Kế hoạch bài dạy Giáo dục địa phương 10 - Chủ đề 1: Một số công trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng - Năm học 2023-2024 - Vũ Thị Liền

 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 Trường: THPT Tô Hiệu Họ và tên giáo viên: Vũ Thị Liền 
 Tổ: Sử - Địa – Giáo dục công dân
 CHỦ ĐỀ 1:
 MỘT SỐ CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC THỜI PHONG KIẾN Ở HẢI PHÒNG 
 Thời gian thực hiện: (04 tiết)
 I. MỤC TIÊU 
 1. Kiến thức:
 - Nhận biết được cấu trúc, vật liệu và đề tài trang trí chủ yếu của một số công trình kiến trúc 
 thời phong kiến ở Hải Phòng.
 - Trình bày được về thời gian khởi dựng, cấu trúc, ý nghĩa và điểm nổi bật về nghệ thuật kiến 
 trúc của một số công trình tiêu biểu. 
 - Nhận xét được giá trị lịch sử - văn hóa của các công trình đó.
 - Có thái độ trân trọng và ý thức bảo tồn, phát huy giá trị của các công trình kiến trúc thời 
 phong kiến ở Hải Phòng.
 2. Năng lực:
 - Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử.
 - Biết vận động mọi người xung quanh tham gia bảo vệ các di sản văn hóa, di sản thiên nhiên 
 ở địa phương
 3. Phẩm chất:
 - Yêu nước, trách nhiệm: Bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước, có ý thức trân trọng và bảo 
 vệ những di tích lịch sử - văn hóa, chăm chỉ tìm tòi, khám phá lịch sử.
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
 1. Chuẩn bị của giáo viên:
 - Kế hoạch bài dạy, tư liệu lịch sử, tranh ảnh liên quan đến bài học.
 - Máy tính, tivi.
 - Đồ dùng dạy học : Phiếu học tập, Giấy Ao, bút dạ
 2. Chuẩn bị của học sinh:
 - Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV
 - Tư liệu GDĐP HP
 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 - Tiết 1: Cấu trúc, vật liệu và đề tài trang trí chủ yếu của một số công trình kiến trúc thời 
 phong kiến ở Hải Phòng.
 - Tiết 2: Một số công trình tiêu biểu: thời Lý, thời Mạc.
 - Tiết 3: Một số công trình tiêu biểu: thời Lê trung hưng.
 - Tiết 4: Giá trị lịch sử - văn hoá 
 TIẾT 1:
 1. Hoạt động khởi động: 
 a. Mục tiêu: Tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu nội dung chủ đề 1.
 b. Nội dung: GV cho HS xem một số hình ảnh về các công trình kiến trúc ở Việt Nam và ở Hải 
 Phòng thời phong kiến sau đó GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: 
 1 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 1. Em hãy xác định thời kì phong kiến ở nước ta diễn ra trong thời gian nào? Kể tên các triều 
 đại phong kiến Việt Nam mà em biết?
 HS quan sát màn hình ti vi, sử dụng tài liệu GDĐP HP để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu 
 cầu của GV
 c. Sản phẩm: Nội dung trả lời của học sinh
 d. Tổ chức thực hiện
 Giáo viên chuyển giao nhiệm vụ
 - GV giới thiệu một số hình ảnh về Hải Phòng thời Bắc thuộc đến thời phong kiến 
 - GV nêu câu hỏi định hướng : Các hình ảnh đó đề cập đến vấn đề gì? 
 HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:
 - HS trả lời câu hỏi.
 - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.
 Báo cáo kết quả hoạt động.
 - GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.
 - GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
 Sản phẩm dự kiến
 Chiến thắng Bạch Đằng (938), một số công trình kiến trúc thời Lý, Trần, Mạc 
 Bước 4: Nhận xét, đánh giá: 
 Giáo viên nhận xét phần trả lời của học sinh và dẫn vào bài mới
 Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền đã mở ra thời đại độc lập, tự chủ lâu dài 
 của dân tộc. Trải qua các triều đại phong kiến (Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê sơ, 
 Mạc, Lê trung hưng, Tây Sơn, Nguyễn), nhân dân ta đã sáng tạo nên những giá trị vật chất 
 và tinh thần, tạo nên nền văn minh Đại Việt. Vùng đất Hải Phòng đã có nhiều thành tựu, 
 góp phần vào sự phát triển rực rỡ của nền văn minh Đại Việt, trong đó có nghệ thuật kiến 
 trúc
 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới
 2.1. Hoạt động 1. Tìm hiểu cấu trúc, vật liệu và đề tài trang trí chủ yếu của một số công 
 trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng.
 a. Mục tiêu: 
 - Nhận biết được cấu trúc, vật liệu và đề tài trang trí chủ yếu của một số công trình kiến trúc 
 thời phong kiến ở Hải Phòng.
 b. Nội dung: Huy động hiểu biết của bản thân và nghiên cứu tư liệu suy nghĩ cá nhân trả lời 
 các câu hỏi của giáo viên.
 c. Sản phẩm: HS trả lời được các câu hỏi của giáo viên.
 d. Tổ chức thực hiện
 Chuyển giao nhiệm vụ 
 - GV chia HS thành 3 nhóm thực hiện nhiệm vụ:
 + Nhóm 1: Các công trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng có cấu trúc chủ yếu là gì? 
 Lấy ví dụ chứng minh.
 + Nhóm 2: Các công trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng có vật liệu chủ yếu là gì? 
 Lấy ví dụ chứng minh.
 + Nhóm 3: Các công trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng có đề tài trang trí chủ yếu 
 là gì? Lấy ví dụ chứng minh.
 - Sau khi thảo luận nhóm HS sẽ đọc tư liệu làm việc cá nhân và trả lời câu hỏi của GV
 Thực hiện nhiệm vụ 
 2 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 - HS đọc tư liệu và thực hiện yêu cầu. 
 - GV khuyến khích học sinh hợp tác. 
 Báo cáo, thảo luận.
 - HS trả lời, nhóm khác nhận xét
 Kết luận, nhận định
 GV đánh giá kết quả của học sinh, chốt kiến thức.
 1. CẤU TRÚC, VẬT LIỆU VÀ ĐỀ TÀI TRANG TRÍ CHỦ YẾU CỦA MỘT SỐ 
 CÔNG TRÌNH KIẾN TRÚC THỜI PHONG KIẾN Ở HẢI PHÒNG
 Các công trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng, về cơ bản, đều tuân theo cấu trúc 
 và vật liệu truyền thống của các triều đại:
 a. CẤU TRÚC:
 - Chùa, đình, đền, miếu, về bố cục tổng thể và tùy theo quy mô, thường được cấu trúc kiểu 
 chữ Hán như chữ Đinh (丁), chữ Tam (三), chữ Công (工) và nội Công ngoại Quốc (国).
 - Văn miếu, văn từ có bố cục tiền đường, hậu cung, bố trí thờ tự như ở đền, miếu. Văn chỉ 
 được dựng bằng đá, phần thờ lộ thiên, xây theo dạng ngai thờ.
 b. VẬT LIỆU:
 - Gỗ thường được sử dụng là vật liệu chính để dựng hệ kết cấu chịu lực. 
 - Tường, trụ, bậc thềm, mái... đều được làm bằng gạch, ngói, đá xanh... 
 c. ĐỀ TÀI TRANG TRÍ:
 - Đề tài trang trí trong các công trình phản ánh sâu sắc nghệ thuật kiến trúc của các thời 
 kỳ Lý, Trần, Lê, Mạc, Nguyễn. 
 - Bên cạnh hình ảnh rồng, phượng, hoa lá cách điệu... còn có cảnh sinh hoạt dân gian rất 
 tự nhiên, sống động của cư dân vùng đất ven biển.
 TIẾT 2
2.2. Hoạt động 2: Tìm hiểu một số công trình tiêu biểu: thời Lý, thời Mạc.
 a. Mục tiêu: 
 - Trình bày được về thời gian khởi dựng, cấu trúc, ý nghĩa và điểm nổi bật về nghệ thuật kiến 
 trúc của một số công trình tiêu biểu. 
 b. Nội dung: 
 Dựa vào hiểu biết đã có của bản thân và nghiên cứu tư liệu GDĐPHP suy nghĩ cá nhân trả lời 
 các câu hỏi của giáo viên.
 c. Sản phẩm dự kiến: 
 Trình bày được về thời gian khởi dựng, cấu trúc, ý nghĩa và điểm nổi bật về nghệ thuật kiến 
 trúc của một số công trình tiêu biểu. 
 d. Tổ chức thực hiện
 *Chuyển giao nhiệm vụ : 
 Em có biết các công trình kiến trúc tiêu biểu nào ở Hải Phòng thời Lý và thời Mạc còn đến 
 ngày nay?. Kể tên và nêu hiểu biết của em về các công trình đó.
 *Thực hiện nhiệm vụ 
 - HS hoạt động theo nhóm bàn đọc tư liệu GDĐPHP và thực hiện yêu cầu hoàn thành phiếu 
 học tập sau:
 PHIẾU HỌC TẬP
 3 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 STT Tên công trình Thời gian xây Địa điểm Đặc điểm nổi 
 dựng bật
 - Sau khi thảo luận nhóm HS sẽ đọc tư liệu làm việc theo nhóm bàn và hoàn thiện phiếu học 
 tập 
 - GV khuyến khích học sinh hợp tác. 
 *Báo cáo, thảo luận.
 - Đại diện các nhóm lên trình bày phiếu học tập của nhóm mình. 
 - Các nhóm khác góp ý bổ sung. Sau đó GV thu phiếu của tất cả các nhóm để chấm điểm
 *Kết luận, nhận định
 - GV đánh giá kết quả của học sinh, chốt kiến thức.
 2. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH TIÊU BIỂU 
 a. Thời Lý (1009 - 1225): Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc, đúc chuông tại các công 
 trình Phật giáo rất đặc sắc, đạt tới đỉnh cao của văn hóa thời Lí – Trần.
 * Tháp Tường Long (Đồ Sơn):
 - Khởi dựng vào năm 1058, đời vua Lý Thánh Tông (1023-1072), trên đỉnh Mẫu Sơn 
 ở Đồ Sơn. Tháp đã bị bão làm đổ và giặc Minh tàn phá.
 - Phế tích của tháp đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch xếp hạng là “Di tích 
 khảo cổ cấp quốc gia”.
 b. Thời Mạc (1527 – 1592):
 * Dương Kinh
 - Khởi dựng từ sau năm 1527, ở làng Cổ Trai, xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thụy.
 - Dương Kinh như kinh đô thứ hai sau trung tâm quyền lực ở Kinh thành Thăng Long.
 - Đây là một quần thể kiến trúc cung điện, lầu các... tiêu biểu là các công trình điện Tường 
 Quang, điện Phúc Huy, phủ Hưng Quốc, các Dương Tự, trường Quốc học, đồn binh, kho 
 lương...
 Tiết 3
 2.3. Hoạt động 3: Tìm hiểu một số công trình tiêu biểu thời Lê trung hưng.
 a. Mục tiêu: 
 - Trình bày được về thời gian khởi dựng, cấu trúc, ý nghĩa và điểm nổi bật về nghệ thuật kiến 
 trúc của một số công trình tiêu biểu thời Lê trung hưng. 
 b. Nội dung: 
 Huy động hiểu biết đã có của bản thân và nghiên cứu tư liệu GDĐPHP thảo luận nhóm trả lời 
 các câu hỏi của giáo viên.
 c. Sản phẩm dự kiến: 
 Trình bày được về thời gian khởi dựng, cấu trúc, ý nghĩa và điểm nổi bật về nghệ thuật kiến 
 trúc của một số công trình tiêu biểu. 
 d. Tổ chức thực hiện
 * Chuyển giao nhiệm vụ : GV Chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ
 Nhóm 1. Tìm hiểu về công trình kiến trúc Đình Kiền Bái theo yêu cầu phiếu học tập.
 4 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 Nhóm 2. Tìm hiểu về công trình kiến trúc Đình Hàng Kênh theo yêu cầu phiếu học tập.
 Nhóm 3. Tìm hiểu về công trình kiến trúc Văn Miếu Xuân La, Văn từ Hàng Kênh và Đền Nghè 
 theo yêu cầu phiếu học tập.
 Nhóm 4. Nhận xét về các công trình kiến trúc thời Lê trung hưng .
 * Thực hiện nhiệm vụ 
 - HS đọc tư liệu GDĐPHP và thực hiện yêu cầu hoàn thành phiếu học tập sau:
 PHIẾU HỌC TẬP
 STT Tên công trình Thời gian xây Địa điểm Đặc điểm nổi 
 dựng bật
 1 Đình Kiền Bái
 2 Đình Hàng Kênh
 3 Văn Miếu Xuân La
 Văn từ Hàng Kênh
 Đền Nghè
 - Sau khi thảo luận nhóm HS sẽ đọc tư liệu làm việc theo nhóm bàn và hoàn thiện phiếu học 
 tập 
 - GV khuyến khích học sinh hợp tác. 
 * Báo cáo, thảo luận.
 - Đại diện các nhóm lên trình bày phiếu học tập của nhóm mình. 
 - Các nhóm khác góp ý bổ sung. Sau đó GV thu phiếu của tất cả các nhóm để chấm điểm
 * Kết luận, nhận định
 - GV đánh giá kết quả của học sinh, chốt kiến thức.
 2. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH TIÊU BIỂU 
 a. Thời Lý 
 b. Thời Mạc
 c. Thời Lê trung hưng (1533 – 1789):
 * Đình Kiền Bái (huyện Thủy Nguyên):
 + Khởi dựng năm 1681, đời vua Lê Hy Tông. 
 + Đình có cấu trúc kiểu chữ Đinh (丁), gồm 5 gian tiền đường, 2 gian
 hậu cung. 
 + Đây là công trình tiêu biểu của nghệ thuật kiến trúc thời Lê.
 + Điểm nổi bật của đề tài trang trí là bên cạnh hình ảnh rồng phượng, hoa lá cách điệu 
 còn thấy những cảnh sinh hoạt dân gian...
 + Năm 1986, đình Kiền Bái được Bộ Văn hóa xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật 
 cấp quốc gia.
 * Đình Hàng Kênh (Quận Lê Chân):
 + Đình Hàng Kênh có tên chữ là Nhân Thọ khởi dựng năm 1719, đời vua Lê Dụ 
 Tông, được trùng tu tôn tạo năm 1841 và 1850
 + Đình thờ Đức vương Ngô Quyền, là công trình có giá trị lớn về nghệ thuật kiến trúc, 
 điêu khắc. 
 + Đình có cấu trúc kiểu chữ chữ Công (工). Tòa đại đình bề thế 7 gian, lợp ngói mũi 
 hài, đầu đao cong vút, Bộ khung chịu lực bằng gỗ lim với 42 cột cao 5m, kê trên 
 những tảng đá xanh chạm khắc bông sen.
 5 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 + Nét độc đáo của tòa đại đình là những mảng chạm khắc cầu kì, với nhiều đề tài 
 phong phú: 100 mảng điêu khắc có gần 400 con rồng hòa quyện cùng hoa lá cỏ cây, 
 chim phượng...
 + Đình Hàng Kênh được Bộ Văn hóa xếp hạng là Di tích Lịch sử - văn hóa kiến trúc 
 nghệ thuật cấp quốc gia năm 1962.
 * Văn miếu Xuân La (huyện Kiến Thụy):
 + Là nơi thờ những người đỗ đạt trong khoa cử Nho học của hàng huyện.
 + Tại đây hiện còn lưu bia “Văn miếu hương đăng phụng sự”, tạo năm 1700; bia ghi 
 danh những người đỗ cử nhân, tú tài của huyện.
 * Văn từ Hàng Kênh (Quận Lê Chân):
 + Khởi dựng năm 1698. Trùng tu nawm1796 và 1879. Văn từ hiện nay mang phong 
 cách kiến trúc thời Nguyễn, thế kỉ XIX
 + Văn từ thờ Khổng Tử cùng Chu Văn An, ba vị Trạng nguyên là Lê Ích Mộc, Trần 
 Tất Văn, Nguyễn Bỉnh Khiêm và các bia ghi danh các vị khoa bảng của làng Hàng 
 Kênh thời phong kiến.
 * Đền Nghè (Quận Lê Chân):
 + Thờ Nữ tướng Lê Chân, mang phong cách kiến trúc thời Nguyễn.
 + Nét đặc sắc của kiến trúc Đền Nghè là nghệ thuật chạm khắc trên gỗ, đá. Các đề tài 
 long, ly, quy, phượng, tùng, cúc, trúc, mai được điêu khắc tinh xảo.
 + Đền được Bộ Văn hóa xếp hạng là Di tích Lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1975.
 TIẾT 4:
 2.4. Hoạt động 4: Tìm hiểu giá trị lịch sử- văn hoá của các công trình kiến trúc thời 
 phong kiến ở Hải Phòng
 a. Mục tiêu
 - Nhận xét được giá trị lịch sử - văn hóa của các công trình đó.
 - Có thái độ trân trọng và ý thức bảo tồn, phát huy giá trị của các công trình kiến trúc thời 
 phong kiến ở Hải Phòng.
 b. Nội dung: 
 - Huy động hiểu biết đã có của bản thân và nghiên cứu tư liệu GDĐPHP suy nghĩ cá nhân trả 
 lời các câu hỏi của giáo viên.
 c. Sản phẩm: HS trả lời được các câu hỏi của giáo viên.
 d. Tổ chức thực hiện
 Chuyển giao nhiệm vụ 
 GV chia HS thành 2 nhóm thực hiện nhiệm vụ như nhau, kết quả hoạt động thể hiện bằng giấy 
 Ao
 + Nhóm 1: Nêu giá trị lịch sử của các công trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng.
 + Nhóm 2: Nêu giá trị văn hoá của các công trình kiến thời phong kiến ở Hải Phòng.
 Thực hiện nhiệm vụ 
 - Các nhóm HS nghiên cứu tư liệu GDĐPHP cùng với hiểu biết cá nhân thực hiện yêu cầu của 
 GV
 - GV khuyến khích học sinh hợp tác tích cực 
 Báo cáo, thảo luận.
 - HS trả lời, nhóm khác nhận xét
 Kết luận, nhận định
 6 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 - GV đánh giá kết quả của học sinh, chốt kiến thức.
 3. GIÁ TRỊ LỊCH SỬ - VĂN HÓA 
 a. Giá trị lịch sử:
 - Những công trình này vẫn là dấu tích ghi lại chặng đường lao động và sáng tạo của 
 nhân dân vùng đất Hải Phòng cũng như sự tài hoa của các nghệ nhân xưa. 
 - Các công trình kiến trúc thời phong kiến trên vùng đất Hải Phòng đều mang những 
 nét đặc trưng của kiến trúc truyền thống Việt Nam: đơn giản, hòa hợp với thiên nhiên, 
 sử dụng vật liệu địa phương là chủ yếu, phản ánh sự bình dị trong tính cách của con 
 người Việt Nam. 
 b. Giá trị văn hóa:
 - Các công trình kiến trúc còn thể hiện tư duy, nhận thức, những giá trị truyền thống 
 của con người vùng đất Hải Phòng, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc và là nền tảng 
 cho nền kiến trúc hiện đại.
 3. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP 
 a. Mục tiêu: 
 - Vận dụng kiến thức của chủ đề 1 vào làm một số bài tập cụ thể để củng cố, khắc sâu kiến thức 
 vừa học.
 b. Nội dung: 
 - HS quan sát Máy tính, Tivi, sử dụng SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của 
 GV.
 c. Sản phẩm: HS lắng nghe ghi nhớ
 d. Tổ chức hoạt động: 
 GV giao nhiệm vụ cho HS 
 1. Kể tên các công trình kiến trúc tiêu biểu thời phong kiến trên vùng đất Hải Phòng còn lại 
 đến ngày nay.
 2. Nêu một số yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc, vật liệu, công trình, giá trị lịch sử - văn hóa của 
 các công trình kiến trúc thời phong kiến ở Hải Phòng.
 HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:
 - HS cả lớp thực hành
 - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.
 Báo cáo kết quả hoạt động
 - GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.
 - GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
 GV nhận xét, chuẩn kiến thức.
 4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
 a. Mục tiêu: Giúp học sinh nắm lại các kiến thức vừa tìm hiểu để vận dụng vào thực tiễn.
 b. Nội dung:
 + Phát vấn
 + Hoạt động cá nhân/ cả lớp
 c. Sản phẩm: HS vận dụng kiến thức đã học để hoàn thành nhiệm vụ của GV giao
 d. Tổ chức thực hiện
 GV giao nhiêm vụ cho HS
 7 Trường THPT Tô Hiệu Kế hoạch dạy học môn Giáo dục địa phương (2023 – 2024)
 Sưu tầm tư liệu và trình bày theo cách của em (tranh ảnh, đoạn phim ngắn...) về một công trình 
 kiến trúc thời phong kiến trên vùng đất Hải Phòng còn lại đến ngày nay chưa được giới thiệu 
 trong chủ đề.
 HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:
 - HS hoàn thành ở nhà
 - Thời gian hoàn thành: 1 tuần
 --------------------------------------------
 8