Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 42-44: Chữ người tử tù (Nguyễn Tuân) - Năm học 2019-2020 - Nguyễn Thị Duyên

 Trường THPT Đức Thọ Giáo án Ngữ văn 11
Ngày soạn: 12/11/2019
Tiết 42, 43, 44: 
 CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
 (Nguyễn Tuân)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức :
a/ Nhận biết: Nêu được tiểu sử tác gỉa, hoàn cảnh sáng tác, phong cách nghệ thuật của nhà văn
b/ Thông hiểu: - Hiểu được quan niệm về cái Đẹp của Nguyễn Tuân
c/Vận dụng thấp: Thấy được một vài nét độc đáo trong bút pháp nghệ thuật của Nguyễn Tuân.
d/Vận dụng cao:- Vận dụng hiểu biết về hoàn cảnh lịch sử xã hội để lí giải nội dung, nghệ thuật của 
tác phẩm văn học.
2. Kĩ năng :
a/ Biết làm: bài đọc hiểu về truyện ngắn của Nguyễn Tuân
b/ Thông thạo: sử dụng tiếng Việt khi trình bày một bài nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn 
xuôi
3.Thái độ :
a/ Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản 
b/ Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về truyện ngắn của Nguyễn Tuân
c/Hình thành nhân cách: có tâm hồn nghệ sĩ, biết yêu cái đẹp, lên án cái ác, cái xấu.
4. Những năng lực cụ thể học sinh cần phát triển: 
-Năng lực giải quyết vấn đề: lí giải vấn đề đời sống được thể hiện qua tác phẩm sự đề cao cái đẹp, đề 
cao thiên lương của con người;
-Năng lực sáng tạo: học sinh xác định và hiểu được những ý tưởng mà tác giả muốn gửi gắm. Trình 
bày được suy nghĩ của mình trước giá trị cuộc sống được thể hiện qua tác phẩm.
- Năng lực hợp tác: HS cùng chia sẻ, phối hợp với nhau qua hoạt động thảo luận nhĩm.
- Năng lực giao tiếp TV: HS giao tiếp cùng tác giả qua văn bản, nâng cao khả năng sử dụng tiếng 
Việt.
 - Năng lực thưởng thức văn học/cảm thụ thẩm mỹ: HS cảm nhận vẻ đẹp ngôn ngữ văn học-tiêu biểu 
 cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân; biết rung động trước cái đẹp nhân cách và tài năng của 
 nhân vật.
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Giáo viên:
- Phương tiện, thiết bị: 
+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.
+ Máy tính, máy chiếu, loa...
- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi
2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC
  1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
 Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ - Nhận thức được nhiệm vụ cần 
 +Trình chiếu tranh ảnh, cho hs xem tranh ảnh (CNTT) giải quyết của bài học.
 +Chuẩn bị bảng lắp ghép - Tập trung cao và hợp tác tốt để 
 * HS: giải quyết nhiệm vụ.
 + Nhìn hình đoán tác giả Nguyễn Tuân - Có thái độ tích cực, hứng thú. 
 + Lắp ghép tác phẩm với tác giả
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực hiện 
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức và dẫn vào bài mới: Dựa 
 vào những câu chuyện do người cha Nguyễn An Lan kể lại về nhà 
 Giáo viên:Nguyễn Thị Duyên 1 Trường THPT Đức Thọ Giáo án Ngữ văn 11
 + GV: Nhận xét về bút pháp xây dựng nhân 
 vật của tác giả?
 + GV: Nhận xét và chốt lại các ý.
 + GV: Bút pháp miêu tả cảnh vật của tác giả 
 như thế nào?
 + GV: Nhận xét và chốt lại các ý.
 +GV: Qua phân tích, hãy cho biết ý nghĩa của 
 văn bản ?
 HS đọc chậm, trang trọng, cổ kính; chú ý 
 những câu thoại ngắn của các nhân vật, cần 
 đọc với giọng phù hợp. Ví dụ câu ông Huấn 
 trả lời quản ngục, những câu trao đổi giữa 
 quản ngục và thầy thơ lại, câu Huấn Cao 
 khuyên quản ngục trong đêm cho chữ và câu 
 trả lời của quản ngục...
 HS có thể kể một vài đoạn không đọc vì văn 
 bản khá dài, sau đó có thể kể tóm tắt toàn 
 truyện. Nhưng nhất thiết đoạn cho chữ phải 
 được đọc diễn cảm.
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực hiện 
 HS trả lời cá nhân
 - Cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao và viên quản 
 ngục trong tình thế đối nghịch, éo le:
 + Xét trên bình diện xã hội: 
 o Quản ngục là người địa diện cho trật tự 
 xã hội, có quyền giam cầm, tra tấn.
 o Huấn Cao là người nổi loạn, đang chờ 
 chịu tội.
 + Xét trên bình diện nghệ thuật:
 o Họ đều có tâm hồn nghệ sĩ.
 o Huấn Cao là người tài hoa: coi thường, 
 khinh bỉ những kẻ ở chốn nhơ nhuốc.
 o Quản ngục: biết quý trọng, tôn thờ cái 
 đẹp, yêu nghệ thuật thư pháp, xin chữ Huấn 
 Cao. 2. Nhân vật Huấn Cao.
 - Kịch tính lên đến đỉnh điểm khi viên quản a. Một người nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật thư 
 ngục nhận lệnh chuyển các tử tù ra pháp pháp:
 trường. - Người khắp vùng tỉnh Sơn khen Huấn Cao là người có 
 GV chốt lại: Tình huống truyện là tình thế xảy tài viết chữ “rất nhanh và rất đẹp”. 
 ra truyện; khoảng khắc sự sống hiện ra rất Tài viết chữ Hán - nghệ thuật thư pháp
 đậm đặc, khoảng khắc có khi chứa đựng cả - “ Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm  có được 
 một đời người, thể hiện mâu thuẫn hoặc quan chữ ông Huấn mà treo là có một báu vật ở trên đời”.
 hệ giữa nhân vật này với nhân vật khác hoặc - Ca ngợi tài của Huấn Cao, nhà văn thể hiện quan niệm 
 mâu thuẫn trong lòng một nhân vật, quan hệ và tư tưởng nghệ thuật của mình:
 giữa nhân vật và xã hội, môi trường... góp + Kính trọng, ngưỡng mộ người tài, 
 phần thể hiện chủ đề. + Trân trọng nghệ thuật thư pháp cổ truyền của dân tộc.
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức
 Thao tác 2: Tổ chức cho HS thảo luận nhóm: b. Một con người có khí phách hiên ngang bất khuất:
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ - Là thủ lĩnh của phong trào khởi nghĩa chống lại triều 
 Nhóm 1. đình.
 - Tại sao Huấn Cao bị bắt? Vẻ đẹp của hình - Ngay khi đặt chân vào nhà ngục:
 Giáo viên:Nguyễn Thị Duyên 3 Trường THPT Đức Thọ Giáo án Ngữ văn 11
 nhưng lại là người có tâm hồn nghệ sĩ, coi Muốn xin chữ của Huấn Cao.
 trọng cái đẹp, có tấm lòng “Biệt nhỡn liên tài” - Chọn nhầm nghề. Giữa bọn người tàn nhẫn, lừa lọc, thì 
 - Say mê kính trọng tài hoa và nhân cách anh hắn lại có tính cách dịu dàng...biết trọng người ngay.
 hùng của Huấn Cao - Một tâm hồn nghệ sỹ tài hoa đã lạc vào chốn nhơ bẩn. 
 - Dám bất chấp luật pháp, làm đảo lộn trật tự Tuy làm nghề thất đức nhưng có một tâm hồn. 
 trong nhà tù, biến một kẻ tử tù thành thần Trong XHPK suy tàn, chốn quan trường đầy rẫy bất 
 tượng để tôn thờ lương vô đạo, Quản ngục đúng là một con người Vang 
 -> Ngục quan có những phẩm chất khiến HC bóng.
 cảm kích coi là “ một tấm lòng trong thiên - Một tấm lòng trong thiên hạ.một âm thanh trong trẻo 
 hạ” và tác giả coi đó là “ một thanh âm trong chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luận đều hỗn loạn 
 trẻo”.Qua nhân vật này, nhà văn muốn nói, xô bồ.
 trong mỗi con người đều ẩn chứa tâm hồn yêu Biết phục khí tiết, biết qúi trọng người tài và yêu quí 
 cái đẹp, cái tài. Cái đẹp chân chính, trong bất cái đẹp - một tấm lòng Biệt nhỡn liên tài.
 cứ hoàn cảnh nào vẫn giữ được “phẩm chất”, * Cảnh Huấn Cao cho chữ viên Quản ngục
 nhân cách”. - Trong không gian chật hẹp, ẩm ướt, tối tăm, bẩn thỉu, 
 Nhóm 3 trình bày: khói bốc nghi ngút, dưới ánh sáng của ngọn đuốc tẩm 
 - Việc cho chữ vốn là một việc thanh cao, một dầu là hình ảnh 3 cái đầu chụm lại. Một người tù cổ 
 sáng tạo nghệ thuật lại diễn ra trong một căn mang gông chân vướng xiềng đang tô đậm những nét chữ 
 buồng tối tăm, chật hẹp..... trên vuông lụa trắng tinh, cạnh viên quản ngục khúm 
 -> cái đẹp lại được sáng tạo giữa chốn hôi núm, thầy thơ lại run run.
 hám, như bẩn; thiên lương cao cả lại toả sáng 
 ở chính nơi bóng tối và cái ác đang ngự trị - Đó là một cảnh tượng xưa nay chưa từng có:
 - Người nghệ sĩ tài hoa say mê tô từng nét chữ + Bởi việc cho chữ diễn ra trong nhà ngục bẩn thỉu, tối 
 không phải là người được tự do mà “ cổ đeo tăm, chật hẹp.
 gông, chân vướng xiềng..” + Bởi người nghệ sỹ sáng tạo trong lúc cổ mang gông, 
 - Trật tự, kỉ cương trong nhà tù bị đảo ngược chân vướng xiềng ...
 hoàn toàn: tù nhân trở thành người ban phát + Bởi người tử tù lại ở trong tư thế bề trên, uy nghi, lồng 
 cái đẹp, răn dạy ngục quan; còn ngục quan thì lộng. Còn kẻ quyền uy lại khúm núm run run, kính cẩn, 
 khúm núm, vái lạy tù nhân vái lạy.
 -> Trong chốn ngục tù tăm tối đó, không phải Tác giả dựng lên thật đẹp nhóm tượng đài thiên lương 
 cái xấu cái ác đang làm chủ mà chính là cái với bút pháp tài năng bậc thầy về ngôn ngữ.
 đẹp, cái thiện cái cao cả đã chiến thắng và toả III. Tổng kết:
 sáng 1. Nghệ thuật:
 * Nhóm 4 trình bày: - Tạo tình huống truyện độc đáo, đặc sắc.
 - Trong chốn ngục tù ấy cái đẹp, cái thiện, cái - Sử dụng thành công thủ pháp đối lập tương phản.
 cao cả đã chiến thắng và toả sáng. Đây là việc - Xây dựng thành công nhân vật Huấn Cao – người hội tụ 
 làm của kẻ chi âm dành cho người tri kỷ, của nhiều vẻ đẹp.
 một tấm lòng đền đáp một tấm lòng. Cái tâm - Ngôn ngữ góc cạnh, giàu hình ảnh, có tính tạo hình, 
 đang điều khiểm cái tài, cái tâm cái tài đang vừa cổ kính vừa hiện đại.
 hoà vào nhau để sáng tạo cái đẹp.
 -Tư tưởng tác phẩm: Dù thực tại có tối tăm 2. Ý nghĩa văn bản:
 tàn bạo đến đâu cũng không thể tiêu diệt được “ Chữ người tử tù” khẳng định và tôn vinh sự chiến thắng 
 cái đẹp. Cái đẹp bất khả chiến bại. Niềm tin của ánh sáng đối với cái đẹp, cái thiện và nhân cách cao 
 mãnh liệt thuộc về chủ nghĩa nhân văn sáng cả của con người đồng thời bộc lộ lòng yêu nước thầm 
 giá của nghệ thuật Nguyễn Tuân, đó là một kín của nhà văn.
 lối sống, một nhân cách, một mẫu người. III. Tổng kết:
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến thức Ghi nhớ: SGK.
  3.HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt
 Giáo viên:Nguyễn Thị Duyên 5 Trường THPT Đức Thọ Giáo án Ngữ văn 11
 người ta sống bằng tàn nhẫn, bằng đẹp và người tạo ra cái đẹp của nhân vật viên quản ngục-nghệ sĩ.
 lừa lọc; tính cách dịu dàng và lòng 2/ Câu văn viên quan coi ngục này là một thanh âm 
 biết giá người, biết trọng người ngay trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn 
 của viên quan coi ngục này là một loạn xô bồ được sử dụng biện pháp tu từ so sánh.
 thanh âm trong trẻo chen vào giữa Hiệu quả: - Là hình ảnh súc tích tạo ra sự đối lập sắc nét 
 một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn giữa trong với đục, thuần khiết với ô trọc, cao quý với thấp hèn; 
 loạn xô bồ. giữa cá thể nhỏ bé, mong manh với thế giới hỗn tạp, xô bồ.
 Ông Trời nhiều khi hay chơi ác -Là hình ảnh so sánh hoa mĩ, đắt giá, gây ấn tượng mạnh, 
 đem đầy ải những cái thuần khiết vào thể hiện một sự khái quát nghệ thuật sắc sảo, tinh tế giúp tác giả 
 giữa một đống cặn bã. Và những làm nổi bật và đề cao vẻ đẹp của tâm hồn nhân vật. Là chi tiết 
 người có tâm điền tốt và thẳng thắn, nghệ thuật mang đậm dấu ấn phong cách tài hoa của Nguyễn 
 lại phải ăn đời ở kiếp với lũ quay Tuân.
 quắt.” 3/ Thủ pháp tương phản qua văn bản: 
 ( Trích Chữ người tử tù, Tr110, - tàn nhẫn, bằng lừa lọc- tính cách dịu dàng và lòng 
 SGK Ngữ văn 11, Tập I) biết giá người, biết trọng người ngay 
 Đọc văn bản trên và thực hiện - thanh âm trong trẻo- xô bồ
 những yêu cầu sau từ câu 1 đến câu - thuần khiết-cặn bã
 4: - tâm điền tốt và thẳng thắn- lũ quay quắt
 1/ Văn bản trên viết về nhân 
 vật nào? Nhà văn tỏ thái độ như thế 
 nào khi viết về nhân vật đó?
 2/ Câu văn viên quan coi 
 ngục này là một thanh âm trong trẻo 
 chen vào giữa một bản đàn mà nhạc 
 luật đều hỗn loạn xô bồ được sử dụng 
 biện pháp tu từ gì? Nêu hiệu quả nghệ 
 thuật của biện pháp tu từ đó.
 3/ Xác định thủ pháp tương 
 phản qua văn bản trên.
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực 
 hiện 
 Bước 4: GV nhận xét, chốt kiến 
 thức
 5. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG.
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt
 Bước 1: GV giao nhiệm vụ - Vẽ đúng sơ đồ tư duy bằng phần mềm 
 + Vẽ sơ đồ tư duy truyện Chữ người tử tù Imindmap
 + Tìm đọc tập truyện Vang bong một thời; - Tra cứu tài liệu trên mạng, trong sách tham 
 + Dựng kịch ngắn khảo.
 Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: - Chọn đoạn cảnh cho chữ để sân khấu hoá
 Bước 3: HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ
 Giáo viên:Nguyễn Thị Duyên 7