Giáo án Vật lí 12 - Tiết 48: Các bức xạ không nhìn thấy - Năm học 2019-2020 - Đoàn Thanh Ngọc

 Trường THPT Đức Thọ Giáo án Vật lý 12 – Năm học 2019-2020
Ngày soạn: 20/4/2020
Ngày dạy: 27/4/2020
Tiết: 48
 Chủ đề: CÁC BỨC XẠ KHÔNG NHÌN THẤY
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Về kiến thức
 - Nêu được bản chất, tính chất của tia hồng ngoại và tia tử ngoại.
 - Nêu được rằng: tia hồng ngoại và tia tử ngoại có cùng bản chất với ánh sáng thông thường, chỉ 
 khác ở một điểm là không kích thích được thần kinh thị giác, là vì có bước sóng (đúng hơn là tần số) 
 khác với ánh sáng khả kiến
 2. Về kĩ năng
 - Vận dụng các công thức đã học vào giải bài tập trong SGK
3. Về thái độ
 - Rèn thái độ tích cực tìm hiểu, học tập, tự lực nghiên cứu các vấn đề mới trong khoa học
 - Hứng thú với các hiện tượng xảy ra trong tự nhiên.
 - Chủ động giải quyết các tình huống thực tiễn.
 - Hợp tác chặt chẽ với các bạn khi thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu.
4. Định hướng các năng lực dược hình thành.
 - Năng lực sử dụng kiến thức vào thực hiện các nhiệm vụ học tập: Vận dụng kiến thức giải được 
 một số bài tập liên quan đến hiện tượng tán sắc ánh sáng.
 - Năng lực vận dụng kiến thức vật lý: Giải thích hiện tượng tán sắc ánh sáng qua lăng kính, thấu 
 kính.
 - Đặt ra câu hỏi về hiện tượng vật lý
 - Mô tả hiện tượng tự nhiên bằng ngôn ngữ vật lý
 - Lựa chọn và sử dụng công cụ tính toán phù hợp.
 - Năng lực làm việc cá nhân
 - Năng lực làm việc nhóm
 - Năng lực tự điều chỉnh nhận thức 
 - Năng lực thực nghiệm .
II- CHUẨN BỊ BÀI HỌC:
1. Giáo viên
 - Máy tính 
 - Thí nghiệm ảo về tia hồng ngoại và tử ngoại.
 - Các phiếu học tập ( trong mỗi hoạt động sẽ có các phiếu học tập )
 2. Học sinh : Ôn tập kiến thức về sự truyền ánh sáng qua lăng kính
III- TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
Hoạt động 1: Khởi động( 5 phút)
+ Mục tiêu: Làm này sinh cho học sinh tìm hiểu về tia hồng ngoại và tia tử ngoại
+ Yêu cầu:
STT HOẠT ĐỘNG NỘI DUNG 
1 Chuyển giao nhiệm GV: Cho học sinh xem Video thí nghiệm ảo: Thí nghiệm 
 vụ làm xuất hiện tia hồng ngoại, tử ngoại.
 Sau khi đưa mối hàn H trong vùng ánh sáng nhìn thấy 
 cũng như khi đưa ra về phía đầu Đỏ (A) và đầu Tím (B).
 + Kim điện kết lệch chứng tỏ điều gì?
 + Ngoài vùng ánh sáng nhìn thấy A (vẫn lệch, thậm chí 
 lệch nhiều hơn ở Đ) chứng tỏ điều gì?
 + Ngoài vùng ánh sáng nhìn thấy B (vẫn lệch, lệch ít hơn ở 
 T) chứng tỏ điều gì?
 + Thay màn M bằng một tấm bìa có phủ bột huỳnh quang 
 phần màu tím và phần kéo dài của quang phổ khỏi màu 
 tím phát sáng rất mạnh.
 GV: Đoàn Thanh Ngọc Trường THPT Đức Thọ Giáo án Vật lý 12 – Năm học 2019-2020
3 Báo cáo kết quả và - HĐ chung cả lớp: GV mời một số nhóm trình bày kết 
 thảo luận quả, các nhóm khác góp ý, bổ sung (lưu ý mời các nhóm 
 có kết quả khác nhau trình bày để khi thảo luận chung cả 
 lớp được phong phú, đa dạng và HS sẽ được rút kinh 
 nghiệm thông qua sai lầm của mình).
4 Đánh giá kết quả Nhận xét hoạt động của các nhóm, kết quả thu được từ các 
 thực hiện nhiệm vụ nhóm, hoàn chỉnh kiến thức, sửa những chỗ sai nếu có.
 học tập
Báo cáo kết quả và thảo luận
 HĐ GV và HS Nội dung
- Y/c HS đọc sách và trả lời các II. Bản chất và tính chất chung của tia hồng ngoại và 
câu hỏi. tử ngoại
 1. Bản chất
- Bản chất của tia hồng ngoại và - Tia hồng ngoại và tia tử ngoại có cùng bản chất với ánh 
tử ngoại? sáng thông thường, và chỉ khác ở chỗ, không nhìn thấy 
 được.
- Chúng có những tính chất gì 2. Tính chất
chung? - Chúng tuân theo các định luật: truyền thẳng, phản xạ, 
 khúc xạ, và cũng gây được hiện tượng nhiễu xạ, giao thoa 
 như ánh sáng thông thường.
Hoạt động 2.2: Hình thành kiến thức về tia hồng ngoại( 13 phút)
+ Mục tiêu: Tìm hiểu về tia hồng ngoại
+ Yêu cầu:
STT HOẠT ĐỘNG NỘI DUNG 
1 Chuyển giao nhiệm GV yêu cầu các nhóm trả lời phiếu học tập số 2( 7 phút)
 vụ Cách tạo ra, tính chất và công dụng của tia hồng ngoại?
 Sau khi hoạt động nhóm song. GV yêu cầu đại diện 1 
 nhóm lên trình bày. GV yêu cầu các nhóm khác bổ sung và 
 GV chốt kiến thức
2 Thực hiện nhiệm vụ GV cho HS hoạt động chung cả lớp bằng cách mời một HS 
 báo cáo, các HS khác góp ý, bổ sung. Vì là hoạt động tạo 
 tình huống / nhu cầu học tập nên GV không chốt kiến thức 
 mà chỉ liệt kê những câu hỏi/vấn đề chủ yếu mà HS đã nêu 
 ra, các vấn đề này sẽ được giải quyết ở hoạt động hình 
 thành kiến thức và HĐ luyện tập
3 Báo cáo kết quả và HS hoàn thành câu hỏi trong phiếu học tập số 1 và báo 
 thảo luận cáo.
4 Đánh giá kết quả + Thông qua quan sát: Trong quá trình HS HĐ, GV cần 
 thực hiện nhiệm vụ quan sát kĩ tất cả các HS, kịp thời phát hiện những khó 
 học tập khăn, vướng mắc của HS và có giải pháp hỗ trợ hợp lí
 + Thông qua báo cáo HS và sự góp ý, bổ sung của các HS 
 khác, GV biết được HS đã có được những kiến thức nào, 
 những kiến thức nào cần phải điều chỉnh, bổ sung các HĐ 
 tiếp theo.
Báo cáo kết quả và thảo luận
 HĐ GV và HS Nội dung
- Y/c HS đọc Sgk và cho biết III. Tia hồng ngoại
cách tạo tia hồng ngoại. 1. Cách tạo
- Vật có nhiệt độ càng thấp thì - Mọi vật có nhiệt độ cao hơn 0K đều phát ra tia hồng 
phát càng ít tia có  ngắn, chỉ ngoại.
phát các tia có  dài. - Vật có nhiệt độ cao hơn môi trường xung quanh thì phát 
- Người có nhiệt độ 37oC bức xạ hồng ngoại ra môi trường.
(310K) cũng là nguồn phát ra tia - Nguồn phát tia hồng ngoại thông dụng: bóng đèn dây tóc, 
 GV: Đoàn Thanh Ngọc Trường THPT Đức Thọ Giáo án Vật lý 12 – Năm học 2019-2020
Thạch anh thì gần như trong dưới 300nm.
suốt đối với các tia tử ngoại có 4. Công dụng
bước sóng nằm trong vùng từ - Trong y học: tiệt trùng, chữa bệnh còi xương.
0,18 m đến 0,4 m (gọi là - Trong CN thực phẩm: tiệt trùng thực phẩm.
vùng tử ngoại gần). - CN cơ khí: tìm vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại.
- Y/c HS đọc Sgk để tìm hiểu 
các công dụng của tia tử ngoại.
Hoạt động 3: Luyện tập, vận dụng và mở rộng( 7 phút)
+ Mục tiêu: Vận dụng kiến thức về tia hồng ngoại và tia tử ngoại trả lời các câu hỏi trắc nghiệm
+ Yêu cầu:
STT HOẠT ĐỘNG NỘI DUNG 
1 Chuyển giao nhiệm GV yêu cầu hoạt động cá nhân. Mỗi HS trả lời các câu hỏi 
 vụ trắc nghiệm phiếu học tập số 4( 5 phút)
 Yêu cầu HS làm và cho yêu cầu từng HS trả lời các câu 
 hỏi trong phiếu học tập
2 Thực hiện nhiệm vụ Từng HS hoàn thành phiếu học tập 
3 Báo cáo kết quả và Từng HS nộp lại kết quả làm vào phiếu học tập và GV gọi 
 thảo luận một số HS lên trình bày
4 Đánh giá kết quả GV nhận xét bài làm của học sinh, chốt lại đáp án và 
 thực hiện nhiệm vụ hướng giải bài tập sao cho hiệu quả. Bài nào HS không 
 học tập làm được GV hướng dẫn cả lớp làm
 PHIẾU HỌC TẬP SỐ 4( 5 PHÚT)
Câu 1(CĐ 2007): Tia hồng ngoại và tia Rơnghen đều có bản chất là sóng điện từ, có bước sóng dài ngắn 
khác nhau nên 
 A. chúng bị lệch khác nhau trong từ trường đều. 
 B. có khả năng đâm xuyên khác nhau. 
 C. chúng bị lệch khác nhau trong điện trường đều. 
 D. chúng đều được sử dụng trong y tế để chụp X-quang (chụp điện). 
Câu 2(CĐ 2008): Tia hồng ngoại là những bức xạ có 
 A. bản chất là sóng điện từ. 
 B. khả năng ion hoá mạnh không khí. 
 C. khả năng đâm xuyên mạnh, có thể xuyên qua lớp chì dày cỡ cm. 
 D. bước sóng nhỏ hơn bước sóng của ánh sáng đỏ. 
Câu 3(CĐ 2008): Khi nói về tia tử ngoại, phát biểu nào dưới đây là sai? 
 A. Tia tử ngoại có tác dụng mạnh lên kính ảnh. 
 B. Tia tử ngoại có bản chất là sóng điện từ. 
 C. Tia tử ngoại có bước sóng lớn hơn bước sóng của ánh sáng tím. 
 D. Tia tử ngoại bị thuỷ tinh hấp thụ mạnh và làm ion hoá không khí. 
Câu 4(ÐỀ ĐẠI HỌC – 2009): Khi nói về tia hồng ngoại, phát biểu nào sau đây là sai?
 A. Tia hồng ngoại có bản chất là sóng điện từ.
 B. Các vật ở nhiệt độ trên 20000C chỉ phát ra tia hồng ngoại.
 C. Tia hồng ngoại có tần số nhỏ hơn tần số của ánh sáng tím.
 D. Tác dụng nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt.
Câu 5 (Đề thi ĐH – CĐ năm 2010)Tia tử ngoại được dùng 
 A. để tìm vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim loại. 
 B. trong y tế để chụp điện, chiếu điện. 
 C. để chụp ảnh bề mặt Trái Đất từ vệ tinh. 
 D. để tìm khuyết tật bên trong sản phẩm bằng kim loại.
Câu 6 (CĐ năm 2012) Khi nói về tia tử ngoại, phát biểu nào sau đây sai?
 A. Tia tử ngoại tác dụng lên phim ảnh.
 B. Tia tử ngoại dễ dàng đi xuyên qua tấm chì dày vài xentimét.
 C. Tia tử ngoại làm ion hóa không khí.
 GV: Đoàn Thanh Ngọc