Giáo án Ngữ văn 11 - Tiết 63,64: Vĩnh biệt cửu trùng đài - Năm học 2019-2020 - Nguyễn Thị Tú Anh

 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 Ngµy so¹n: 21/12/2019
Tiết 63, 64: Đọc văn 
 VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI.
 (Trích kịch: Vũ Như Tô) - Nguyễn Huy Tưởng.
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
 1. Kiến thức :
 a/ Nhận biết: Nêu được kiến thức về tác giả, khái quát tác phẩm, nội dung, nghệ 
thuật và ý nghĩa văn bản của vở kịch 
 b/ Thông hiểu: Hiểu và phân tích được xung đột kịch, tính cách, diễn biến tâm 
trạng, bi kịch của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong hồi V của vở kịch
 c/Vận dụng thấp: Chỉ ra được thái độ ngưỡng mộ, trân trọng của tác giả đối với 
những nghệ sĩ có tâm huyết và tài năng nhưng phải chịu số phận bi thảm.
 d/Vận dụng cao:- Vận dụng hiểu biết về hoàn cảnh lịch sử xã hội ra đời để lí giải 
nội dung,nghệ thuật của vở bi kịch
 2. Kĩ năng :
 a/ Biết làm: bài đọc hiểu về tác phẩm kịch
 b/ Thông thạo: sử dụng tiếng Việt khi trình bày một bài nghị luận về một hình 
tượng nhân vật trong bi kịch lịch sử;
 3. Thái độ :
 a/ Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản kịch lịch sử;
 b/ Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về tác phẩm kịch;
 c/Hình thành nhân cách: có khát vọng chân chính, biết trân trọng, ngưỡng mộ tài 
năng sáng tạo nghệ thuật.
 4. Những năng lực cụ thể học sinh cần phát triển: 
 - Năng lực thưởng thức văn học/cảm thụ thẩm mỹ: học sinh biết thưởng thức vẻ 
đẹp ngơn ngữ, vẻ đẹp hình tượng cũng như cảm thụ cái hay, cái đẹp của tác phẩm.
 - Năng lực giải quyết vấn đề: giáo viên gợi mở về những tình huống, xung đột 
trong tác phẩm cũng như dẫn dắt từ đời sống để học sinh giải quyết.
 -Năng lực hợp tác; năng lực giao tiếp: được thể hiện qua hoạt động nhóm.
 - Năng lực ứng dụng công nghệ thông tin;
B. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Giáo viên:
 - Phương tiện, thiết bị: 
 + SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.
 + Máy tính, máy chiếu, loa...
 - PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi
2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.
C. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC:
  1. KHỞI ĐỘNG ( 3 phút)
 Hoạt động của GV - HS Chuẩn kiến thức kĩ năng 
Giáo án ngữ văn cơ bản 11 1 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
đến tính mạng Vũ Như Tô, Đan Thiềm 
hết lời khuyên và giục chàng đi trốn. 
Nhưng Vũ khăng khăng không nghe vì tự 
tin mình “quang minh chính đại”, “không 
làm gì nên tội” và hi vọng ở chủ tướng An 
Hầu. Tình hình càng lúc càng nguy kịch. 
Lê Tương Dực bị giết, hoàng hậu cung nữ 
của y cũng vạ lây. Đan Thiềm bị bắt... 
Kinh thành điên đảo.Khi quân khởi loạn 
đốt Cửu Trùng đài thành tro, Yũ Như Tô 
mới tỉnh ngộ. Chàng đau đớn vĩnh biệt 
Cửu trùng đài rồi bình thản ra pháp 
trường.
* Thao tác 1 : II. Đọc–hiểu:
Hướng dẫn HS đọc - hiểu văn bản 1. Những mâu thuẫn xung đột cơ bản 
Giáo viên hỏi : “Loạn ” và “biến ”là 2 sự của vở kịch.
việc khủng khiếp xảy ra trong hồi V. a. Mâu thuẫn thứ nhất:
Theo em nó xuất từ đâu? Liệu có cách - Mâu thuẫn giữa nhân dân lao động khốn 
giải quyết nào tốt đẹp mà không xảy ra khổ lầm than với bọn hôn quân bạo chúa và 
“Loạn ” và “biến ” ? phe cánh của chúng sống xa hoa truỵ lạc. 
Cuộc “Loạn ” và “biến” này gợi cho em Mâu thuẫn này vốn có từ trước, đến khi Lê 
liên tưởng đến điều gì? Tương Dực bắt Vũ Như Tô xây Cửu trùng 
Định hướng trả lời : tức nước vỡ bờ; dân đài thì nó biến thành xung đột căng thẳng, 
nổi can qua. gay gắt.
* Thao tác 2 : Yêu cầu HS điền vào chỗ 
trống bảng biểu sau:
 Nhân dân lao Bạo chúa và phe 
 động cánh
* HS trình bày cá nhân:
Mâu thuẫn giữa lợi ích của bạo chúa với 
quyền sống của thường dân
Nguyên nhân : vua Lê Trương Dực ăn 
chơi hưởng lạc, ra sức bắt thuế tróc thơ để 
xây Cửu trùng đài >< dân đói khát điêu 
đứng vì mất mùa, bệnh dịch, tai nạn
Kết quả : dân nổi can qua, vua quan thất 
thế, hôn quân Lê Trương Dực bị Trịnh 
Duy Sản giết, Nguyễn Vũ tự sát trong trò 
hề ngu trung, hoàng hậu nhảy vào lửa, 
Kim Phụng và đám cung nữ bị bắt, nhục 
mạ.Cuộc nổi dậy này sẽ không mang lại 
điều gì tốt đẹp cho người dân bởi giang 
Giáo án ngữ văn cơ bản 11 3 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
- Nhóm 1. Vũ Như Tô là con người có tạo cái đẹp: Một thiên tài “ ngàn năm chưa 
tính cách như thế nào? dễ có một” “ chỉ vẩy bút là chim hoa đã hiện 
 lên” có thể “ sai khiến gạch đá như viên 
 tướng cầm quân, có thể xây dựng lâu đài cao 
 cả, nóc vờn mây mà không hề tính sai một 
 viên gạch nhỏ”
 - Là một nghệ sĩ có nhân cách lớn, có hoài 
 bão lớn, có lí tưởng nghệ thuật cao cả. Mặc 
 dù bị Lê Tương Dực doạ giết Vũ như Tô vẫn 
 kiên quyết từ chối xây Cửu trùng đài. Ông 
 cũng không phải là người hám lợi (Khi được 
 vua ban thưởng lụa là, vàng bạc ông đã đem 
 chia hết cho thợ). Lí tưởng, ước mơ xây một 
 toà đài cao cả, nguy nga, tráng lệ.. thật đẹp 
- Nhóm 2: Điều sai lầm của Vũ Như Tô ở đẽ và chân chính nhưng lại cao siêu, thuần 
chỗ nào? tuý hoàn toàn thoát li khỏi hoàn cảnh lịch sử 
- Nhóm 3. Vì sao Vũ Như Tô cương xã hội của đất nước, xa rời đời sống nhân 
quyết không nghe lời Đan Thiềm chạy dân
trốn? - Tâm trạng bi kịch đầy căng thẳng của ông: 
- Nhóm 4. Lý do nào khiến Vũ Như Tô xây Cửu trùng đài là đúng hay sai? là có 
trở thành kẻ thù của nhân dân? công hay có tội?
 Nhóm 1 trình bày: => Vũ Như Tô là một nhân vật bi kịch bởi 
- Là một kiến trúc sư tài ba « nghìn năm đã mang trong mình không chỉ những say 
có một ». mê khát vọng lớn lao mà còn cả những làm 
- Nhân cách cao cả, hoài bão lớn lao, nghệ lạc trong suy nghĩ và hành động.Khi ông và 
sĩ chân chính, gắn bó với nhân dân, không Đan Thiềm bị bắt, Cửu trùng đài bị đập phá, 
khuất phục trước uy quyền, kiên quyết thiêu huỷ thì ông mới bừng tỉnh xiết bao đau 
không chịu nhận xây lâu đài cho vua Lê đớn, kinh hoàng.
Trương Dực.
- Không hám lợi, chia hết vàng bạc vua 
thưởng cho thợ.
- Khát khao suốt đời là xây được một tòa 
lâu đài nguy nga tráng lệ, bền vững muôn 
đời, để dân ta nghìn thu hãnh diện.
 Lí tưởng chân chính, cao đẹp nhưng 
cao siêu xa rời đời sống nhân dân lao 
động.
- Nhóm 2: Vũ Như Tô không nhận ra 
một thực tế: Cửu Trùng Đài xây bằng mồ 
hôi, nước mắt, xương máu của nhân dân.
- Nhóm 3. - Ông nhất mực cho rằng mình 
không có tội mà chỉ có công. Luôn tin vào 
việc làm chính đại quang minh của mình, 
và hi vọng sẽ thuyết phục được An Hòa 
hầu. 
Giáo án ngữ văn cơ bản 11 5 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
“Bệnh Đan Thiềm”theo quan niệm của 
Nguyễn Huy Tưởng, chính là bệnh mê 
đắm tài hoa siêu việt của người sáng tạo 
nghệ thuật, sángtạo ra cái đẹp.
 -Nhưng khác Vũ Như Tô ở chỗ đam mê 
 sáng tạo cái đẹp đến mức không hề biết 
 đến hoàn toàn cảnh chung quanh, ảo 
 tưởng đến cùng. Đan Thiềm luôn tỉnh táo 
 trong mọi trường hợp. Biết chắc đài lớn 
 không thành, tâm trí nàng giờ đây chỉ còn 
 tập trung tìm cách bảo vệ tính mạng cho 
 Vũ Như Tô. Đan Thiềm khẩn khoản 
 khuyên Vũ bỏ trốn, năm lần bảy lượt 
 giục: ông trốn đi, chạy điNhưng Vũ 
 không tỉnh ngộ, bướng bỉnh chống lại số 
 phận . Đến khi quân lính nổi loạn kéo 
 vào nàng sẵn sàng đổi mạng sống của 
 mình để cứu Vũ .Cuối cùng, phải đau 
 đớn vĩnh biệt.
HS trả lời cá nhân:
- Mâu thuẫn 1 được tác giả giải quyết dứt 
khoát bằng cảnh quân nổi loạn phá đài , 
giết vua ..
 - Mâu thuẫn 2 giữa quan niệm nghệ 
 thuật cao siêu và lợi ích thiết thực của 
 nhân dân chưa được giải quyết vì: đến 
 cuối VNT đến chết vẫn không thấy được 
 sai lầm của mình là người vô tội , Vũ 
 căm ghét vua nhưng lại mượn tay vua để 
 thực hiện hoài bão của mình gây ra nỗi 
 khổ của nhân dân. 
* Thao tác 1 : 2. Nghệ thuật :
Hướng dẫn HS tổng kết - Ngôn ngữ tập trung phát triển cao, hành 
 động dồn dập đầy kịch tính.
GV: - Nêu đặc sắc nghệ thuật của đoạn - Ngôn ngữ cao đẹp có sự tổng kết cao, nhịp 
trích ? điệu lời thoại nhanh.
 - Tính cách tâm trạng nhân vật bộc lộ rõ nét 
- Rút ra ý nghĩa văn bản ? qua ngôn ngữ hành động.
 - Các lớp kịch được chuyển tự nhiên, linh 
- Qua bi kịch vỡ mộng của Vũ Như Tô, hoạt liền mạch.
em thấy thái độ và cách đánh giá của tác 
giả như thế nào về nhân vật của mình? 3. Ý nghĩa văn bản :
- Cũng là bậc tài hoa, sáng tạo ra cái đẹp 
như Huấn Cao, tại sao cái tài của Vũ Như 
Tô bị phủ định, cái đẹp do ông sáng tạo bị 
Giáo án ngữ văn cơ bản 11 7 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
c. Cửu Trùng Đài vừa là hình ảnh của 
một công trình kiến trúc tuyệt tác, kì vĩ, 
bền vững hoàn hảo cửu vừa là hiện 
thân cho cái đẹp xa hoa, nhất thời, dở 
dang.
d. Cửu Trùng Đài vừa là hình ảnh của 
một công trình kiến trúc hoàn hảo vừa 
là hiện thân cho cái đẹp xa hoa.
Câu hỏi 3: Tình tiết nào trong các tình 
tiết sau cho thấy nguyên nhân trực tiếp 
làm nảy sinh bi kịch (vỡ mộng) của Vũ 
Như Tô?
a. Lợi dụng tình huống rối ren, Trịnh 
Duy Sản cầm đầu một phe cánh phản 
nghịch trong triều dấy binh nổi loạn, lôi 
kéo thợ thuyền làm phản.
b. Có tin binh biến, bạo loạn trong cung 
vua đe doạ sinh mạng Vũ Như Tô và 
Cửu Trùng Đài, Đan Thiềm hết lòng 
khuyên Vũ Như Tô đi trốn, Vũ Như Tô 
một mực không nghe.
c. Lê Tương Dực cùng hoàng hậu, đại 
thần bị giết hoặc tự tử; lũ cung nữ và 
bọn nội dám nháo nhào tìm cách thoát 
thân.
d. Cửu Trùng Đài bị thiêu huỷ, Đan 
Thiềm hết lời xin tha và xin được chết 
thay cho Vũ Như Tô không được, nàng 
bị bắt đi hành hình, còn Vũ Như Tô 
đau đớn vĩnh biệt Cửu Trùng Đài và 
bình thản ra pháp trường.
- HS thực hiện nhiệm vụ:
- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm 
vụ: 
  4.VẬN DỤNG ( 5 phút)
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt
GV giao nhiệm vụ: 1/ Nội dung chính của văn bản trên là cuộc 
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi từ đối thoại giữa cuối cùng giữa Vũ Như Tô và Ngô 
1 đến 3: Hoạch cùng đám quân sĩ. Sau đó, Cửu Trùng Đài 
Giáo án ngữ văn cơ bản 11 9 Trường THPT Đức Thọ GV: Nguyễn Thị Tú Anh
 Quỳnh Hoa chưa kịp gặp văn tài 
 hồ rượu đã thành hồ huyết lệ 
 âm - dương, họa - phúc bẫy giăng cài. 
 Đêm ấy nhà văn đứng chỗ nào 
 trừ tà hay dạo khúc tiêu dao? 
 Bút văn đối diện cùng trang giấy 
 lương tính dễ dàng trốn được sao. 
 Khuya thức may cờ thêu sáu chữ 
 đi tìm Quốc Toản khắp vùng quê 
 hận chưa kịp phá xong cường địch 
 cỏ đã mời xanh, đất đón về.
 Đan Thiềm
 Tài sắc không nơi trú ngụ
 Đêm tối ngày dài dải lụa lê thê
 Nàng nhướng mắt chín bậc thềm vương phủ
 Mảnh trăng xa thăm thẳm chưa về
 Ai khóc khi người ta cười
 Rùng mình nghe phỡn phè cung điện
 Ai thức khi người ta ngủ
 Mắt thâm quầng nỗi nhân thế khôn nguôi
 Vũ Như Tô chàng ở đâu ở đâu
 Cửu Trùng Đài lồng lộng quá
 ánh nắng chừng chình mái đậu
 Ngơ ngác dung nhan người xa lạ
 Làm sao nghệ sĩ bầu bạn với cường quyền
 Làm sao cái đẹp an cư cùng hoa độc ?
 Đắp xây hay phá đốt
 Đều làm đau lòng nàng, tội quá Đan Thiềm ôi !
 Thôi trời đất hãy chứng cho lòng dân
 Người xây điện cũng chính người đốt điện
 Ngọn lửa này xin là lời nguyện
 Soi lương tri máu đỏ lối nhân quần
 ( - Nhà thơ Hồng Nhu)
Giáo án ngữ văn cơ bản 11 11