sự nghiệp văn chương của một tác giả là toàn bộ sáng tác văn học có giá trị của tác giả đó. Tầm vóc của một sự nghiệp văn chương không phụ thuộc vào số lượng nhiều hay ít tác phẩm. Tác giả lớn có thể sáng tác nhiều kiệt tác, song cũng có thể chỉ một hay một vài tác phẩm đạt đỉnh cao, có giá trị nổi bật, đóng góp lớn vào lịch sử văn học dân tộc, nhân loại. Một sự nghiệp văn chương lớn được xây đắp nên từ tài năng thiên bẩm, cá tính sáng tạo độc đáo; từ cảm quan sâu sắc về con người, cuộc sống và thời đại. Tất cả những yếu tố này có thể được làm rõ qua việc nghiên cứu thế giới nghệ thuật trong tập hợp những tác phẩm của một tác giả ở từng chặng đường sáng tác văn chương, qua nghiên cứu tiểu sử, tư tưởng nghệ thuật của tác giả trong mối quan hệ với bối cảnh lịch sử thời đại và hoàn cảnh sáng tác những tác phẩm đã làm nên tên tuổi một tác giả lớn. - Sự nghiệp văn chương của một tác giả thường được đánh giá qua toàn bộ chặng đường sáng tác hay chỉ qua một vài giai đoạn có nhiều thành tựu nổi bật. Những biến động hay bước ngoặt trong việc đánh giá một sự nghiệp văn chương phụ thuộc vào việc phát hiện ra những giá trị thẩm mĩ từng khuất lấp của tác phẩm hay một phương diện nghệ thuật nào đó trong sáng tác của tác giả; vào những thay đổi trong thị hiếu, kinh nghiệm thẩm mĩ của độc giả và ý thức xã hội, thời đại. Phần thứ nhất: ĐỌC VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC Yêu cầu cần đạt • Lựa chọn được tác giả và có định hướng đọc rõ ràng. • Biết cách đọc về một tác giả văn học qua việc tìm kiếm tài liệu; ghi chép, tổng hợp các thông tin theo phiếu đọc. • Nhận biết được một số đặc điểm nổi bật về cuộc đời, sự nghiệp văn chương, phong cách nghệ thuật của tác giả. • Biết xây dựng hồ sơ đọc để chuẩn bị viết, thuyết trình về một tác giả văn học. • Nuôi dưỡng hứng thú đọc và rèn luyện kĩ năng tự đọc, tự học. NỘI DUNG 1. Ý NGHĨA CỦA VIỆC ĐỌC VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC a. Mục đích: Tìm hiểu về ý nghĩa của việc đọc về một tác giả văn học b. Nội dung: - HS chia sẻ về ý nghĩa của việc đọc về một tác giả văn học c. Sản phẩm: Sản phẩm nhóm d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ I. Ý nghĩa của việc đọc về một tác giả văn học - HS đọc nội dung trong SGK - Khi nêu vấn đề đọc về một tác giả văn học, toàn bộ - HS chia sẻ về ý nghĩa những hiểu biết về tiểu sử, sự nghiệp, tư tưởng, tình Thời gian: 10ph cảm của tác giả, hoàn cảnh sáng tác các tác phẩm cụ Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ thể,... đều cần được coi trọng. Những thông tin này giúp HS thảo luận và trao đổi chúng ta không chỉ hiểu sâu hơn về một tác phẩm mà Bước 3: Báo cáo, thảo luận còn hình dung được rõ hơn về con đường đạt đến đỉnh Câu trả lời của HS cao trong sự nghiệp của tác giả cùng những mối liên hệ Bước 4: Kết luận, nhận định với bối cảnh lịch sử cụ thể của đất nước, dân tộc, thời GV chốt ý cơ bản đại. - Đối với những tác giả văn học có khối lượng tác phẩm phong phú, việc đọc rộng ra nhiều tác phẩm của họ kết hợp với việc tìm hiểu những thông tin về cuộc đời, sự nghiệp, tư tưởng, tình cảm, hoàn cảnh sáng tác,... sẽ giúp người đọc có được sự hình dung rõ hơn về những vấn đề quan trọng như: quá trình hình thành cá tính sáng tạo, phong cách nghệ thuật,... - Nhiều tác giả văn học lớn là danh nhân văn hoá. Cuộc đời, sự nghiệp văn học, phong cách nghệ thuật, những suy tưởng, trải nghiệm của họ về cuộc sống, nghệ thuật là những yếu tố góp phần xây đắp nên vốn văn hoá của dân tộc và nhân loại. Khi tìm hiểu về các tác giả văn học và noi theo tấm gương sống, sáng tạo của họ, ta sẽ có thêm những trải nghiệm lí thú, những hiểu biết sâu rộng về cuộc sống, con người và văn hoá nói chung – những điều vốn tồn tại như điều kiện nền tảng giúp ta trưởng thành, trở nên một nhân cách độc lập, toàn vẹn. NỘI DUNG 2. THỰC HÀNH ĐỌC a. Mục đích: HS vận dụng thực hành đọc về tác giả văn học b. Nội dung: - GV chia nhóm thực hiện bài tập trong SGK c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Lựa chọn tác giả và định hướng đọc - GV chia nhóm (4 – 6 HS/nhóm) - Lựa chọn theo các tiêu chí cụ thể như sau: Thực hiện nhiệm vụ • Tác giả có tác phẩm được học trong chương trình. 1. Khái quát nội dung lí thuyết về phương • Tác giả được yêu cầu đọc mở rộng trong sách giáo pháp đọc về một tác giả khoa môn Ngữ văn từ cấp Trung học cơ sở đến cấp Trung học phổ thông. 2. Lựa chọn và xây dựng hồ sơ đọc về tác • Tác giả có tác phẩm đáp ứng được nhu cầu, sở giả đó theo PHIẾU HỌC TẬP thích của bản thân. Thời gian: 65ph - Có nhiều cách đọc, hướng đọc khác nhau về một tác Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ giả đã được lựa chọn, ở đây chỉ nói về hai cách đọc, HS thực hiện hướng đọc là rộng và sâu. Bước 3: Báo cáo, thảo luận • Nếu đọc rộng, bạn cần tìm đọc đầy đủ, bao quát Câu trả lời của HS về tác giả, từ tiểu sử đến các chặng đường sáng Bước 4: Kết luận, nhận định tác, thể loại, tác phẩm, các bài phê bình, nghiên GV nhận xét và góp ý cứu về tác giả ấy. • Nếu đọc sâu, bạn có thể chỉ đi vào khám phá một phần sự nghiệp sáng tác hoặc một đề tài, tư tưởng, đặc điểm loại, thể loại nổi bật thể hiện trong sáng tác của tác giả. Việc chọn hướng đọc rộng hay sâu nên được xác định sau khi bạn đã nắm được một cách đại cương về sự nghiệp của tác giả. 2. Xây dựng hồ sơ về một tác giả a. Tìm kiếm tài liệu - Cần tìm kiếm các nguồn tài liệu liên quan đến tác giả để thu thập thông tin. Các thông tin thường được tìm hiểu là: tiểu sử và quá trình sáng tác của tác giả, các tác phẩm tiêu biểu, các bài viết có liên quan. - Bạn có thể tìm kiếm tài liệu ở thư viện trường, thư viện địa phương, các sách bảo hay trên internet. Lưu ý: Đối với những tác giả lớn, có thể tìm các cuốn tuyển tập, trong đó, nhiều sáng tác của tác giả và bài viết có liên quan đã được tập hợp, tuyển chọn công phu. Những cuốn tuyển tập này sẽ hỗ trợ cho bạn rất nhiều trong việc đọc về tác giả. b. Lập danh mục tài liệu Do việc đọc và tìm hiểu về tác giả được thực hiện trong một khoảng thời gian khá dài (ngay cả khi đã hoàn thành chuyên đề, bạn vẫn có thể tiếp tục việc đọc của mình), vì vậy, cần lập danh mục các tài liệu đã thu thập được (bao gồm các tác phẩm của tác giả và các bài viết về tác giả, tác phẩm) để bạn có thể dễ dàng lựa chọn tài liệu và xây dựng được kế hoạch đọc hợp lí. 3. Đọc, ghi chép và tổng hợp các thông tin cần thiết về một tác giả a. Đọc và ghi chép thông tin về tiểu sử tác giả Những thông tin cần chú ý ghi chép: - Tên khai sinh của tác giả và các bút danh (nếu có), năm sinh, năm mất (nếu đã mất); - Quê quán, gia đình, đặc điểm con người; - Thiên hướng và các chặng đường sáng tác; - Các tác phẩm tiêu biểu; - Các giải thưởng (nếu có). - Xây dựng niên biểu của tác giả b. Đọc và ghi chép thông tin về tác phẩm của tác giả - Với mỗi loại văn bản khác nhau cần có phần đọc, ghi chép khác nhau, chẳng hạn: • Một tập thơ, cần ghi chép một số nội dung như: đề tài, thể thơ, thời điểm sáng tác, thông điệp của bài thơ, những nét nổi bật về nghệ thuật, những câu thơ tiêu biểu,... • Một truyện ngắn, cần lưu ý ghi chép: đề tài, cốt truyện/ tình huống truyện, ngôi kể, nhân vật, không gian và thời gian, ngôn ngữ trần thuật,... • Một tiểu thuyết, cần đọc theo chương, phần hoặc mạch truyện, hình dung về bối cảnh trong truyện, các tuyến nhân vật và diễn biến của từng tuyển nhân vật (nhân vật trung tâm, nhân vật chính và các nhân vật phụ,...); các sự kiện (thắt nút, cao trào, mở nút); cách kể chuyện và miêu tả của tác giả. • Với kí (bút kí, tuỳ bút, hồi kí,...), cần nắm bắt và ghi chép được: đề tài, sự thật cuộc sống được tái hiện, sự thể hiện cái tôi của tác giả qua cách tái hiện bức tranh cuộc sống, thông điệp được tác giả gửi gắm,... • Với kịch, đến cốt truyện kịch, hành động kịch (thắt nút, cao trào, mở nút), các tuyến nhân vật, xung đột, ngôn ngữ, thông điệp,... • Văn bản nghị luận cần chú ý đến vấn đề được bàn luận, quan điểm của người viết, cách sử dụng lí lẽ và bằng chứng, ngôn ngữ, giọng điệu,... - Một số lưu ý khi đọc tác phẩm văn học: • Bắt đầu đọc những tác phẩm bạn đã được nghe, được biết hoặc tác phẩm có nhan đề trùng với tên của cuốn sách để tạo cảm hứng và ấn tượng ban đầu. • Đọc với tư cách một độc giả để tiếp nhận các giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm hoặc "đọc như một nhà văn” để cảm nhận quá trình sáng tạo tác phẩm, từ đó có thể trở thành người “đồng sáng tạo" với tác giả. • Với những tác phẩm có dung lượng lớn, thời gian đọc thường kéo dài và người đọc có thể phải tạm ngừng nhiều lần. Nhưng với từng chương, phần cụ thể thì cần bố trí thời gian để đọc trọn vẹn, tránh làm ngắt quãng mạch cảm xúc. • Vận dụng những kĩ năng đã được rèn luyện trong quá trình đọc văn bản như liên tưởng, tưởng tượng, suy luận, kết nối,... để có thể theo dõi từng chi tiết, hình ảnh, mạch cảm xúc của tác phẩm. • Tổng hợp o Có thể tổng hợp, kết nối các tác phẩm và nhận xét chung về từng cuốn sách theo một số nội dung sau: các chủ đề chính được thể hiện; giá trị chung của cuốn sách (bao gồm giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật nổi bật); những nét riêng, dấu ấn riêng mà tác phẩm để lại trong lòng người đọc; vị trí của cuốn sách trong sự nghiệp sáng tác của tác giả. o Nếu bạn đọc một tuyển tập có tập hợp các tác phẩm bao gồm nhiều thể loại thì nội dung tổng hợp tương ứng với việc bao quát từng thể loại trong sáng tác của tác giả. • Đánh giá o Các giai đoạn sáng tác, thể loại sáng tác chính và các tác phẩm tiêu biểu cho từng giai đoạn, từng thể loại; o Chủ đề nổi bật được đề cập trong các tác phẩm; o Những vẫn đề trọng tâm được đặt ra trong các tác phẩm (theo đặc điểm thể loại đã nêu ở trên), cách giải quyết của tác giả đối với từng vấn đề; o Những điểm nổi bật về nghệ thuật trong các tác phẩm; o Vị trí của các tác phẩm trong nền văn học. c. Đọc và ghi chép những nghiên cứu nhận định về tác giả Đọc các bài viết về tác giả (bao gồm bài viết về con người, phong cách nghệ thuật; về các sáng tác cụ thể làm nên tên tuổi;...) sẽ giúp bạn có thêm những thông tin cần thiết nhằm định hướng cho việc tìm hiểu; có thêm điểm tựa để khẳng định được giá trị của các tác phẩm và vị trí, đóng góp của tác giả. Khi đọc các bài viết về tác giả, có thể ghi lại những nhận định, đánh giá đã có theo từng vấn đề: - Cuộc đời và sự nghiệp; - Các chặng đường sáng tác và những yếu tố chi phối; - Quan điểm, khuynh hướng sáng tác, giá trị các tác phẩm; - Phong cách nghệ thuật của tác giả; - Vị trí của tác giả trong nền văn học dân tộc. d. Tổng hợp các nội dung đã đọc và ghi chép 1. Khái quát về tiểu sử và đặc điểm con người của tác giả 2. Khái quát về vị trí của tác giả trong lịch sử văn học 3. Phân chia các chặng đường sáng tác của tác giả 4. Điểm qua những tác phẩm đặc sắc của tác giả qua các chặng đường sáng tác 5. Phân tích một số chủ đề nổi bật trong sáng tác của tác giả 6. Đánh giá chung về những cống hiến tiêu biểu của tác giả cho nền văn học 7. Nêu ý nghĩa các sáng tác của tác giả trong bối cảnh hiện nay Phụ lục. Phiếu học tập xây dựng hồ sơ đọc về tác giả (Tài liệu đính kèm) Phần thứ hai: VIẾT VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC Yêu cầu cần đạt • Nắm được cấu trúc và cách triển khai riêng của kiểu bài viết về một tác giả văn học. • Biết cách khai thác và sử dụng tư liệu trong việc viết bài giới thiệu về một tác giả văn học. • Làm rõ được những thành tựu nổi bật, những giá trị đặc sắc trong sự nghiệp văn chương của tác giả đó. • Chọn được hướng viết phù hợp với mục tiêu cụ thể đã đề ra và khai thác được toàn bộ tư liệu đã chuẩn bị. • Sử dụng ngôn từ phù hợp; diễn đạt mạch lạc, chuẩn mực. MỞ ĐẦU (KHỞI ĐỘNG) a. Mục đích: Tạo tâm thế thoải mái và gợi dẫn cho học sinh về nội dung bài học b. Nội dung: Phát vấn c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ GV linh hoạt câu trả lời của HS GV phát vấn: Theo em, mục đích viết về các tác giả văn học là gì? Có cần thiết phải nhớ hết toàn bộ các thông tin về tác giả không? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS tìm hiểu và trả lời Bước 3: Báo cáo, thảo luận Câu trả lời của HS Bước 4: Kết luận, nhận định GV định hướng NỘI DUNG 1. MỤC ĐICH VIẾT a. Mục đích: HS tìm hiểu về mục đích viết về một tác giả văn học b. Nội dung: Phát vấn c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ I. Mục đích viết - GV phát vấn: Bạn hướng tới mục đích 1. Khái niệm: Viết bài về một tác giả văn học là hình nào khi viết về tác giả văn học đã chọn? thức trình bày kết quả của việc tiếp nhận và đánh giá Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ những nội dung đã đọc về tiểu sử, tác phẩm.. của tác giả HS thảo luận và trả lời bằng ngôn ngữ viết. Bước 3: Báo cáo, thảo luận 2. Mục đích viết: Câu trả lời của HS + Giới thiệu, quảng bá về tác giả. Bước 4: Kết luận, nhận định + Dùng trong việc nghiên cứu văn học GV chốt ý chính + Dùng để thưởng thức và cảm nhận. 3. Hình thức viết: + Văn bản thông tin (giới thiệu, quảng bá về tác giả) + Văn bản nghị luận (nghiên cứu văn học) + Văn bản văn học (thưởng thức và cảm nhận) NỘI DUNG 2. MỘT SỐ HƯỚNG VIẾT a. Mục đích: Tìm hiểu một số hướng viết về tác giả văn học b. Nội dung: Thảo luận nhóm theo từng nhóm hướng viết c. Sản phẩm: Sản phẩm nhóm d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ II. Một số hướng viết - HS đọc văn bản 1. Giới thiệu về sự nghiệp văn học của một tác giả: - HS thảo luận nhóm lớn và hoàn thiện a. Đặc điểm: Đây là kết quả của việc đọc rộng về tác phiếu học tập giả. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ b. Yêu cầu: Để viết bài theo hướng này cần: HS thảo luận và trao đổi + Trình bày được các thông tin về tiểu sử, quá trình hoạt Bước 3: Báo cáo, thảo luận động văn học, các thành tựu chính, của tác giả. Câu trả lời của HS + Cung cấp thông tin cụ thể, đầy đủ, rõ ràng, chính Bước 4: Kết luận, nhận định xách. GV chốt ý cơ bản + Chỉ rõ nhưng đóng góp của tác giả cho văn học Việt Nam. + Văn phong khoa học. 2. Nghiên cứu về phong cách nghệ thuật của một tác giả: a. Đặc điểm: Bài viết là kết quả của việc đọc sâu. b. Yêu cầu: + Nhận xét khái quát về phong cách nghệ thuật của một tác giả văn học. + Phân tích những biểu hiện của phong cách đố qua một số bình diện như: cách lựa chọn đề tài (nhân vật, sự kiện, sự việc, ); quan niệm thẩm mĩ; đối tượng, nhân vật; thể loại nổi bật; nghệ thuật sử dụng ngôn từ; + Thể hiện cái nhìn bao quát của người viết về những giá trị nổi bật, xuyên suốt làm nên sức hấp dẫn trong phong cách nghệ thuật của tác giả. + Thể hiện quan điểm đánh giá khách quan với những bằng chứng phong phú, sát hợp. + Ngôn ngữ đảm bảo tính khoa học. 3. Dựng chân dung một tác giả văn học a. Đặc điểm: Bài viết dựng chân dung tác giả văn học là kết quả của quá trình đọc, khám phá và tiếp nhận về tác giả từ những cảm xúc và trải nghiệm của cá nhân. b. Yêu cầu: + Cảm nhận của bản thân đến một hoặc một vài đặc điểm nổi bật nhất tạo nên dấu ấn riêng của tác giả (cuộc đời và sáng tác văn học). + Sử dụng lối viết chấm phá, bút pháp trữ tình để thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc, những ẩn tượng đậm nét của mình để dựng lên chân dung nhà văn. Phụ lục 1. Phiếu học tập tìm hiểu về các hướng viết (Đính kèm) Phụ lục 2. Đáp án phiếu học tập Phiếu học tập số 1 Đọc văn bản SGK trang 66 - 68 1. Bài viết đã cung cấp những Bài viết đã cung cấp những thông tin đáng chú ý về cuộc đời thông tin đáng chú ý nào về cuộc và sự nghiệp sáng tác của Tố Hữu: đời, sự nghiệp sáng tác của Tố + Tiểu sử của của tác giả như: tên, năm sinh, quê quán, gia Hữu. đình, quá trình học tập và hoạt động cách mạng chức vụ ông từng giữ, các giải thưởng ông đạt được + Giới thiệu về sự nghiệp nghệ thuật của tác giả: Các tác phẩm, quan niệm sáng tác, nội dung sáng tác qua các thời kì. + Viết về những thành tựu và hạn chế trong văn chương của Tố Hữu. 2. Bài viết trên đã được tác giả Cách triển khai thông tin: triển khai thông tin như thế nào? - Thiết lập hệ thống các nội dung thông tin chính về tiểu sử, các vị trí xã hội mà Tố Hữu từng đảm nhận, các sáng tác trước và sau Cách mạng, hoạt động lãnh đạo văn nghệ, thành tự và hạn chế trong các sáng tác. - Diễn giản cụ thể từng phần: liệt kê các thông tin đầy đủ, chính xác. - Nhận xét, đánh giá một cách khách quan. 3. Bạn nhận xét gì về những ý Những ý kiến đánh giá nhà thơ Tố Hữu được nêu trong bài kiến đánh giá nhà thơ Tố Hữu viết là: được nêu trong bài viết? + “Thơ Tố Hữu nói chính trị, nói những vấn đề lớn của đất nước, của nhân dân mà vẫn mặn mà, say đắm” (Hoài Thanh). + “Tố Hữu là nhà thơ của tình cảm lớn, lẽ sống lớn, niềm vui lớn” (Nguyễn Đăng Mạnh) + “Tố Hữu là một nhà thơ có lí tưởng” (Chế Lan Viên) + “Tố Hữu đã đưa thơ chính trị lên đến trình độ là thơ rất đỗi trữ tình” (Xuân Diệu). => Những ý kiến riêng của người viết thông qua việc phân tích, nghiên cứu các tác phẩm của nhà thơ Tố Hữu. Ý kiến đánh giá trong bài viết khách quan và rõ ràng, chỉ ra được cả thành tựu và hạn chế của thơ Tố Hữu. Phiếu học tập số 2 Đọc văn bản SGK trang 69 - 74 1. Bài viết đã nhận diện về phong - Luận đề của bài viết được nêu ra ở nhan đề và trình bày ở cách Nguyễn Tuân như thế nào? phần đầu của văn bản. - Luận đề “một phong cách đọc đáo và tài hoa” đã được diễn giải là “thói quen nhìn sự vật ở mặt mĩ thuật” và “khảo cứu đến kì cùng” chính là nhận xét khát quat của tác giả bài viết về phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân. 2. Cách thức diễn giải, minh họa Cách diễn giải giàu sức thuyết phục và những ví dụ minh họa của tác giả có gì đáng chú ý? phong phú, hấp dẫn trong bài viết thể hiện ở các bình diện sau: - Thiết lập hệ thống luận điểm phong phú để làm rõ những biểu hiện về phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân. + Lối viết khảo cứu kĩ lưỡng từ nhiều phương diện. + Chọn lựa những đối tượng đặc biệt (kì quan, kì nhân, kì sự, ) + Bài viết đã nhận diện về phong cách Nguyễn Tuân: tài hoa, uyên bác. + Quan niệm thẩm mĩ: yêu thích cái đẹp xưa cũ. + Mối quan tâm thường trực ở Nguyễn Tuân: phát hiện chiều sâu lịch sử- văn hóa của đối tượng miêu tả, thể hiện. + Thể loại ưa thích: tùy bút + Sử dụng ngôn từ độc đáo (từ vựng phong phú, biện pháp tu từ độc đáo, cú pháp đa dạng, ) - Minh họa bằng những dẫn chứng phong phú, hấp dẫn, được chắt lọc từ các chi tiết trong tác phẩm của Nguyễn Tuân cả trước và sau Cách mạn, cả truyện và tùy bút (Vang bóng một thời, Sông Đà, Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi, ) - Văn phong khoa học, chính xác, tinh tế. 3. Dựa vào cách triển khai văn Những ý chính cho bài viết nghiên cứu về phong cách nghệ bản Nguyễn Tuân, một phong thuật của một tác giả trong sách giáo khoa: cách độc đáo và tài hoa, bạn hãy - Mở bài: Giới thiệu khái quát về phong cách nghệ thuật của lựa chọn và tìm những ý chính tác giả. cho bài viết nghiên cứu phong - Thân bài: Triển khai cụ thể những biểu hiện trong phong cách nghệ thuật của một tác giả cách nghệ thuật của tác giả trên các phương diện: đề tài, chủ đề, trong sách giáo khoa. nhân vật, thể loại, ngôn ngữ, - Kết bài: Đánh giá nét đặc sắc trong phong cách của tác giả và đóng góp của tác giả đó trong nền văn học. Phiếu học tập số 3 Đọc văn bản SGK trang 74 - 78 1. Tác giả bài viết đã có ấn tượng - Thời đại Hồ Xuân Hương sống và làm thơ nổi bật về những điều gì trong - Bi kịch đời riêng và bi kịch thời đại cuộc đời và sự nghiệp thơ ca của - Đặc điểm tính cách của Hồ Xuân Hương Hồ Xuân Hương? - Những nét đặc sắc của thơ Hồ Xuân Hương (Tiếng nói nữ giới, sức sống tuổi trẻ, tinh thần chống phong kiến ) 2. Những câu chữ nào trong bài - Nhan đề: kì nữ, kì tài viết thể hiện rõ sự đồng cảm, - Gọi nhà thơ là “nàng” ngưỡng mộ của tác giả bài viết - Dùng cấu trúc trùng điệp với các hình ảnh gợi cảm để nhấn với nhà thơ HXH? mạnh sự cảm thông, ngưỡng mộ: “nàng thông minh, mẫn tiệp, [ ] thì suốt đời mệnh bạc. Nàng ôm đàn mà vắng cả năm cung.’; - Dùng cấu trúc: “Nếu chỉ thấy [ ] là chưa thấy cái hồn Xuân Hương gửi gắm trong thơ để biện giải, bênh vực. 3. Bài viết giúp bạn hình dung - Là người phụ nữ cá tính và bất hạnh được một HXH như thế nào - Là một nhà thơ độc đáo:\ trong đời và trong thơ. + Dám bày tỏ khát vọng sống của người phụ nữ + Có ý thức cá nhân sâu sắc + Thơ “tục mà không dâm” + Kết hợp được tính dân gian và bác học NỘI DUNG 3. THỰC HÀNH VIẾT a. Mục đích: HS vận dụng lập dàn ý cho bài viết về tác giả theo các hướng viết ở phần II b. Nội dung: - GV chia nhóm thực hiện theo nội dung đã tìm hiểu ở phần II. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ III. Thực hành viết - GV chia nhóm (4 – 6 HS/nhóm) hoàn 1. Chuẩn bị: Những thông tin đã tìm hiểu ở phần đọc thành phiếu học tập lập dàn ý theo mẫu 2. Lập dàn ý: Theo phiếu học tập ở phụ lục phiếu học tập (nhóm đã chia tìm hiểu về HS hoàn thành sản phẩm các hướng viết 1,2,3 phần II) GV chữa – góp ý Thời gian: 30ph Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS thực hiện Bước 3: Báo cáo, thảo luận Câu trả lời của HS Bước 4: Kết luận, nhận định GV nhận xét và góp ý Phụ lục. Phiếu học tập theo các hướng viết (Tài liệu đính kèm) NỘI DUNG 4. BÁO CÁO KẾT QUẢ a. Mục đích: HS trình bày bài viết b. Nội dung: HS trình bày sản phẩm c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Tham khảo rubric phần phụ lục HS hoàn thành sản phẩm GV chữa – góp ý Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS thực hiện Bước 3: Báo cáo, thảo luận Câu trả lời của HS Bước 4: Kết luận, nhận định GV nhận xét và góp ý Phụ lục. Rubric đánh giá bài viết Tiêu chí nhận xét, đánh giá bài viết theo hướng giới thiệu sự nghiệp văn học của một tác giả Mức độ STT Tiêu chí đánh giá Đạt Chưa đạt Trình bày được những thông tin cơ bản về cuộc đời, quá trình sáng 1 tác và thành tựu sáng tác nối bật của tác giả. Đảm bảo tính xác thực của thông tin với những ghi chú tường tận 2 về thời gian, không gian và các số liệu, dẫn chứng có tính tổng hợp, khái quát. Chọn được hình thức triển khai thông tin hợp lí, làm nói bật các 3 điều kiện tạo nên thành tựu sáng tác của tác giả, giúp người đọc văn bản có được sự hình dung toàn vẹn về một sự nghiệp văn học Tổ chức bài viết thành các phần hợp lí; đảm bảo mạch lạc, liên kết 4 trong từng đoạn văn và cả văn bản. Sử dụng từ ngữ chính xác; diễn đạt chuẩn mực, trong sáng; viết 5 đúng chính tả. Phối hợp linh hoạt phương tiện ngôn ngữ và phương tiện phi ngôn 6 ngữ. Tiêu chí nhận xét, đánh giá bài viết theo hướng nghiên cứu phong cách nghệ thuật của tác giả Mức độ STT Tiêu chí đánh giá Đạt Chưa đạt Giới thiệu được những thông tin cơ bản của tác giả và việc nghiên 1 cứu về phong cách nghệ thuật của tác giả. Xác định được phạm vi nghiên cứu về phong cách nghệ thuật của 2 tác giả (nghiên cứu toàn diện hay chỉ một phương diện, một thể loại, một giai đoạn sáng tác tiêu biểu). Triển khai nội dung văn bản hợp lí, nêu được những luận điểm 3 khái quát về các đặc điểm phong cách nghệ thuật của tác giả. Làm sáng tỏ được từng đặc điểm trong phong cách nghệ thuật của 4 tác giả thông qua những bằng chứng cụ thể, có tính thuyết phục. Tổ chức bài viết thành các phần hợp lí, đảm bảo mạch lạc, liên kết 5 trong từng đoạn văn và cả văn bản. Sử dụng từ ngữ chính xác; diễn đạt chuẩn mực, trong sáng; viết 6 đúng chính tả; thực hiện việc trích dẫn đúng quy cách, đảm bảo tính khoa học. Tiêu chí nhận xét, đánh giá bài viết theo hướng dựng chân dung của một tác giả văn học Mức độ STT Tiêu chí đánh giá Đạt Chưa đạt Nêu được những thông tin khái quát về tác giả một cách sinh động, 1 giàu tính nghệ thuật. Bộc lộ được những cảm xúc, suy nghĩ và trải nghiệm cá nhân về 2 tác giả. Nêu được những nét đặc sắc trong sáng tác của tác giả thể hiện 3 mối quan hệ chặt chẽ giữa văn và đời. Biết mở rộng liên hệ, so sánh nhằm làm rõ dấu ấn của tác giả trong 4 đời sống văn học. Tổ chức nội dung bài viết linh hoạt, vừa đảm bảo logic, vừa truyền 5 dẫn cảm xúc, đưa đến cho người đọc những ấn tượng sâu đậm về tác giả. Sử dụng từ ngữ chính xác; viết đúng chính tả; diễn đạt chuẩn mực, 6 linh hoạt, giàu hình ảnh, giàu sắc thái biểu cảm Phần thứ ba: THUYẾT TRÌNH VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC Yêu cầu cần đạt • Xác định được bối cảnh, tình huống, mục đích và đối tượng hướng tới khi thuyết trình về một tác giả văn học. • Trình bày được những thông tin cơ bản về cuộc đời và sáng tác của một tác giả văn học theo hướng tiếp cận riêng của cá nhân hoặc nhóm. • Sử dụng ngôn ngữ thuyết trình phù hợp, kết hợp một số phương tiện phi ngôn ngữ trong khi trình bày, giới thiệu. • Biết tổ chức hoạt động thuyết trình (cá nhân hoặc tập thể) về một tác giả văn học. MỞ ĐẦU (KHỞI ĐỘNG) a. Mục đích: Tạo tâm thế thoải mái và gợi dẫn cho học sinh về nội dung bài học b. Nội dung: Phát vấn c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Câu trả lời của học sinh Thuyết trình về tác giả văn học cần những lưu ý gì? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS suy nghĩ và trả lời Bước 3: Báo cáo, thảo luận Câu trả lời của HS Bước 4: Kết luận, nhận định GV nhận xét, bổ sung, dẫn dắt vào bài. NỘI DUNG 1. THUYẾT TRÌNH CÁ NHÂN VỀ MỘT TÁC GIẢ VĂN HỌC a. Mục đích: • Học sinh xác định được mục đích của việc trình bày bài thuyết trình. • Học sinh xây dựng được đề cương bài thuyết trình; nêu được các thông tin về cuộc đời, sự nghiệp, các đặc điểm trong phong cách nghệ thuật của tác giả và đóng góp của tác giả đối với nền văn học. • Học sinh chuẩn bị các phương tiện hỗ trợ và có tâm thế chủ động để có thể thuyết trình trước thầy cô và các bạn. • Học sinh trình bày được bài giới thiệu về một tác giả văn học và tiến hành trao đổi, thảo luận về bài trình bày.. b. Nội dung: - GV tổ chức hoạt động nhóm tìm hiểu nội dung phần tri thức theo nhóm c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ I. Thuyết trình cá nhân về một tác giả văn học - GV giao nhiệm vụ chuẩn bị bài thuyết 1. Mục đích của hoạt động thuyết trình trình cá nhân - Xây dựng được đề cương bài thuyết trình. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Chuẩn bị các phương tiện hỗ trợ và có tâm thế chủ HS chuẩn bị và thuyết trình động để có thể thuyết trình trước thầy cô và các bạn. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Trình bày được bài giới thiệu về một tác giả văn học Phần thuyết trình của HS và tiến hành trao đổi, thảo luận về bài trình bày Bước 4: Kết luận, nhận định 2. Cách thuyết trình về một tác giả văn học: GV và các HS khác trao đổi, nhận xét 2.1 Chuẩn bị a. Xác định tình huống - Tình huống thứ nhất: Xây dựng đề cương bài thuyết trình dựa trên bài viết đã có từ hoạt động thực hành viết. + Học sinh tóm tắt bài viết và xây dựng thành đề cương + Học sinh dựa vào dàn ý đã lập trước khi viết để đối chiếu từng ý trong bài viết với dàn ý ( trật tự các ý, ý kiến được thể hiện, cách triển khai ) -Tình huống thứ hai: xây dựng đề cương giới thiệu về một tác giả văn học mà mình yêu thích và chưa thực hiện ở phần viết + Học sinh lựa chọn được tác giả cần giới thiệu Có thể lựa chọn theo các hướng sau: + Tác giả có văn bản được giới thiệu trong CĐHT Ngữ văn lớp 10-SGK + Tác giả thu hút sự quan tâm của nhiều người hoặc nhiều người yêu thích + Học sinh đọc kĩ tác giả + Học sinh lập dàn ý cho bài thuyết trình. b. Xây dựng đề cương hoạt động * Xác định đề tài/vấn đề, không gian, thời gian thuyết trình Bạn cần trả lời được các câu hỏi: - Người nghe là ai? - Bạn sẽ nói ở đâu? - Nói trong thời gian bao lâu? - Mục đích nói là gì? - Nói cái gì? - Nói như thế nào?... *Cần đảm bảo bố cục và các nội dung chính sau: - Mở đầu: + Giới thiệu vị trí của tác giả - Triển khai: + Giới thiệu hoàn cảnh xuất thân, chặng đường hoạt động, sự nghiệp văn học, những hoạt động có ý nghĩa trong đời sống văn học, vị trí và những đóng góp cho nền văn học của tác giả. + Đặc điểm nổi bật trong cuộc đời, tính cách con người và tác phẩm của tác giả để trình bầy suy nghĩ nhận xét diễn giảng. + Đặc điểm khái quát về phong cách nghệ thuật - Kết thúc: + Khẳng định lại vị trí của tác giả văn học và sự cần thiết của việc nắm được các thông tin cơ bản về tác giả - HS chuyển hóa nội dung bài viết thành nội dung bài nói bằng cách: + Tóm tắt các ý chính của bài viết dưới dạng sơ đồ, gạch đầu dòng, từ khóa. + Chuẩn bị phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ hỗ trợ: tranh ảnh, video . + Thiết kế tập tin trình chiếu để hỗ trợ cho bài thuyết trình. + Dự kiến các ý kiến phản biện và chuẩn bị phần phản hồi. *Lưu ý: - Đề cương phải đầy đủ các phần theo bố cục của bài thuyết trình. Nội dung mỗi phần các ý cần được tổ chức theo thứ tự hợp lý rõ ràng, ý nọ tiếp ý kia theo thứ tự hợp lí, mạch lạc. - Ở mỗi phần, mỗi ý, bên cạnh nội dung cơ bản, dẫn chứng tiêu biểu cần ghi chú cách trình bày, thời gian cho từng phần Tránh lan man hoặc thiên lệch, bất hợp lí giữa các ý khi trình bày - Hình thức thuyết trình cá nhân nhưng việc chuẩn bị đề cương vẫn tiến hành théo nhóm, các thành viên trong nhóm cùng phối hợp, trao đổi hỗ trợ, đóng góp - Chuẩn bị các phương tiện hỗ trợ phong phú để bài thuyết trình hấp dẫn người nghe 2.2 Trình bày bài giới thiệu.
File đính kèm:
giao_an_ngu_van_11_tiet_23_den_32_chuyen_de_3_doc_viet_va_gi.docx