Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho học sinh qua một số bài học trong chương trình Ngữ văn Lớp 12

 0
 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ TĨNH
 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
 TÍCH HỢP GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH 
 HỒ CHÍ MINH CHO HỌC SINH QUA MỘT SỐ BÀI HỌC
 TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN LỚP 12
 Năm học: 2019– 2020
 1
 Phần I. MỞ ĐẦU
 1. Lí do chọn đề tài
 Ngày 27/2/2017, Ban cán sự Đảng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Nghị quyết 
số 69-NQ/BCSĐ về “Thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về 
“Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”,theo đó, chỉ 
đạo việc “rà soát, biên soạn giáo trình, tài liệu về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí 
Minh để tổ chức triển khai trong các cơ sở giáo dục và đào tạo”.
 Việc giáo dục tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh là hết sức cần thiết đối 
với ngàng giáo dục. Riêng với đối tượng học sinh trung học phổ thông, việc giáo dục tư 
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh được thực hiện tích hợp, lồng ghép trong chương 
trình đối với một số môn học và hoạt động giáo dục. Giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong 
cách Hồ Chí Minh nhằm trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, cơ bản về tư 
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; trên cơ sở đó giúp học sinh có được nhận thức, 
thái độ và hành vi đúng đắn theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; 
Giáo dục ý thức quan tâm sâu sắc tới việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong 
cách Hồ Chí Minh; làm cho việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ 
Chí Minh trở thành thói quen tự giác và nếp sống hằng ngày của học sinh; Phát triển kĩ 
năng thực hành, kĩ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc học tập và làm theo tấm 
gương đạo đức Hồ Chí Minh; Góp phần giáo dục cho học sinh trở thành người công dân có 
đầy đủ phẩm chất và năng lực; sống và làm việc theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong 
cách Hồ Chí Minh. Vấn đề tích hợp nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ 
Chí Minh cho học sinh là vô cùng thiết thực và cần có sự quan tâm đúng mức của giáo 
viên trong quá trình dạy học.
 Bộ môn ngữ văn có nhiều ưu thế trong việc giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách 
Hồ Chí Minh, bởi vì môn Ngữ văn ở trường phổ thông có vai trò quan trọng trong việc 
thực hiện mục tiêu giáo dục. Môn ngữ văn bên cạnh việc hình thành và phát triển ở học 
sinh năng lực sử dụng tiếng Việt, năng lực tiếp nhận văn bản văn học, còn giúp cho học 
sinh có những hiểu biết về xã hội , văn hóa,lịch sử, đời sống nội tâm của người, giúp học 
sinh bồi dưỡng năng lực tư duy,làm giàu cảm xúc thẩm mĩ và định hướng thị hiếu lành 
mạnh để hoàn thiện nhân cách. Vì vậy có thể đưa nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức, 
phong cách Hồ Chí Minh vào các nội dung của môn học mà không cần phải đưa thêm 
thông tin, kiến thức làm nặng thêm nội dung môn học.
 Mục tiêu và nội dung môn Ngữ văn đã chứa đựng những yếu tố của giáo dục nhân 
cách con người, phù hợp với việc giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, 
phù hợp với cách tiếp cận làm thay đổi hành vi của người học trên cơ sở nhận thức về các 
giá trị của nhân cách Hồ Chí Minh. 3
 1.2. Nguồn gốc, quá trình hình thành tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
Tư tưởng và đạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là sự phản ánh, phát triển 
những phẩm chất tốt đẹp của nhân lao động từ xưa đến nay, phù hợp với quy luật phát triển 
xã hội. Đạo đức này thể hiện toàn diện, đầy đủ chủ nghĩa nhân văn cách mạng - sự kết hợp 
hài hoà truyền thống đạo đức dân tộc, tinh hoa văn hoá đạo đức nhân loại với những 
nguyên tắc nội dung của đạo đức cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lê Nin được hình thành 
và phát triển trong những điều kiện lịch sử nhất định, có ý nghĩa tác dụng hôm nay và mãi 
mãi sau này.
 Trước hết, đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ đạo đức truyền thống Việt Nam, thể 
hiện ở lòng yêu nước, ý chí bất khuất trong cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do, công bằng và 
tiến bộ xã hội; ở tinh thần nhân nghĩa, truyền thống đoàn kết, tương thân, tương ái, “lá lành 
đùm lá rách” trong cảnh nghèo khổ; ở sự say mê lao động, sáng tạo, ham học, hiếu khách.
 Cùng với đạo đức truyền thống của dân tộc, Hồ Chí Minh còn tiếp thu một cách chủ 
động, biết lựa chọn tinh hoa văn hoá đạo đức nhân loại ở phương Đông cũng như phương 
Tây. Đó là tư tưởng thương người, lòng vị tha, từ bi, bác ái, bình đẳng. Người khai thác 
những nét đặc trưng, tiến bộ, tích cực của nội hàm các khái niệm này và đưa vào những nội 
dung mới để diễn đạt những ý tưởng, yêu cầu của đời sống, của cuộc đấu tranh cho độc lập 
dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
 Trong việc tiếp nhận tinh hoa văn hoá đạo đức của dân tộc và nhân loại, Nguyễn Ái 
Quốc - Hồ Chí Minh đã lấy những quan điểm, nguyên tắc của chủ nghĩa Mác-LêNin về 
đạo đức làm cơ sở lí luận cho đạo đức cách mạng, phù hợp với tình hình, nhiệm vụ của 
nhân dân Việt Nam, cũng như nhân dân thế giới trong thời đại ngày nay.
 Một nhân tố quan trọng khác góp phần quyết định vào việc hình thành tư tưởng đạo 
đức Hồ Chí Minh là phẩm chất, đạo đức của bản thân Hồ Chí Minh. Ở Hồ Chí Minh đã 
sớm hình thành những phẩm chất tốt đẹp trong cuộc sống của bản thân. Đó là lòng hiếu 
thảo với ông bà, cha mẹ, tình thương yêu anh em trong gia đình, lòng thương người . Thuở 
nhỏ, do cảm thương những người nghèo khổ ở quê nhà, những người phu làm đường đói 
rét, nhọc nhằn, cậu Nguyễn Sinh Cung, được cha mẹ cho phép đã đem tiền, gạo biếu. Lớn 
lên, khi hiểu người dân Việt Nam đang rên xiết dưới ách thống trị của bọn thực dân và tay 
sai phong kiến thì lòng thương người của Hồ Chí Minh đã dần nâng lên thành lòng yêu 
nước, thương đồng bào và thể hiện ở quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước. Khi trở thành 
người cộng sản, người chiến sĩ quốc tế, Nguyễn Ái Quốc là tượng trưng cho sự kết hợp 
nhuần nhuyễn giữa lòng yêu nước và tinh thần quốc tế chân chính.
 Điểm nổi bật ở đạo đức Hồ Chí Minh là những biểu hiện về đạo đức của bản thân 
luôn gắn liền với tư tưởng, nguyên tắc về đạo đức học. Vì vậy, học tập đạo đức Hồ Chí 
Minh phải học tập tư tưởng và làm theo tấm gương đạo đức của Người.
 1.3. Nội dung cơ bản của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. 5
trường khác nhau. Mỗi một hình thức có tác dụng nhất định, tuỳ theo nội dung dạy học và 
phương pháp giáo dục. Tổng hợp các hình thức sẽ có tác dụng giáo dục to lớn đối với việc 
hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ bởi các em chính là những chủ nhân tương lai của đất 
nước, là những người sẽ quyết định sự phát triển của đất nước trong những năm tới. Nếu 
không có nhân cách tốt các em sẽ không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia 
đình, cộng đồng và đất nước. Hơn nữa, với lứa tuổi học sinh trung học, các em đang ở 
trong giai đoạn hình thành những giá trị nhân cách song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã 
hội. Đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường hiện nay, thế hệ trẻ 
thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn phải đặt 
vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách 
thức, những áp lực tiêu cực. Nếu không được giáo dục nhân cách và học tập theo những 
tấm gương đạo đức các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, vào lối sống ích 
kỉ, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Vì thế giáo dục các em theo tấm 
gương đạo đức Hồ chí Minh là một việc làm rất cần thiết.
 1.4. Thực trạng nhận thức về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh của 
học sinh Trung học phổ thông hiện nay
 Trong những năm gần đây do những tác động xấu từ xã hội, sự ảnh hưởng của 
những luồng tư tưởng văn hoá xấu, ngoại lai, cùng những ảnh hưởng internet, games, 
mạng xã hội, đã tác động đến phẩm chất, lối sống của không ít giới trẻ, đặc biệt học 
sinh, dẫn đến những hiện tượng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, Các tệ nạn xã 
hội đã xâm nhập vào trong trường học làm băng hoại đạo đức, đã tác động xấu tới các giá 
trị đạo đức truyền thống. 
 Thực tế hiện nay có khoảng 80% học sinh có những hiểu biết cơ bản về tư tưởng, 
đạo đức Hồ Chí Minh qua học tập các môn học khoa học xã hội, sinh hoạt Đoàn, và các 
sinh hoạt khác. Ở mức độ nhất định, các em nhận thức được vai trò, công lao to lớn của 
Bác đối với dân tộc, nhân loại, đối với gia đình và bản thân mỗi người. 
 Học sinh phổ thông có hiểu biết cuộc đời, hoạt động, tư tưởng Hồ Chí Minh nhưng 
chưa sâu sắc, còn một số nhầm lẫn, sai lầm về sự kiện. Hiểu biết của học sinh về Hồ Chí 
Minh và tư tưởng của Người còn đơn giản, nặng về cảm tính, tác động của tư tưởng Hồ 
Chí Minh đến suy nghĩ, hành động của học sinh chưa mạnh mẽ, hiệu quả chưa cao. 
 Từ thực trạng đó, chúng ta nhận thấy rằng: sự hiểu biết về Hồ Chí Minh và tư 
tưởng của Người ở học sinh còn đơn giản, nặng về cảm tính, nên tác động của tư tưởng Hồ 
Chí Minh đến suy nghĩ, hành động của các em chưa nhiều, các em chưa thật sự học tập và 
làm theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
 2. Cơ sở thực tiễn
 Bộ môn Ngữ Văn có nhiều ưu thế trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho học 
sinh; bởi vì môn Ngữ Văn ở trường phổ thông có vai trò quan trọng trong việc thực hiện 
mục tiêu giáo dục. 7
 Tư tưởng Hồ Chí Minh nói chung, về đạo đức cách mạng nói riêng được hình thành 
trên những cơ sở lí luận và thực tiễn; vì vậy, việc giáo dục cho học sinh phải thực hiện 
nguyên tắc nói và làm, nêu gương những điều học sinh được tiếp nhận phải trở thành hiện 
thực, không thể dừng ở nhận thức lí luận, mang tính tư liệu.
 Việc giáo dục tư tưởng nói chung, về đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh nói riêng 
phải lưu ý những vấn đề sau:
 - Làm cho học sinh tự nguyện, năng động, tự giác, tích cực học tập Ngữ văn và học 
tập tư tưởng Hồ Chí Minh trên cơ sở các em nhận thức được sự cần thiết phải học tập; say 
mê, hứng thú học tập.
 - Bồi dưỡng năng lực, rèn luyện năng lực trong việc học tập, tự giác giáo dục, vận 
dụng kiến thức đã học.
 - Chỉ trên cơ sở nỗ lực chủ quan, trau dồi kiến thức, kĩ năng mới thu được kết quả.
 Thứ tư, việc giáo dục tư tưởng, đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh cũng như giáo dục 
các mặt khác cần có những điều kiện về môi trường giáo dục, có sự kết hợp giáo dục nhà 
trường với giáo dục gia đình và xã hội. Thiếu môi trường giáo dục, không có việc nêu gương 
của người thầy, cô, cha, mẹ và những cá nhân khác trong cộng đồng thì việc giáo dục không 
có kết quả. Hơn thế nữa, việc giáo dục phải được thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi nhằm tạo cơ 
hội cho học sinh vận dụng những bài học về tư tưởng Hồ Chí Minh vào những tình huống 
thực trong cuộc sống. Trong nhà trường, việc giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh phải được 
thực hiện đồng bộ trong các giờ học của các môn học và các hoạt động giáo dục khác.
 Thứ năm, phải tạo điều kiện cần thiết về thiết bị và và các phương tiện dạy học để 
hiệu quả giáo dục được nâng cao. Để giáo dục đúng về tư tư tưởng, về tấm gương đạo đức 
Hồ Chí Minh, làm cho việc giáo dục không mang tính lí thuyết hay kêu gọi động viên, thì 
sự hỗ trợ của các phương tiện nghe nhìn là rất hiệu quả.
 3. Cách thức tích hợp giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh 
trong chương trình Ngữ văn 12
 Việc tích hợp để giáo dục tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh trong dạy học 
môn Ngữ văn có thể có nhiều cách thức. Bên cạnh các biện pháp đặc trưng của bộ môn, 
chúng ta có thể tích hợp ngang, tích hợp dọc với phân môn, tích hợp liên môn. Để phát 
huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo, khả năng vận dụng kiến thức vào việc giáo dục học 
sinh, thì trong mỗi bài dạy có thể vận dụng kết hợp nhiều biện pháp, thủ pháp, hình thức, 
như: hình ảnh, thước phim tư liệu, kể chuyện về Hồ Chí Minh, trích dẫn những câu nói của 
Bác mang tính đúc kết Để liên kết nội dung bài học với nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh, 
giáo viên cần khéo léo trong việc tích hợp, vận dụng các phương pháp nhằm giáo dục tư 
tưởng, đạo đức HồChí Minh vào các bài học một cách nhuần nhuyễn mà vẫn đảm bảo tính 
chính xác, khoa học, khắc sâu được kiến thức trọng tâm, đồng thời làm cho bài học trở nên 
nhẹ nhàng, xúc động, giúp học sinh hiểu sâu hơn về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. Qua 
đó, giúp học sinh trang bị kiến thức, kỹ năng mới trong hoạt động thực tiễn. 9
 4. Những địa chỉ bài tích hợp giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong chương trình 
Ngữ văn 12 
 Địa chỉ 
 Tên bài (Tích hợp vào nội dung nào của Nội dung tích hợp
 bài học)
 - Khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu quá trình hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh, 
 khi nói đến mốc năm 1911 Bác ra đi tìm đường cứu nước. Giáo viên có thể cho học 
 sinh quan sát những bức ảnh tư liệu về cuộc hành trình cứu nước của Bác khi Bác 
 Vài nét về tiểu làm phụ bếp trên con tàu Đô đốc Latouche Tréville với tên gọi là Văn Ba, rồi việc 
 sử Bác làm nhiều việc để kiếm sống khi ở nước ngoài và việc Bác tranh thủ học ngoại 
 ngữ. Nhừ đó mà Bác có thể giao tiếp bằng nhiều thứ tiếng.
 - Thông qua ảnh tư liệu và chuyện kể, giúp học sinh biết ơn sự hi sinh của Bác, và 
 Tác giả: Tấm gương biết học tập nơi Người ý chí, nghị lực vượt khó.
Nguyễn Ái đạo đức yêu - Trong mục sự nghiệp văn học, cần tích hợp tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí 
Quốc – Hồ nước, giữ Minh qua cách viết văn của Bác. Nhấn mạnh để học sinh thấy được thiên chức của 
 Chí Minh gìn truyền người cầm bút sáng tác. Văn học cần hướng đến tính dân tộc, đề cao sự sáng tạo của 
 thống dân người nghệ sĩ và đặc biệt phải có tính chân thật.
 tộc - Trong quan điểm sáng tác: Hồ Chí Minh coi văn học là vũ khí phục vụ đắc lực cho 
 sự nghiệp cách mạng, nhà văn là chiến sĩ trên mặt trận văn hoá. Quan điểm này thể 
 Sự nghiệp văn hiện trong nhiều bài thơ, nhất là hai câu thơ: 
 học “Nay ở trong thơ nên có thép,
 Nhà thơ cũng phải biết xung phong” 
 Qua đó giáo dục đức tính kiên cường, cứng cỏi, ý chí, bản lĩnh cách mạng cho học sinh
 - Quan điểm sáng tác và những đóng góp lớn lao về văn học nghệ thuật, chúng ta
 càng khâm phục tinh thần đấu tranh Cách mạng kiên cường, lòng yêu nước, sự say 
 mê lao động, nghệ thuật của Hồ Chí Minh. Từ đó giáo dục cho học sinh tình yêu tổ 
 quốc, sống có ý chí, bản lĩnh. Khơi dậy lòng tự hào của nhân dân Việt Nam về vị 11
 - Là công dân của nước Việt, mỗi người trước hết phải có lòng yêu nước. Đó là tình cảm gắn bó với quê hương, đất 
 nước; yêu thương đồng bào, giống nòi; lòng tự hào dân tộc; cần cù, sáng tạo trong lao động; có tinh thần sẵn sàng 
 đem hết khả năng của mình phục vụ lợi ích của Tổ quốc; đoàn kết, kiên cường bất khuất chống giặc ngoại xâm. Đây 
 chính là truyền thống cao quý và thiêng liêng nhất của dân tộc Việt Nam, là cội nguồn của các giá trị truyền thống.
 Lối sống giản dị, phong thái - Hình ảnh Hồ Chí Minh giản dị, gần gũi, ung dung, tự tại trong những ngày tháng 
Việt Bắc ung dung tự tại của Hồ Chí kháng chiến ở Việt Bắc. Phong cách Hồ Chí Minh là cái vĩ đại gắn với cái giản dị.
(Tố Hữu) Minh (qua việc dạy khổ thơ từ - Thể hiện cảm hứng về kháng chiến, về cách mạng gắn liền cảm hứng ca gợi lãnh tụ 
 câu 83 đến câu 90) Hồ Chí Minh.
 - Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một tấm gương đạo đức của một vĩ nhân, một 
 lãnh tụ cách mạng vĩ đại, nhưng cũng là tấm gương đạo đức của một người bình dị 
 mà ai cũng có thể học tập để làm một người công dân tốt. 
 - Khi hướng dẫn học sinh cảm nhận về hình tượng Bác Hồ qua 6 khổ thơ (từ khổ 5 
 Lí tưởng độc lập dân tộc, sự đến khổ 10), giáo viên tích hợp để giáo dục học sinh học tập đức tính giản dị, tình 
 hi sinh quên mình vì hạnh thương yêu con người của Bác.
 phúc dân tộc, tình yêu thương Giáo dục học sinh học tập đức tính giản dị, tình thương yêu con người của Bác là vô 
 nhân loại, lẽ sống giản dị, đức cùng cần thiết, từ đó góp phần hình thành, hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Bác 
 khiêm tốn sống giản dị nhưng không tầm thường; Người sống thanh bạch không ham địa vị, 
 Bác ơi ! - Tập trung ở 6 khổ giữa (từ không màng danh lợi, luôn hi sinh vì dân vì nước.
(Tố Hữu) khổ 5 đến khổ 10) để học tập Khi hướng dẫn học sinh cảm nhận về hình tượng Bác, giáo viên có thể tích hợp lí 
 đức tính giản dị, tình thương tưởng độc lập dân tộc, sự hi sinh quên mình vì hạnh phúc dân tộc, tình yêu thương 
 yêu con người của Hồ Chí nhân loại, lối sống giản dị, đức khiêm tốn của một người bình dị. Qua đó, giúp 
 Minh học sinh thấy được vẻ đẹp hình tượng của Hồ Chí Minh qua lòng biết ơn công lao 
 trời biển và tấm gương sáng ngời. Tình thương của Bác gắn liền với lí tưởng và lẽ 
 sống. Yêu nước, lo lắng cho vận mệnh của đất nước. Thương người, thương xót, cảm 
 thông với những người đau khổ bất hạnh.
 .Trong bài học, giáo viên có thể cho học sinh xem về hình ảnh giản dị của Bác trong 
 cuộc sống hàng ngày hay xem đoạn phim ngày tang lễ của Bác để khắc sâu hơn 13
 Ngay sau đọc Tuyên ngôn Độc lập, thấy nạn đói khủng khiếp, Bác đã ra sắc 
lệnh diệt “giặc đói” và bản thân cũng nhịn ăn để dành gạo cứu đói - Người kêu gọi: 
“ tôi xin đề nghị với đồng bào cả nước, và xin thực hành trước: Cứ 10 ngày nhịn ăn 
1 bữa, mỗi tháng nhịn 3 bữa. Bác đã từng căn dặn các vị lãnh đạo “ Độc lập dân tộc 
phải gắn liền với chủ nghĩa xã hội đem lại cơm no, áo ấm cho dân, nếu độc lập, dân 
còn nghèo đói thì độc lập không có nghĩa lí gì”. 
Qua đó, học sinh sẽ có cái nhìn bao quát hơn về nạn đói 1945, giúp các em hiểu sâu 
sắc hơn về nội dung tác phẩm, từ đó khái quát được giá trị hiện thực và nhân đạo của 
tác phẩm, đồng thời, thấy được tình yêu thương bao la của Bác với nhân dân. Từ đó 
sẽ giáo dục cho học sinh nhận thức được tình người trong lúc khó khăn, nguy hiểm 
vẫn sẵn sàng cưu mang đùm bọc nhau, đó là truyền thống tốt đẹp của người Việt “ 
Một miếng khi đói bằng một gói khi no”. 15
đường hoạt động của Hồ Chí Minh? - Năm 1920, dự Đại hội Tua và là một 
+ HS: trả lời trong những thành viên sáng lập Đảng 
- GV nhận xét cộng sản Pháp
-GV: tích hợp và trình chiếu ảnh tư liệu - Từ 1923 – 1941, Người hoạt động chủ 
về cuộc ra đi năm 1911 của Bác, hành yếu ở Liên xô và Trung Quốc.
trình cứu nước của Bác; đồng thời giáo - HCM đã tham gia và thành lập nhiều tổ 
dục cho các em tinh thần yêu nước bằng chức CM như: VNTNCMĐCH (1925), 
câu chuyện về đời sống khó khăn, vất vả Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở Á 
và tình thần vượt khó của Bác khi sống ở Đông(1925) và chủ trì Hội nghị hợp nhất 
nước ngoài. Từ đó giúp HS biết ơn sự các tổ chức cộng sản trong nước, ở 
hi sinh của Bác, giáo dục lối sống, sự Hương Cảng (HK) thành lập Đảng cộng 
chịu khó, ý chí nghị lực cho học sinh. sản Việt Nam (3/2/1930).
 - Tháng 2/1941, Người về nước trực tiếp 
- Giáo viên giáo dục tư tưởng, đạo đức, lãnh đạo CM.
kỹ năng sống ở phần tiểu kết phần Tiểu - Ngày 13/8/1942, sang Trung Quốc hoạt 
dẫn qua các câu hỏi: Em hãy nêu cảm động và bị chính quyền Tướng Giới 
nhận chung về con người Bác? Em rút ra Thạch bắt giam đến 10/9/1943.
bài học gì qua câu chuyện trên. - Sau khi ra tù, Người trở về nước tiếp 
+ HS: trả lời tục lãnh đạo Cách mạng Việt Nam, tiến 
- GV chốt: Thông qua câu chuyện, ta tới giành thắng lợi trong cuộc tổng khởi 
thấy được: Bác – một con người với lí nghĩa tháng 8/1945.
tưởng độc lập dân tộc, ý chí, niềm tin và - Ngày 2/9/1945, Người đọc bản Tuyên 
nghị lực vượt qua khó khăn và thử thách ngôn Độc lập khai sinh cho nước 
đi khắp năm châu, bốn biển để đạt được VNDCCH.
khát vọng tìm đường cứu dân, cứu nước - Từ 1946 – 1969, Người được bầu giữ 
khỏi ách đô hộ của thực dân phong kiến, chức Chủ tịch nước VNDCCH
giải phóng cho dân tộc - đó là bài học về - Ngày 2/9/1969, Người qua đời tại Hà Nội
lối sống có hoài bão, có lý tưởng yêu * Tiểu kết: Chủ tịch HCM, không những 
nước. Từ đó học sinh càng biết ơn sự hi là nhà CM yêu nước vĩ đại mà còn là 
sinh lớn lao của Bác để có cuộc sống như một nhà văn hoá lớn, một danh nhân văn 
ngày nay hoá thế giới, đã để lại cho dân tộc VN 
 một sự nghiệp VH to lớn.
Hđộng 2 Giáo viên hướng dẫn tìm hiểu 
sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh II. Sự nghiệp văn học.
* Trong phần sự nghiệp văn học, GV 1. Quan điểm sáng tác.
nhấn mạnh để HS thấy được thiên chức a. Tính chiến đấu của văn học
của người cầm bút, cái tâm của nhà văn. - Coi văn học là vũ khí chiến đấu,nhà 
* Tìm hiểu về quan điểm sáng tác văn văn cũng phải có tinh thần xung phong.
học - Quan điểm này thể hiện rõ trong: Cảm 
- GV: Giải thích khái niệm quan điểm tưởng đọc thiên gia thi” và “ thư gửicác 
sáng tác hoạ sĩ nhân dịp triển lãm hội hoạ 1951
- GV: Trong bài thơ Cảm tưởng đọc + Nay ở trong thơ nên có thép, 17
 • Tìm hiểu về Di sản văn học 2. Di sản văn học
GV: chia lớp thành 4 nhóm thảo luận a. Văn chính luận.
 Nhóm 1: Tìm hiểu văn chính luận - Đấu tranh chính trị, tiến công trực diện 
+ GV: Bác viết văn chính luận nhằm kẻ thù, thể hiện nhiệm vụ cách mạng
mục đích gì? Nêu và phân tích một số tác -Tác phẩm là sự kết hợp giữa lí trí sáng 
phẩm tiêu biểu của Bác? suốt, trí tuệ sắc sảo, và tình cảm yêu ghét 
+ GV: Những văn bản này có ý nghĩa gì? nồng nàn, vốn văn hóa sâu rộng
 - Lời văn chặt chẽ, súc tích
 - Tphẩm tiêu biểu: BACĐTDP,TNĐL, 
 LKGTQKC, KCGQHĐLTD
Nhóm 2: Tìm hiểu truyện và ký b. Truyện và kí
- GV: Những tác phẩm truyện và kí của - Được viết khi Bác hoạt động ở Pháp
Bác được viết nhằm mục đích gì? Kể tên - Tác phẩm có tính chiến đấu cao, nhằm 
những tác phẩm tiêu biểu của Bác? tố cáo, châm biếm, đả kích TD và PK, ca 
+ HS trả lời ngợi những tấm gương chiến đấu dũng 
 cảm.
Nhóm 3: Tìm hiểu thơ ca - Bút pháp hiện đại, tình huống độc đáo 
- GV giới thiệu: Đây là lĩnh vực nổi bật và nghệ thuật trần thuật linh hoạt
trong di sản văn học của Bác. Tiêu biểu -Tác phẩm chính : Pari, Con người biết 
nhất là Nhật kí trong tù. mùi hun khói, Vi hành, Nhật kí chìm tàu 
- GV: NKTT được Bác viết trong khoảng (1931), Vừa đi đường vừa kể truyện 
thời gian nào, nhằm mục đíchgì? (1963).
- GV: Giá trị nghệ thuật của tác phẩm? c. Thơ ca:
Nêu ví dụ một số tác phẩm tiêu biểu của -Thơ ca là có giá trị nổi bật nhất. Thế 
Bác mà em biết? hiện tâm hồn nghệ sĩ tinh tế, tài hoa, một 
- Những bài học thấm thía và sâu sắc mà tấm gương nghị lực phi thường, 
em tiếp nhận được khi đọc những bài thơ - Tphẩm: NKTT,Thơ HCM, Thơ chữ 
NKTT của Hồ Chí Minh? Hán HCM.
GV: Tích hợp kỹ năng sống + NKTT phản ánh tâm hồn cao đẹp của 
- Qua di sản văn học, em thấy được tư người n.sĩ trong tù, qua đó nhận ra bức 
tưởng, tình cảm, tâm hồn HCM như thế chân dung tinh thần tự họa.
nào? Em học tập được gì từ văn chương 
của Người?
Nhóm 4: Chân dung HCM qua tập 
“NKTT” 
+ HS: trình bày
- GV: chốt 3. Phong cách nghệ thuật.
 • Tìm hiểu phong cách nghệ thuật Phong cách nghệ thuật của Hồ Chí 
- GV: Giải thích khái niệm Phongcách Minh độc đáo mà đa dạng. 
nghệ thuật -Văn chính luận
- GV: Trình bày ngắn gọn những nét + Ngắn gọn, súc tích, tư duy sắc sảo.
phong cách đặc sắc trong di sản van học + Lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng 19
- Sử dụng câu hỏi tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh:
+ Qua bài học về cuộc đời và sự nghiệp Hồ Chí Minh em đã nhận thức và học tập được 
điều gì ở vị lãnh tụ kính yêu của chúng ta?
+ Đặt vào hoàn cảnh ngày hôm nay giới trẻ đang có rất nhiều cơ hội nhưng cũng rất 
nhiều thách thức, em sẽ vận dụng như thế nào tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí 
Minh trong cuộc sống để có hiệu quả thiết thực nhất?
+ Em có thể đưa ra những việc làm cụ thể đã, đang và dự định sẽ thực hiện ?
- Giáo viên chốt lại
 5. Kết quả thực nghiệm
 Để thực hiện được việc “Tích hợp giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ 
Chí Minh trong các tiết dạy Ngữ văn lớp 12” giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian 
nghiên cứu. Thông qua các tiết dạy tại lớp 12 bản thân tôi đã thấy được một số kết quả 
khả quan và thiết thực, phù hợp với chương trình sách giáo khoa mới và với những tiết 
dạy theo hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học của Bộ GD - ĐT. Học sinh đã có 
hứng thú hơn trong việc học tập, tích cực chủ động và sáng tạo hơn trong việc học tập, 
vận dụng tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vào bài học và thực tiễn cuộc 
sống, từ đó hình thành nên kĩ năng sống cho học sinh. 
 Để thấy được hiệu quả của việc tích hợp giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách 
Hồ Chí Minh nêu trên, tôi đã tiến hành thử nghiệm ở năm học 2018 – 2019 với hai lớp 
12B1 và 12B3. Tôi sử dụng cùng phiếu học tập để kiểm tra, đánh giá, qua đó thấy được 
kết quả như sau:
 Lớp 12B1 có áp dụng việc tích hợp
 Không Không Có vận 
 Quan Có hiểu Không 
Nội dung khảo sát quan hiểu dụng học 
 tâm biết áp dụng
 tâm biết tập
 Mức độ
 70% 30% 63% 37% 61% 39%
 Lớp 12B3 không áp dụng việc tích hợp
 Không Không Có vận 
 Quan Có hiểu Không 
Nội dung khảo sát quan hiểu dụng học 
 tâm biết áp dụng
 tâm biết tập
 Mức độ
 25% 75% 34% 66% 27% 73%
 Theo thống kê trên, lớp 12B1 có vận dụng tích hợp để giáo dục tư tưởng, đạo đức 
Hồ Chí Minh và lớp 12B3, không vận dụng tích hợp giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, dù 
rằng học sinh cả hai lớp đã đảm bảo được kiến thức cơ bản của bài học, theo đúng 
chuẩn kiến thức, kĩ năng. Nhưng nhìn chung kết quả nhận thức, học tập vận dụng tư 
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh có sự khác biệt. Ở lớp có vận dụng tích hợp 
giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh thì học sinh có nhận thức, học tập và vận dụng 
tốt hơn. 21
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hoàng Anh, Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và vận dụng vào đào tạo đại 
 học hiện nay, NXB Chính trị quốc gia.2013.
2. Ban Tuyên giáo Trung ương (2017): Những nội dung cơ bản của tư tưởng, 
 đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh – NXB Chính trị Quốc gia.
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Văn học 12, tập 1, Nxb Giáo dục.
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Văn học 12, tập 2, Nxb Giáo dục.
5. Bộ giáo dục và đào tạo (2010), Dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ 
 văn 12 , Nxb Giáo dục, Hà Nội
6. Bùi Mạnh Hùng, Đổi mới dạy học Ngữ văn: Phác thảo chương trình Ngữ văn 
 theo định hướng phát triển năng lực,  
7. Đào Ngọc Đệ, Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và đào tạo, Tuần Báo Văn 
 Nghệ TP.HCM số 467, 20/9/2017, 
8. Phạm Văn Đồng: Hồ Chí Minh một con người, một dân tộc, một thời đại,một sự 
 nghiệp, Nxb Sự thật, H, 1990.
9. Đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học theo định hướng phát triển 
 năng lực người học, 
10. Trường Đại học Sư phạm TPHCM (2014), Kỉ yếu Hội thảo khoa học “Dạy học 
 Ngữ văn trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông”, TP Hồ 
 Chí Minh.
11. Nguyễn Trọng Hoàn, Tích hợp nội dung học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách 
 Hồ Chí Minh trong các môn học, hoạt động giáo dục ở trường phổ thông, 
 https://moet.gov.vn/giaoducquocdan/giao-duc-trung-hoc
12. Nhiều tác giả (2010), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, NXB Lao động.
13. Tài liệu tập huấn tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đứcHồ 
 Chí Minh môn Ngữ văn - TS Nguyễn Thuý Hồng, TS Phạm Văn Nam, TS 
 Nguyễn Thị Hồng Vân, ThS Trần Thị Kim Dung - Vụ Giáo dục Trung học 
 BộGD&ĐT - 2010.
14. Tài liệu hướng dẫn kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh 
 (tài liệu tập huấn chuyên đề năm học 2014 trong môn Ngữ văn của Sở giáo dục 
 đào tạo Hà Tĩnh).