Kế hoạch bài dạy Lịch sử 10 (Cánh diều) - Chủ đề 1: Lịch sử và sử học - Bài 1: Hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức - Năm học 2023-2024 - Trường THPT Tô Hiệu

 Trường THPT Tô Hiệu KHBD môn Lịch sử 10 (2023 - 2024)
 CHỦ ĐỀ 1: LỊCH SỬ VÀ SỬ HỌC
 BÀI 1. HIỆN THỰC LỊCH SỬ VÀ LỊCH SỬ ĐƯỢC 
 CON NGƯỜI NHẬN THỨC (2 tiết)
 I. MỤC TIÊU
 GV giúp HS đạt được những yêu cầu sau:
 1. Kiến thức
 - Trình bày được khái niệm lịch sử và phân biệt được hiện thực lịch sử, lịch sử được con 
 người nhận thức.
 - Trình bày được đối tượng nghiên cứu của Sử học và nêu được chức năng, nhiệm vụ của Sử 
 học.
 2. Năng lực
 - Năng lực tìm hiểu lịch sử: thông qua khai thác các nguồn sử liệu để trình bày khái niệm 
 lịch sử, đối tượng nghiên cứu của Sử học; nêu được chức năng, nhiệm vụ của Sử học.
 - Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: thông qua khai thác thông tin, tư liệu, quan sát hình 
 ảnh để phân biệt hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử; giải thích được khái niệm Sử học; 
 phân biệt các nguồn sử liệu (lời nói – truyền khẩu, thành văn, hiện vật ).
 - Năng lực giải quyết vấn đề: thông qua việc ứng dụng một số phương pháp cơ bản của Sử 
 học vào giải quyết các bài tập cụ thể trong quá trình học tập.
 - Năng lực giao tiếp và hợp tác: thông qua hoạt động nhóm, trao đổi học tập và báo cáo sản 
 phẩm học tập; giải quyết vấn đề và sáng tạo thông qua cách giải thích khái niệm lịch sử, lấy 
 ví dụ phân biệt các nguồn sử liệu trong quá trình học tập 
 3. Phẩm chất
 - Giáo dục phẩm chất chăm chỉ, tự giác, tích cực tham gia các hoạt động học tập để giải 
 quyết vấn đề.
 - Có trách nhiệm trong học tập và trung thực khi tìm hiểu về sự kiện lịch sử cần xuất phát từ 
 bối cảnh cụ thể để có nhận xét, đánh giá khách quan.
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
 - Sách giáo khoa lịch sử 10. Máy tính, máy chiếu, giấy A0.
 - Giáo án điện tử, trong đó có tranh ảnh lịch sử, kiến thức được thể hiện dưới dạng sơ đồ 
 hóa, video clip về sự kiện nước Mĩ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản.
 III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 1.Khởi động
 a. Mục tiêu: Tạo hứng thú, kích thích sự tò mò, tìm hiểu kiến thức mới của học sinh về nội 
 dung bài học.
 b. Nội dung: HS quan sát đoạn - Video : Mỹ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản để trả lời 
 sự kiện lịch sử .
 c. Sản phẩm: Tháng 8/1945 quân đội Mỹ ném 2 quả bom nguyên tử xuống thành phố Hi-
 rô-si-ma và Na-ga-sa-ki của Nhật Bản.
 d. Tổ chức thực hiện
 Bước 1: Giao nhiệm vụ
 - GV hướng dẫn hs HS quan sát đoạn - Video clip
 1. Đoạn Video clip trên nói về sự kiện lịch sử nào ? Nêu những hiểu biết của em về sự kiện 
 đó?
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
 - HS trả lởi
 - GV theo dõi, hỗ trơ hs nếu cần
 Bước 3: Báo cáo, thảo luận
 - GV mời đại diện hs trả lời
 1 Trường THPT Tô Hiệu KHBD môn Lịch sử 10 (2023 - 2024)
 - GV mời hs khác nhận xét, bổ sung
 Bước 4: Kết luận, nhận định
 GV đánh giá nhận xét, chuẩn kiến thức bổ sung, chuyển ý vào bài mới.
 Đoạn Video clip trên nói về sự kiện: Quân đội Mỹ ném 2 quả bom nguyên tử xuống thành 
 phố Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki của Nhật Bản. vào tháng 8/1945. Đó là tội ác chiến tranh, 
 là hành vi tàn bạo chống lại loài người.
 Vậy lịch sử là gì? Hiện thực lịch sử và lịch sử được con người nhận thức là gì và có liên 
 quan đến những yếu tố cơ bản nào? Để trả lời cho câu hỏi này chúng ta cùng tìm hiểu vào 
 bài học hôm nay.
 2. Hình thành kiến thức mới
 2.1. Hoạt động 1: Tìm hiểu về Lịch sử, hiện thực lịch sử và lịch sử được con người 
 nhận thức
 a. Mục tiêu: 
 - Học sinh trình bày được khái niệm lịch sử và phân biệt được hiện thực lịch sử và lịch sử 
 được con người nhận thức.
 - Góp phần hình thành năng lực tìm hiểu lịch sử, năng lực nhận thức và tư duy lịch sử cho 
 HS.
 b. Tổ chức thực hiện
 Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
 Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm
 GV yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa, quan sát tranh ảnh, làm việc theo nhómvà 
 trả lời các câu hỏi sau:
 ? Lịch sử là gì?
 ? Hiện thực lịch sử là gì?
 ? Lịch sử được con người nhận thức là gì?
 - GV lấy ví dụ cho HS về hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử.
 + Sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập ngày 2-9-1945 là hiện thực lịch 
 sử.
 + Chuyện Nỏ Thần là nhận thức lịch sử.
 Nhiệm vụ 2: Làm bài tập: HS xác định sự kiện nào là hiện thực lịch sử? Sự kiện nào là lịch 
 sử được con người nhận thức?
 + Sự kiện 1: Tại nơi đây, ngày 27-4-1521 La-pu-la-pu và người dân địa phương đã đẩy lùi 
 quân xâm lược Tây Ban Nha và giết chết tên chỉ huy Ma-gien-lăng. Do đó, La-pu-la-pu đã 
 trở thành người Phi-lip-pin đầu tiên đánh đuổi được quân xâm lược châu Âu. (Bia tưởng 
 niệm thủ lĩnh La-pu-la-pu) 
 + Sự kiện 2: Di tích bãi cọc Bạch Đằng.
 + Sự kiện 3: Mũi tên bằng đồng tìm thấy ở Cổ Loa (1959).
 Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
 - HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực 
 khi thực hiện nhiệm vụ học tập.
 Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động
 - Nhóm HS lần lượt trả lời các câu hỏi 
 + Sự kiện 1: Tại nơi đây, ngày 27/4/1521 La-pu-la-pu và người dân địa phương đã đẩy lùi 
 quân xâm lược Tây Ban Nha và giết chết tên chỉ huy Ma-gien-lăng. Do đó, La-pu-la-pu đã 
 trở thành người Phi-lip-pin đầu tiên đánh đuổi được quân xâm lược châu Âu. (Bia tưởng 
 niệm thủ lĩnh La-pu-la-pu) Lịch sử được con người nhận thức.
 + Sự kiện 2: Di tích bãi cọc Bạch Đằng Hiện thực lịch sử.
 + Sự kiện 3: Mũi tên bằng đồng tìm thấy ở Cổ Loa (1959) Hiện thực lịch sử.
 +Sự kiện 4: Chuyện nỏ thần Lịch sử được con người nhận thức.
 Bước 4. Kết luận, nhận định
 2 Trường THPT Tô Hiệu KHBD môn Lịch sử 10 (2023 - 2024)
 - GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học 
 sinh. 
 - Chốt các kiến thức 
 1. Lịch sử, hiện thực sử và lịch sử được con người nhận thức
 a. Lịch sử: Khái niệm lịch sử có thể hiểu theo 3 nghĩa chính:
 1) Lịch sử là tất cả những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người. 
 2) Lịch sử là những nhận thức, hiểu biết của con người về quá khứ, được phản ánh qua 
 những câu chuyện kể hoặc tác phẩm ghi chép về quá khứ. 
 3) Lịch sử là một khoa học (còn gọi là Sử học) nghiên cứu về quá khứ của con người. 
 b. Hiện thực sử và lịch sử được con người nhận thức
 - Khái niệm lịch sử gắn liền với hai yếu tố cơ bản: hiện thực lịch sử và lịch sử được con 
 người nhận thức.
 Hiện thực lịch sử Lịch sử được con người nhận thức
 - Là toàn bộ những gì đã diễn ra - Là toàn bộ những tri thức, hiểu biết, những 
 trong quá khứ, tồn tại một cách suy nghĩ và hình dung của con người về quá 
 khách quan, không phụ thuộc vào ý khứ. 
 muốn chủ quan của con người. 
 - Có trước. - Có sau. 
 - Là duy nhất và không thể thay đổi. - Rất đa dạng và có thể thay đổi theo thời gian. 
 - Luôn khách quan. - Vừa khách quan vừa chủ quan. 
 TIẾT 2:
 2.2. Hoạt động 2: Tìm hiểu về đối tượng nghiên cứu của Sử học
 a. Mục tiêu: 
 - Trình bày được đối tượng nghiên cứu của Sử học. Cho ví dụ cụ thể.
 b. Tổ chức thực hiện:
 Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
 - GV chia lớp thành các nhóm theo bàn, yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa quan 
 sát tranh ảnh, thảo luận nhóm và thực hiện các nhiệm vụ: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát 
 H.3, H.4 hãy trình bày đối tượng nghiên cứu của Sử học. Cho ví dụ cụ thể.
 Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
 - HS đọc SGK, thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến. 
 - GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.
 Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động
 - GV mời đại diện các nhóm trình bày. 
 - HS nhận xét, bổ sung, góp ý, phản biện.
 Bước 4. Kết luận, nhận định
 - GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học 
 sinh. các kiến thức 
 2. Đối tượng nghiên cứu của Sử học
 - Đối tượng nghiên cứu của Sử học rất đa dạng và mang tính toàn diện, gồm toàn bộ những 
 hoạt động của con người (cá nhân, tố chức, cộng đồng, quốc gia hoặc khu vực,...) trong quá 
 khứ, diễn ra trên mọi lĩnh vực như chính trị, ngoại giao, quân sự, kinh tế, xã hội, văn hoá, 
 giáo dục, khoa học,...
 2.3. Hoạt động 3: Tìm hiểu về chức năng và nhiệm vụ của Sử học
 a. Mục tiêu: 
 - Nêu được chức năng và nhiệm vụ của Sử học.
 b. Tổ chức thực hiện:
 3 Trường THPT Tô Hiệu KHBD môn Lịch sử 10 (2023 - 2024)
 Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập
 - GV chia lớp thành các nhóm theo bàn, yêu cầu học sinh nghiên cứu sách giáo khoa quan 
 sát tranh ảnh, thảo luận nhóm và thực hiện các nhiệm vụ: 
 1) Khai thác thông tin, tư liệu và Hình 5, Hình 6: hãy nêu chức năng và nhiệm vụ của Sử 
 học.
 2) Cho biết câu chuyện “Thôi Trữ giết vua ” giáo dục, nêu gương điều gì?
 Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập
 - HS đọc SGK, thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến. 
 - GV khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập.
 Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động
 - GV mời đại diện các nhóm trình bày. 
 - HS nhận xét, bổ sung, góp ý, phản biện.
 Bước 4. Kết luận, nhận định
 - GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học 
 sinh. 
 3. Chức năng và nhiệm vụ của Sử học
 * Chức năng: 
 - Chức năng khoa học: khôi phục hiện thực lịch sử một cách chính xác, khách quan.
 - Chức năng xã hội: phục vụ cuộc sống của con người.
 * Nhiệm vụ: 
 - Cung cấp tri thức khoa học về lịch sử.
 - Giáo dục, nêu gương.
 3. Luyện tập 
 a. Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh 
 hội ở hoạt động hình thành kiến thức.
 b. Tổ chức thực hiện:
 - GV chia lớp thành 2 đội chơi theo dãy bàn, giao nhiệm vụ cho HS trả lời các câu hỏi thông 
 qua trò chơi “Tây du kí”. Chọn 1 HS làm thư kí tính điểm cho 2 đội chơi.
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 
 - Giáo viên mời HS 2 đội tham gia trò chơi “Tây du kí” và phổ biến luật chơi cho HS: 
 Trong rừng có rất nhiều yêu quái xuất hiện để cản đường thầy trò Đường Tăng đi lấy kinh, 2 
 đội hãy giúp thầy trò Đường Tăng bằng cách vượt qua các câu hỏi của yêu quái.
 Câu 1: Hiện thực lịch sử là gì?
 A. Lịch sử là những gì diễn ra trong quá khứ của Xã hội loài người.
 B. Lịch sử là những gì diễn ra ở mỗi dân tộc.
 C. Lịch sử là những gì diễn ra ở mỗi quốc gia.
 D. Lich sử là quá trình tiến hóa của con người.
 Câu 2. Lịch sử được con người nhận thức là gì?
 A. Là những hiểu biết của con người về quá khứ.
 B. Là những gì diễn ra ở mỗi dân tộc.
 C. Là những gì diễn ra ở mỗi quốc gia.
 D. Là quá trình tiến hóa của con người.
 Câu 3: Ý nào không phải đối tượng nghiên cứu của Sử học ?
 A. Quá khứ của dân tộc, 
 B. Những hoạt động của loài người.
 C. Quá khứ của cá nhân.
 D. Những hiện tượng tự nhiên xảy ra trong quá khứ
 Câu hỏi 4: So với hiện thức lịch sử, nhận thức lịch sử có đặc điểm
 A. nhận thức lịch sử luôn phản ánh đúng hiện thực lịch sử.
 4 Trường THPT Tô Hiệu KHBD môn Lịch sử 10 (2023 - 2024)
 B. nhận thức lịch sử không thể tái hiện đầy đủ hiện thực lịch sử.
 C. nhận thức lịch sử thường lạc hậu hơn hiện thực lịch sử.
 D. nhận thức lịch sử độc lập, khách quan với hiện thực lịch sử.
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
 - HS thảo luận nhóm, thống nhất đáp án lựa chọn
 Bước 3: Báo cáo, thảo luận
 - Đại diện HS lên bảng viết đáp án trả lời các câu hỏi.
 - Thư kí tính điểm cho các đội chơi dựa vào đáp án của GV đưa ra.
 Bước 4: Kết luận, nhận định
 - GV nhận xét, góp ý cho các đội chơi
 - GV đưa ra đáp án trả lời và khen thưởng đội giành điểm cao nhất.
 4. Vận dụng 
 a) Mục tiêu: Nâng cao, làm sâu sắc kiến thức đã học và liên hệ kiến thức đã học vào giải 
 quyết vấn đề thực tiễn.
 b) Nội dung: HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà và báo cáo sản phẩm trên lớp.
 c) Sản phẩm dự kiến: Bài làm của HS
 d) Tổ chức thực hiện:
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 
 - GV yêu cầu và hướng dẫn HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà: 
 Em hãy cho biết ý nghĩa câu nói của Gioóc-giơ Ô-oen (người Anh): “Cách hữu hiệu 
 nhất để huỷ diệt một dân tộc là phủ nhận và xoá bỏ sự hiểu biết của họ về lịch sử của chính 
 họ ”.bằng một đoạn văn ngắn từ 8-10 dòng.
 Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà, GV định hướng, giải đáp thắc 
 mắc và hướng dẫn thực hiện. 
 Bước 3, 4: Báo cáo, tổng kết và đánh giá: HS báo cáo sản phẩm trên lớp trước khi bắt đầu 
 tiết học sau để GV thực hiện nhận xét, tổng kết và đánh giá.
 =======================
 5