Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 74: Nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi - Năm học 2020-2021

 Tiết 74 Ngày soạn: 5/3/2021
 NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM, 
 MỘT ĐOẠN TRÍCH VĂN XUÔI
I. Mục tiêu bài học
 1.Kiến thức
 - Đối tượng của bài làm văn nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi: 
 tìm hiểu giá trị nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi.
 - Cách thức triển khai bài nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi: 
 giới thiệu khái quát về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi cần nghị luận; bàn 
 về những giá trị nội dung, nghệ thuật của một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi 
 theo định hướng của đề bài đánh giá chung về một tác phẩm, đoạn trích văn 
 xuôi đó.
 2.Kĩ năng
 - Tìm hiểu đề, lập dàn ý cho bài nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn 
 xuôi.
 - Huy động những kiến thức và cảm xúc, trải nghiệm của bản thân để viết 
 bài nghị luận về một tác phẩm, đoạn trích văn xuôi.
 3. Thái độ:
 Vận dụng tốt các kĩ năng làm bài nghị luận về một tác phẩm ,một đoạn 
 trích văn xuôi
 4. Những năng lực cụ thể học sinh cần phát triển: 
 - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn xuôi hiện đại Việt Nam.
 - Năng lực đọc – hiểu các tác phẩm văn xuôi hiện đại Việt Nam.
 - Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn xuôi hiện đại 
Việt Nam;
 - Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về nội dung, nghệ thuật của tác 
phẩm văn xuôi
 - Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm, phong cách nghệ thuật giữa các 
tác phẩm văn xuôi có cùng đề tài;
 - Năng lực tạo lập văn bản nghị luận văn học.
II. Chuẩn bị của GV và HS
 1/GV
 -Giáo án 
 -Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi
 -Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp 
 -Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà
 2/HS
 -Đọc trước ngữ liệu trong SGK để trả lời câu hỏi tìm hiểu bài Truyện gồm những cảnh khác nhau tưởng 
như rời rạc (cảnh van xin, đút lót, thuê 
người đi thay, bị áp giải đi xem đá bóng), 
nhưng thật ra đều tập trung biểu hiện chủ 
đề: bọn quan lại cầm quyền cưỡng bức dân 
chúng để thực hiện một ý đồ bịp bợm đen 
tối. 
+ Việc xem đá bóng vốn mang tính chất - Mâu thuẫn và tính chất trào phúng của 
giải trí bỗng thành một tai hoạ giáng xuống truyện:
người dân. 
+ Sự tận tụy, siêng năng thực thi lệnh trên 
của lí trưởng đã gặp phải mọi cách đối phó 
của người dân khốn khổ. - Đặc điểm của ngôn ngữ truyện:
+ Ngôn ngữ người kể chuyện: rất ít lời, mỗi 
cảnh có khoảng 2 dòng, như muốn để 
người đọc thiểu lấy ý nghĩa. 
+ Ngôn ngữ các nhân vật: lời đối thoại rất 
tự nhiên, sinh động,... thể hiện đúng thân 
phận và trình độ của họ. Ngôn ngữ của lí 
trưởng không mang kiểu cách hành chính 
nào cả... Qua ngôn ngữ các nhân vật, người - Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán 
đọc có thể hình dung đó là một xã hội hỗn của truyện: 
độn. 
Tác già dùng bút pháp trào phúng để châm 
biếm trò lừa bịp của chính quyền. Nội dung 
truyện không phải hoàn toàn bịa đặt. Để 
tách người dân khỏi ảnh hưởng của các 
phong trào yêu nước, thực dân Pháp đã bày 
ra các trò thể dục thể thao (đua xe đạp, thi 
bơi lội, đấu bóng đá) để đánh lạc hướng. b) Gợi ý xây dựng dàn bài
Do đó truyện này có ý nghĩa hiện thực, có -Mở bài : Giới thiệu ngắn gọn về truyện 
giá trị châm biếm sâu sắc. ngắn Tinh thần thể dục của nhà văn 
 Nguyễn Công Hoan. 
 -Thân bài : Nghệ thuật trào phúng trong 
GV: Từ nội dung đã đọc hiểu ở trên, em truyện ngắn Tinh thần thể dục: kết cấu Qua việc nhận thức đề và lập ý cho đề trên, 
GV yêu cầu HS rút ra kết lận về cách làm 
nghị luận một tác phẩm văn học.
HS đọc đề 1. 
- HS thảo luận về nội dung vấn đề nghị 3. Cách làm bài văn nghị luận về 
luận, nêu được dàn ý đại cương. một tác phẩm, một đoạn trích văn 
 xuôi
 + Có đề nêu yêu cầu cụ thể, bài làm 
- HS thảo luận và trình bày. cần tập trung đáp ứng các yêu cầu đó.
 + Có đề để HS tự chọn nội dung viết. 
 HS thảo luận và phát biểu Cần phải khảo sát và nhận xét toàn 
 truyện. Sau đó chọn ra 2, 3 điểm nổi bật 
Từ hai bài tập trên, GV tổ chức cho HS rút nhất, sắp xếp theo thứ tự hợp lí để trình 
ra cách làm bài văn nghị luận về một tác bày. Các phần khác nói lướt qua. Như 
phẩm, một đoạn trích văn xuôi. thế bài làm sẽ nổi bật trọng tâm, không 
 lan man, vụn vặt.
- HS phát biểu. GV nhận xét, nhấn mạnh 
những ý cơ bản.
  3.LUYỆN TẬP ( 2 phút)
 Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt
 GV giao nhiệm vụ: 
 Cần đặc biệt chú ý điều gì khi lực chọn đề 1c.
 tài nghị luận về tác phẩm, đoạn trích văn 
 xuôi:
 a/ Lựa chọn vấn đề đã được bàn luận 
 nhiều
 b/ Lựa chọn vấn đề chưa được bàn luận 
 nhiều
 c/ Lựa chọn vấn đề thực sự có giá trị, có ý 
 nghĩa, có vai trò quan trọng trong tác 
 phẩm; + Nước sông Đà
 + Hai bên bờ sông Đà
 - Tác dụng của việc miêu tả con 
 sông Đà trữ tình
 + Nhấn mạnh vẻ đẹp thiên nhiên trữ 
 tình thơ mộng
 + Thể hiện tình yêu tổ quốc qua 
 những trang văn mê đắm tài hoa của 
 Nguyễn Tuân
 III./ Kết bài :
 -Miêu tả dòng sông Đà với vẻ đẹp hung 
 bạo trữ tình Nguyễn Tuân khẳng định vẻ 
 dẹp vàng mười của thiên nhiên Tây Bắc
 -Thể hiện quan niệm thẫm mỹ luôn khám 
 phá thiên nhiên ở phương diện văn hóa 
 thẫm mỹ của Nguyên Tuân 
 5.TÌM TÒI, MỞ RỘNG.( 5 phút)
 Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt
GV giao nhiệm vụ: + Vẽ đúng bản đồ tư duy
+ Vẽ bản đồ tư duy bài học + Viết bài văn hoàn chỉnh
+ Viết thành bài văn trên cơ sở dàn ý ở 
phần vận dụng
-HS thực hiện nhiệm vụ:
- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm 
vụ: