Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 68+73 - Năm học 2020-2021

 Ngày soạn: 20/2/2021
 Tiết 68-73
 CHỦ ĐỀ TRUYỆN NGẮN VIỆT NAM THỜI KỲ CHỐNG MỸ
 (Qua “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành 
 và “Những đứa con trong gia đình” cuả Nguyễn Thi)
I. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS nắm được:
 1. Kiến thức:
 - Hiểu được số phận đau thương, sự hi sinh gian khổ những rất đỗi anh dũng, kiên 
cường, bất khuất, của nhân dân miền Nam trong công cuộc chống Mĩ cứu nước. Sự gắn bó 
sâu nặng giữa tình cảm gia đình, làng bản; tình yêu nước, yêu Cách mạng và truyền thống 
dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam 
trong kháng chiến chống Mĩ.
 - Thấy được tài năng của các nhà văn trong việc sử dụng các thủ pháp nghệ thuật để 
 tạo dựng cho các tác phẩm một không khí đậm đà màu sắc Tây Nguyên - Nam Bộ một 
 chất sử thi bi tráng và một cảm hứng lãng mạn bay bổng. 
 2. Kỹ năng: Củng cố, nâng cao các kĩ năng tóm tắt và phân tích tác phẩm tự sự. Kĩ 
năng tiếp cận các tác phẩm cùng chủ đề theo hướng đào sâu vào các luận điểm. 
 3. Thái độ: Truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc để góp phần xây 
dựng đất nước, biết yêu cuộc sống và hãy làm tất cả vì cuộc sống của đất nước, nhân dân, 
cũng là của chính mình. 
 4. Phát triển năng lực: Tiếp tục rèn luyện phát triển cho học sinh những năng lực 
cần thiết như: năng lực phát hiện, năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giao tiếp, năng lực 
hợp tác nhóm hiệu quả, năng lực cảm thụ văn chương, năng lực kiểm soát thể hiện cảm 
xúc, năng lực quản lý thời gian. 
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 
 1. Giáo viên: 
 - GV chuẩn bị trước khi lên lớp giáo viên phải nghiên cứu kĩ bài học như: Các năng 
lực cần phát triển cho học sinh, dạy học theo phát triển năng lực cho học sinh, các phương 
pháp dạy học tích cực; Tác phẩm Rừng xà nu và Những đứa con trong gia đình. Chuẩn bị Hoạt động 1: I. Tiểu dẫn
Hướng dẫn HS tìm 1. Tác giả: Nguyễn Trung Thành 
hiểu phần tiểu dẫn - Tổ chức thảo luận nhóm - Tiểu sử: Tham gia cách mạng và gắn bó sâu 
- Chia lớp thành 2 sắc với vùng đất Tây Nguyên
nhóm: các nhóm thảo (Phát triển năng lực tự - Con người: Có vốn sống phong phú
luận câu hỏi chung học, năng lực hợp tác - Sáng tác: đậm chất sử thi từ đề tài, chủ đề, 
dành cho cả 2 tác giả. nhóm, năng lực quản lý hình tượng nhân vật, ngôn ngữ 
- Dựa vào tiểu dẫn thời gian và năng lực giao - Vị trí: Người đầu tiên đưa Tây Nguyên vào 
trong sách giáo khoa tiếp). văn học.
và tài liệu tham khảo b. Nguyễn Thi 
về Nguyễn Trung + Năng lực tự học thể hiện - Tiểu sử: Quê ở Nam Định, sống chủ yếu ở 
Thành và Nguyễn qua việc HS tự tìm hiểu ở miền Nam
Thi, em hãy trình bày nhà về nội dung phần tiểu - Con người: Gắn bó sâu sắc với người dân 
những nét chính về 2 dẫn (không đọc lại ở lớp) Nam Bộ 
tác giả nêu trên? và phần tự tìm hiểu thêm về - Sáng tác: 
 (Trình chiếu chân hai tác giả. + Thế giới nhân vật có cá tính riêng nhưng tất 
 dung 2 nhà văn) cả đều có những đặc điểm chung "rất Nguyễn 
- Phân công nhiệm + Năng lực hợp tác nhóm Thi": dường như sinh ra để đánh giặc; đậm 
vụ: được thể hiện và phát triển chất Nam bộ, 
+ Nhóm 1: Tác giả khi có hiệu lệnh thời gian, + Đặc sắc về phân tích tâm lí, ngôn ngữ phong 
Nguyễn Trung các thành viên phải làm phú, giàu giá trị tạo hình, đậm chất sử thi
Thành việc thực sự, phân công - Vị trí: Một trong những cây bút văn xuôi 
+ Nhóm 2: Tác giả nhóm trưởng, chỉ định thư hàng đầu của văn nghệ giải phóng miền Nam
Nguyễn Thi kí ghi nhanh và cử đại diện 
- Thời gian thảo luận, lên trình bày.
trình bày của mỗi - Đại diện nhóm trình bày 
nhóm là 7 phút (4 kết quả thảo luận, nhóm 
phút thảo luận + 3 khác góp bổ sung... * Điểm tương đồng về 2 tác giả: (Phát triển năng lực phản - Hai tác phẩm đều là truyện ngắn rất thành 
 ứng nhanh và năng lực 
- Qua kết quả trả lời công của mỗi tác giả, khi mà tài năng của họ 
 phát hiện vấn đề)
của 2 nhóm, theo em, đã đạt đến đỉnh cao
 + Năng lực phản ứng 
giữa 2 tác giả có II. Đọc - hiểu văn bản
 nhanh thể hiện khi HS 
những điểm nào 1. Vẻ đẹp chung của hai tác phẩm
 nghe rõ câu hỏi dựa vào sgk 
tương đồng? a. Ngợi ca chủ nghĩa anh hùng Cách mạng
 và phần chuẩn bị của mình 
 * Chủ nghĩa anh hùng Cách mạng. Đó là sự 
 đọc bằng mắt, biết lựa chọn 
 thể hiện của:
 và khái quát nhanh vấn đề 
- GV nhận xét và chốt - Lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu 
 cần làm rõ về 2 tác phẩm,. 
vấn đề sắc, tinh thần chiến đấu bất khuất chống lại kẻ 
 Qua đó phát triển năng lực 
 thù xâm lược;
 phản ứng nhanh trước các 
 - Sự trung thành với lí tưởng cách mạng 
 vấn đề đặt ra.
 - Vẻ đẹp của phẩm chất anh hùng tiêu biểu 
 + Năng lực giao tiếp thể 
 cho cả dân tộc.
 hiện khi HS trình bày nộ 
? Xác định hoàn cảnh 
 dung câu trả lời và ý kiến 
ra đời, xuất xứ và vị * Biểu hiện của chủ nghĩa anh hùng Cách 
 bổ sung
trí của mỗi tác phẩm. mạng qua hai tác phẩm
- Mở rộng vấn đề về - Về tác giả : 
 + Năng lực phát hiện: Từ 
hoàn cảnh ra đời tác + Cả hai tác giả đều gắn bó với cuộc chiến đấu 
 những hiểu biết riêng lẻ về 
phẩm: Đó là những chống Mĩ, là những nhà văn - chiến sĩ ở tuyến 
 hai tác phẩm, HS có thể 
ngày sôi sục, đầu máu lửa. 
 phát hiện nhanh những 
nghiêm trang, + Tác phẩm của họ mang hơi thở nóng hổi của 
 điểm tương đồng
nghiêm trọng, lo cuộc chiến đấu với những hình tượng nhân vật 
lắng, quyết liệt, sinh động, bước vào văn học từ thực tế chiến 
hào hùng: dân tộc đấu.
ta bước vào cuộc - Về hoàn cảnh sáng tác: Hai truyện ngắn 
chạm trán mất còn đều ra đời trong giai đoạn ác liệt của cuộc 
trực tiếp với đế kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Đó là bối có trong sgk. (Đây là phần + Sức sống bất diệt của con người Việt Nam 
 rất quan trọng đối với tiết trong cuộc chiến đấu ác liệt.
- GV phản hồi và kết dạy - học theo chủ đề). => là biểu tượng cao đẹp của chủ nghĩa anh 
luận hùng cách mạng. 
 - Năng lực hợp tác nhóm 
 Hết tiết 1 (như đã trình bày)
- GV chia lớp thành - Năng lực cảm thụ văn 
hai nhóm, mỗi nhóm chương được phát triển khi 
thảo luận, trình bày HS khám phá, khai thác tác b. Vẻ đẹp sử thi của hai tác phẩm
về sự thể hiện của phẩm theo hướng đào sâu * Khuynh hướng sử thi: 
chủ nghĩa anh hùng vào các luận điểm. HS làm - Những tình cảm, cảm xúc tự hào, ngợi ca của 
Cách mạng qua 1 tác rõ được các luận điểm, luận tác giả về những vấn đề lớn lao quyết định vận 
phẩm (thời gian thảo cứ, thẩm thấu cái hay cái mệnh chung của cộng đồng. 
luận 6 phút, thuyết đẹp cái sâu sắc từ tác phẩm - Tác phẩm viết theo khuynh hướng sử thi đề 
trình 3 phút). để hoàn thành bài viết thu cập đến những đề tài có ý nghĩa lịch sử và 
 hoạch sau khi học chủ đề. mang tính dân tộc. 
 + Năng lực phát hiện phát - Nhân vật chính là những người tiêu biểu cho 
 triển khi HS biết phát hiện lí tưởng và phẩm chất cộng đồng và chiến đấu 
 Nhóm 1 những nét chung về các vì cộng đồng.
+ Biểu hiện của chủ khía cạnh của hai tác phẩm.
nghĩa anh hùng Cách - Đại diện các nhóm trình * Biểu hiện của chất sử thi trong hai tác phẩm
mạng qua Rừng xà nu bày, nhóm khác theo dõi về - Đề tài: Chiến tranh, cách mạng
+ Điểm chung về chủ kĩ năng, nội dung trình bày - Chủ đề: 
nghĩa anh hùng Cách để góp ý, bổ sung cho + Rừng xà nu: Ca ngợi tinh thần bất khuất, 
mạng trong tác phẩm nhóm khác sức mạnh quật khởi của nhân dân Tây 
Rừng xà nu và Những Nguyên, Chỉ ra chân lí của thời đại: để giữu 
đứa con trong gia + Năng lực quản lý thời gìn sự sống của đất nước và nhân dân, không 
đình gian được phát triển khi HS  + Năng lực giao tiếp phát Việt Tình thương gia đình sâu nặng
  triển khi HS biết trình bày Tinh thần chiến đấu quả cảm
 .. một vấn đề trước tập thể
 3. Hình tượng + Mai, Dít, Chiến:
 nhân . Mai: Có tinh thần hiên ngang bất khuất, tình 
 vật: - HS báo cáo kết quả phần mẫu tử thiêng liêng, đức hi sinh cao cả
  tự học ở nhà . Dít: súng đạn và sự tàn nhẫn của của kẻ thù 
 (Lấy tinh thần xung không làm khuất phục được những đứa trẻ 
- GV quan sát, theo phong) bình thường như Dít. Dù bị kẻ thù hăm doạ, 
dõi, định hướng thảo bắn đạn sượt qua tai sém tóc, nhưng từ chỗ 
luận (có thể gợi ý - Số HS lại theo dõi về kĩ khóc thét lên, Dít đã im lặng nhìn lũ giặc bằng 
bằng những câu hỏi năng, nội trình bày để nhận đôi mắt bình thản. Cái nhìn và tư thế của Dít 
phụ). xét, bổ sung.... trước ké thù chính là hiện thân cho phẩm chất 
 anh hùng bất khuất
- Yêu cầu: HS mỗi . Chiến: 
nhóm lần lượt cử đại Cô gái mới lớn, tính khí còn nét trẻ con:
thuyết trình về kết Phát triển các năng lực: Biết nhường em, lo toan tháo vát
quả thảo luận theo tự học, khám phá, phát Quyết tâm trả thù nhà đền nợ nước: 
nội dung đã được hiện, cảm thụ văn + Cụ Mết và chú Năm:
định hướng (lưu ý: chương, giao tiếp... . Đều thể hiện niềm tin mãnh liệt vào Đảng, 
không cử người đã vào cách mạng.
thuyết trình lần 1) . Nuôi dưỡng, giữ gìn khát vọng đấu tranh 
 giành độc lập, tự do cho thế hệ đi sau. 
- GV: Từ kết quả thảo -> truyền thống anh hùng bất khuất của 
luận của 2 nhóm, GV những thế hệ đi trước được truyền lại cho thế 
định hướng kết luận hệ sau và nhân lên gấp bội
về luận điểm + Năng lực tự học thể hiện - Tính cộng đồng trong 2 tác phẩm
 qua việc HS tự tìm hiểu ở - GV mở rộng vấn đề luận điểm, làm rõ được các 
và kết luận kiến thức luận điểm, thẩm thấu cái 2. Vẻ đẹp riêng của mỗi tác phẩm
cần nắm hay cái đẹp cái sâu sắc từ a. Rừng xà nu
 tác phẩm để hoàn thành bài - Giàu không khí Tây Nguyên và giàu chất sử 
- GV: Vậy chất sử thi viết thu hoạch sau khi học thi hùng tráng trang nghiêm
thể hiện trên những chủ đề. - Không khí sử thi đã chi phối nhà văn trong 
phương diện nào việc xây dựng những nhân vật điển hình mang 
trong 2 tác phẩm màu sắc được lý tưởng hóa phù hợp với nội 
Rừng xà nu và Những dung và chủ đề tư tưởng của tác phẩm
đứa con trong một - Nhân vật của "Rừng xà nu" được khắc hoạ 
gia đình? không phải trên phương diện đời tư, mà chủ 
 + Năng lực sáng tạo được yếu trên phương diện cộng đồng, dân tộc.
- Mời học sinh trình phát triển khi HS biết khai - Sự kết hợp giữa lời kể của nhân vật cụ Mết 
bày kết quả tự học thác luận điểm,luận cứ hài hoà với giọng điệu người kể chuyện, 
theo hướng dẫn từ trong sự đối sánh để tìm ra "Rừng xà nu" mang âm hưởng sử thi. Đó là 
tiết trước của giáo những nét tương đồng làm một giọng điệu say mê, trang trọng giàu chất 
viên về: Vẻ đẹp của nổ bật chủ đề thơ dạt dào, hùng tráng
màu sắc sử thi trong - Chất sử thi được thể hiện qua bức tranh thiên 
hai tác phẩm Rừng xà nhiên rừng xà nu hùng vĩ, tráng lệ vừa đậm 
nu và Những đứa con chất thơ của núi rừng Tây Nguyên. (GV nhấn 
trong gia đình mạnh thêm ý này)
 ( Thời gian báo b. Những đứa con trong gia đình.
 cáo tối đa 5 - Năng lực tư duy khái - Không khí Nam Bộ không chỉ được thể hiện 
 phút/hs) quát phát triển khi HS biết trong hiện thực cuộc sống đời thường nhà văn 
 đánh giá khái quát từ các phản ánh, mà còn in đậm trong tính cách, hành 
 vấn đề riêng lẻ đã trình bày động,đời sống nội tâm và ngôn ngữ của nhân 
 của hai tác phẩm để tìm ra vật.
 nét tương đồng.  gian quy định trình bày kết Mỗi tác phẩm có vẻ đẹp riêng, không khí 
  quả đã chuẩn bị trong riêng, cách nhìn riêng về hiện thực đấu tranh 
 .. khoảng thời gian cho phép. cách mạng và nghệ thuật xây dựng nhân vật. 
  Sức mạnh chiến thắng trong tác phẩm 
 Nguyễn Trung Thành chủ yếu là sức mạnh 
 đoàn kết của các thế hệ, của quá khứ và hiện 
 .. - .
 tại
 4. Tính cộng 
 Sức mạnh chiến thắng trong tác phẩm 
đồng: Nguyễn Thi là sức mạnh từ cội nguồn truyền 
 thống yêu nước cách mạng của gia đình 
  - HS tổ chức thảo luận, cử 
  đạị diện trình bày
  (Phát triển năng lực tự 
 .. học, năng lực hợp tác 
  nhóm, năng lực phát hiện 
  vấn đề, năng lực cảm thụ 
 ... văn chương, năng lực 
5. Nghệ thuật truyện giao tiếp và năng lực tư 
 (chú ý giọng điệu): duy khái quát)
.. + Năng lực tự học thể hiện 
 ....... qua việc HS tự tìm hiểu ở 
  nhà những nội dung GV đã 
 .. định hướng khi tìm hiểu hai 
 .... tác phẩm, đặc biệt là những 
 .. nội dung kiến thức không 
 có trong sgk. + Năng lực giao tiếp phát 
 triển khi HS thuyết trình kết 
- Những HS còn lại quả thảo luận trước tập thể 
theo dõi phần trình và khả năng phản biện của 
bày của 2 bạn để các thành viên khác.
nhận xét, góp ý, phản 
biện.
 - HS làm việc nhanh
- GV: Tổ chức, (Phát triển năng lực làm 
hướng dẫn HS thảo việc độc lập, năng lực tư 
luận. phản biện. duy khái quát)
 + Năng lực làm việc độc 
 lập phát triển khi HS biết tự 
 rút ra những ý kiến đánh 
- GV: Từ kết quả giá mang tính chủ quan của 
trình bày, thảo luận mình 
của HS, GV định 
hướng HS tìm ra 
những điểm tương + Năng lực tư duy khái 
đồng về màu sắc sử quát phát triển khi HS biết 
thi trong hai truyện đánh giá khái quát từ các 
ngắn Rừng xà nu và vấn đề riêng lẻ đã trình bày.
Những đứa con trong Những đứa con trong 
gia đình” là những 
tác phẩm lưu hiện 
chất sử thi và cảm 
hứng lãng mạn của 
văn xuôi Việt Nam 
trong thời kì kháng 
chiến chống Mĩ. 
Chính sắc diện thẩm 
mĩ về chất sử thi đã 
thể hiện đầy đủ nhất 
về chủ nghĩa anh 
hùng cách mạng 
trong văn học yêu 
nước
 Hết tiết 3
- GV chia lớp thành 
hai nhóm, mỗi nhóm 
thảo luận, tìm hiểu vẻ 
đẹp riêng của 1 tác 
phẩm (thời gian thảo 
luận 5 phút, thuyết 
trình 3 phút).
 - Lưu ý: Đảo đối 
tượng tìm hiểu của 2 
nhóm: + Nhóm 1 đã 
tìm hiểu luận điểm: 
Ngợi ca chủ nghĩa 
anh hùng cách mạng 
trong truyện ngắn: 
Rừng xà nu -> tìm - HS cử đại diện báo 
cáo kết quả thảo luận 
(Lưu ý: không cử HS 
đã báo thuyết trình 
lần trước)
- Các HS khác theo 
dõi để nhận xét, đánh 
giá, phản biện
- GV nhận xét và kết 
luận về kiến thức, kĩ 
năng cần đạt đối với 
luận điểm: “Vẻ đẹp 
riêng của mỗi tác 
phẩm”
 Hoạt động 3
 Hướng dẫn HS 
 đánh giá tổng kết 
 bài học
- Yêu cầu HS tự tổng 
kết những giá trị nội 
dung và nghệ thuật