Giáo án Hình học 12 - Tiết 2: Khái niệm về hình đa diện, khối đa diện - Năm học 2019-2020

 Tiết PPCT: 02 KHÁI NIỆM VỀ HÌNH ĐA DIỆN, KHỐI ĐA DIỆN
Ngày soạn : 12/09/2019
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức:
- Nhận dạng được khái niệm khối lăng trụ, khối chóp, khối đa diện
- Nắm được khái niệm về các phép biến hình, dời hình trong không gian
- Nắm được nguyên tắc phân chia và lắp ghép các khối đa diện
- Hiểu biết thêm về các địa danh trên thế giới và trong nước
2. Kỹ năng:
- Phân biệt được các khối là đa diện và khối không là đa diện
- Biết phân chia các khối đa diện thành các khối khác nhau.
- Hình thành cho học sinh các kĩ năng khác:
+ Thu thập và xử lý thông tin.
+ Tìm kiếm thông tin và kiến thức thực tế, thông tin trên mạng Internet.
+ Làm việc nhóm trong việc thực hiện dự án dạy học của giáo viên.
+ Viết và trình bày trước đám đông.
+ Học tập và làm việc tích cực chủ động và sáng tạo.
3. Thái độ:
- Nghiêm túc, tích cực, chủ động, độc lập và hợp tác trong hoạt động nhóm.
- Say sưa, hứng thú trong học tập và tìm tòi nghiên cứu liên hệ thực tiễn. 
- Tư duy vấn đề có lôgic và hệ thống.
4. Các năng lực chính hướng tới hình thành và phát triển ở học sinh:
- Năng lực hợp tác: Tổ chức nhóm học sinh hợp tác thực hiện các hoạt động.
- Năng lực tự học, tự nghiên cứu: Học sinh tự giác tìm tòi, lĩnh hội kiến thức và phương pháp giải 
quyết bài tập và các tình huống.
- Năng lực giải quyết vấn đề: Học sinh biết cách huy động các kiến thức đã học để giải quyết các câu 
hỏi. Biết cách giải quyết các tình huống trong giờ học.
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin: Học sinh sử dụng máy tính, mang internet, các phần mềm 
hỗ trợ học tập để xử lý các yêu cầu bài học.
- Năng lực thuyết trình, báo cáo: Phát huy khả năng báo cáo trước tập thể, khả năng thuyết trình.
- Năng lực tính toán.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án
 1 Hình A Hình B
Câu hỏi 2 (Nhóm 3,4): Cho một khối gỗ lập phương có cạnh 1dm. trình bày cách xẻ khối gỗ đó 
thành 6 khối tứ diện
+) Thực hiện nhiệm vụ:
 - HS: Học sinh các nhóm thực hiện nhiệm vụ được giao theo chỉ đạo của nhóm trưởng, thảo 
luận đưa ra phương án trả lời, phương án làm, thư kí ghi kết vào bảng phụ. 
 - GV: Quan sát các nhóm làm bài , giải đáp các thắc mắc của học sinh liên quan đến nội dung 
câu hỏi, nhắc nhở những học sinh không hoạt động ỷ lại.
- Dự kiến trả lời
 Nhóm 1,2: 
 TL1.1: Mỗi cạnh hình A là cạnh chung của đúng hai mặt.
 TL1.2: Hình B có một cạnh là cạnh chung của 4 mặt, các cạnh còn lại là cạnh chung của đúng 
hai mặt.
 GV: Hỏi thêm quan sát hình A cho biết với hai mặt bất kì có tính chất gì?
 HS: Với hai mặt bất kì hoặc không có điểm chung, hoặc có một cạnh chung.
Nhóm 3,4: 
Dự kiến trả lời: Xẻ khối lập phương thành 
hai lăng trụ, ứng với mỗi lăng trụ xẻ làm 3 
khối tứ diện như hình vẽ
Nhóm 3,4: 
 - Bỏ chặn giấy vào bình nước đầy, lượng nước tràn ra là thể tích của chặn giấy
 - Hai chặn giấy có thể tích bằng nhau
 - Khi gắn hai chặn giấy(lượng keo không đáng kể) thể tích khối gắn bằng tổng thể tích hai 
chặn giấy
+)Báo cáo thảo luận
 - Các nhóm báo cáo kết quả làm được của nhóm mình (treo bảng và thuyết trình).
 - Các nhóm còn lại chú ý lắng nghe kết quả của nhóm bạn , thảo luận các kết quả đó.
 3 Dự kiến trả lời:
 TL1: mặt ngoài khối rubic tạo thành hình lập phương.
 TL2: Khối lăng trụ là phần không gian giới hạn bởi một hình lăng trụ kể cả hình lăng trụ ấy. 
Khối chóp là phần không gian giới hạn bởi một hình chóp kể cả hình chóp ấy
 TL3: Cách gọi tên hình chóp: Hình chóp + tên đa giác đáy. Các mặt của hình chóp S.ABCD là 
các tam giác: SAB, SBC, SCD, SDAvà tứ giác ABCD
+) Báo cáo thảo luận:
 GV: Gọi học sinh trả lời từng câu hỏi, nhận xét tính đúng, sai
 HS: Trả lời câu hỏi, nhận xét câu trả lời của bạn
+) Đánh giá, nhận xét, tổng hợp:
GV: chốt lại
 - Khối lăng trụ là phần không gian giới hạn bởi một hình lăng trụ kể cả hình lăng trụ ấy.
 - Khối chóp là phần không gian giới hạn bởi một hình chóp kể cả hình chóp ấy.
 - Khối chóp cụt là phần không gian giới hạn bởi một hình chóp cụt kể cả hình chóp cụt ấy.
 - Tên gọi = khối + tên lăng trụ (chóp) tương ứng.
 - Đỉnh, canh, mặt bên, mặt đáy, cạnh bên, cạnh đáy của hình lăng trụ(chóp) theo thứ tự là 
đỉnh, canh, mặt bên, mặt đáy, cạnh bên , cạnh đáy của khối lăng trụ(chóp)
 - Điểm không thuộc khối lăng trụ gọi là điểm ngoài khối lăng trụ. Điểm thuộc khối lăng trụ 
gọi là điểm trong khối lăng trụ, tương tự cho khối chóp.
* Sản phẩm: Học sinh lĩnh hội được khái niệm khối chóp, khối lăng trụ cách gọi tên và thuộc tính 
liên quan.
2.KHÁI NIỆM VỀ HÌNH ĐA DIỆN, KHỐI ĐA DIỆN 
HOẠT ĐỘNG 1 
* Mục tiêu: Hình thành khái niệm hình đa diện.
* Nội dung, phương thức tổ chức.
+) Giao nhiệm vụ.
Câu hỏi 1: Từ kết quả của câu hỏi phần HĐKĐ nêu khái niệm hình đa diện?
+) Thực hiện nhiệm vụ: Từng học sinh suy nghĩ trả lời bằng giơ tay phát biểu ý kiến.
 TL1: Hình đa diện là hình được tạo bởi một số hữu hạn miền đa giác thỏa mãn đồng thời hai 
tính chất sau:
 + Hai đa giác phân biệt chỉ có thể hoặc không có điểm chung, hoặc chỉ có một đỉnh chung, 
hoặc chỉ có một cạnh chung
 5 khối đa diện. Tập hợp các điểm trong được gọi là miền trong, tập hợp các điểm ngoài được gọi là 
miền ngoài khối đa diện 
 TL3: Hình 4, 5 không là khối đa diện.
+) Báo cáo thảo luận:
 GV: Gọi học sinh trả lời từng câu hỏi, nhận xét tính đúng, sai, giải thích rõ cho học sinh tại 
sao hình 4, 5 không là khối đa diện.
 HS: Trả lời câu hỏi, nhận xét câu trả lời của bạn
+) Đánh giá, nhận xét, tổng hợp:
GV: chốt lại
 - Khối đa diện là phần không gian giới hạn bởi một hình đa diện kể cả hình đa diện 
 - Trình chiếu để thuyết trình cho học sinh hiểu các khái niệm về điểm trong, ngoài, miền 
trong, ngoài của khối đa diện
 ÑIEÅM TRONG
 MIEÀN NGOAØI
 ÑIEÅM NGOAØI
 • Sản phẩm: Học sinh nắm được khái niệm khối đa diện, phân biẹt được hình nào là khối đa 
 diện, hình nào không phải là khối đa diện
3. HAI ĐA DIỆN BẰNG NHAU 
HOẠT ĐỘNG 1 
* Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các phép dời hình trong không gian.
* Nội dung, phương thức tổ chức:
+) Giao nhiệm vụ: 
Câu hỏi 1: Nêu khái niệm phép biến hình trong mặt phẳng?
Câu hỏi 2: Khái niệm phép biến hình trong không gian, phép tịnh tiến, phép đối xứng tâm, phép đối 
xứng trục, phép đối xứng qua mặt phẳng?
+) Thực hiện nhiệm vụ: Từng học sinh suy nghĩ trả lời bằng giơ tay phát biểu ý kiến.
 7 Gợi ý chứng minh câu hỏi 2:
 Chứng minh hai hình ABD.A' B ' D ' và BCD.B 'C ' D ' bằng nhau ta phải chứng minh điều gì?
 TL: Ta phải chứng minh tồn tại phép dời hình biến hình này thành hình kia.
 TL2: Gọi O là tâm hình hộp. Phép đối xứng tâm O biến hình ABD.A' B ' D ' thành hình 
BCD.B 'C ' D ' nên hai hình đó bằng nhau.
+) Báo cáo thảo luận:
 GV: Gọi học sinh trả lời từng câu hỏi, nhận xét tính đúng, sai
 HS: Trả lời câu hỏi, nhận xét câu trả lời của bạn
+) Đánh giá, nhận xét, tổng hợp:
GV: chốt lại
 - Hai hình được gọi là bằng nhau nếu có một phép dời hình biến hình này thành hình kia
* Sản phẩm: Học sinh nắm được khái niệm hai hình bằng nhau, biết cách chứng minh hai hình bằng 
nhau.
4. PHÂN CHIA VÀ LẮP GHÉP CÁC KHỐI ĐA DIỆN 
* Mục tiêu: Giúp học sinh nắm nguyên tắc phân chia và lắp ghép các khối đa diện
* Nội dung, phương thức tổ chức
+) Giao nhiệm vụ: 
Câu hỏi 1: Từ câu hỏi HĐKĐ chia khối lập phương, và quan sát hình ảnh bóc tách khối rubic cho 
biết mỗi khối tứ diện khi được xẻ ra từ khối lập phương các khối con bị tách có điểm chung không?
Câu hỏi 2: Muốn phân chia một khối đa diện thành nhiều khối thì mỗi khối con phải thỏa mãn điều 
kiện gì?
+) Thực hiện nhiệm vụ: Từng học sinh suy nghĩ trả lời bằng giơ tay phát biểu ý kiến.
Dự kiến trả lời :
 TL1: Các khối con bị tách không có điểm chung.
 TL2: Muốn phân chia một khối đa diện thành nhiều khối thì mỗi khối con không có điểm 
chung với khối con khác. 
+) Báo cáo thảo luận
 9 Bài tập 2 (TH). Cho khối chóp S.ABCDE hãy chia S
khối chóp thành 3 khối chóp tam giác
 E
 D
 A
 C
 B
 +) Sử dụng hai mặt phẳng 
 (SBE),(SCE) chia khối chóp 
 S.ABCDE thành ba khối chóp tam 
 giác: S.ABE, S.BEC, S.CED
Bài tập 3 (VD). Cho hình hộp chữ nhật D' C'
 ABCD.A' B 'C ' D ' . Phân chia thành 6 khối chóp tam 
giác
 A' B'
 D' C
 A B
+)Thực hiện nhiệm vụ:
 - HS làm việc theo cặp đôi, viết lời giải vào giấy nháp. GV quan sát học sinh thực hiện nhiệm 
vụ, nhắc nhở những học sinh làm việc không tích cực, phát hiện những khó khăn học sinh mắc phải 
trong quá trình làm bài, giải đáp những thắc mắc nếu có của học sinh về nội dung bài tập.
 Các câu hỏi gợi ý 
Bài tập 1: 
- H1.1: Làm thế nào để xác định một đa diện không phải là đa diện lồi
Bài tập 2: 
- H2.1: Muốn chia khối chóp S.ABCDE thành ba khối chóp tam giác ta phải dùng mấy mặt phẳng để 
chia ? Có bao nhiêu phương án chia?
Bài tập 3: 
- H3.1. Để tính thể tích khối hộp chữ nhật ta phải xác định yếu tố nào?
- H3.2. Yếu tố nào của khối chữ nhật chưa xác định được? Để tính được yếu tố đó ta phải làm gì?
 11