Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 77+78+79: Chiếc thuyền ngoài xa - Năm học 2020-2021

 Ngày soạn: 17/3/2021
Tiết 77, 78, 79
 CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA
 Nguyễn Minh Châu
A. Mục tiêu bài học
 1. Kiến thức
 - Cảm nhận được suy nghĩ của người nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra sự thật: 
 đằng sau bức ảnh rất đẹp về chiếc thuyền trong sương sớm mà anh tình cờ chụp 
 được là số phận đau đớn của người phụ nữ và bao ngang trái trong một gia đình 
 làng chài.
 - Thấy được nghệ thuật kết cấu độc đáo, cách triển khai cốt truyện, khắc họa nhân 
 vật của cây bút viết truyện ngắn có bản lĩnh và tài hoa.
 2. Kĩ năng
 Đọc – hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
 3. Thái độ, tư tưởng
 - Thấu hiểu: mỗi người trong cõi đời, nhất là người nghệ sĩ, không thể đơn giản, sơ 
 lược khi nhìn nhận cuộc sống và con người.
4. Năng lực cần đạt:
– Năng lực tự học.
– Năng lực thẩm mĩ.
– Năng lực giải quyết vấn đề.
– Năng lực hợp tác.
– Năng lực sử dụng ngôn ngữ.
B. Phương tiện thực hiện
 1. Giáo viên
 Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án.
 2. Học sinh
 Sách giáo khoa, vở soạn, vở ghi.
C. Phương pháp
 - Tóm tắt truyện, điểm các nhân vật chính, chia đoạn.
 - Chú ý hoạt động của HS.
 - Nêu vấn đề.
D. Hoạt động dạy & học
 1. Ổn định tổ chức lớp
 2. Kiểm tra bài cũ
 3. Bài mới trong đoạn đầu tác phẩm để gọi - Vẻ đẹp trời cho mà cả đời bấm máy người nghệ sĩ 
tên cho phát hiện thứ nhất của chỉ có diễm phúc bắt gặp một lần: Mũi thuyền in... 
người nghệ sĩ nhiếp ảnh? trên chiếc mui khum khum...
Đọc diễn cảm đoạn văn miêu tả + Một bức tranh mực tàu thời cổ.
"cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại + Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều 
cảnh". hài hoà.
? Cảnh thuyền đánh cá thu lưới + Một vẻ đẹp toàn bích.
vào lúc bình minh hiện lên như ⇒ Những từ ngữ ấn tượng ca ngợi bức tranh thiên 
thế nào dưới ngòi bút của nhiên hoàn mĩ với vẻ đẹp cổ điển mà lãng mạn của 
Nguyễn Minh Châu? bức tranh biển lúc bình minh.
? Cảm xúc của người nghệ sĩ - Cảm xúc của người nghệ sĩ: ngây ngất, bay bổng, 
Phùng trước vẻ đẹp ấy? tràn ngập hạnh phúc đến mức anh ″tưởng chính mình 
 vừa khám phá thấy cái chân lí của sự hoàn thiện, khám 
 phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn″.
? Khi chiếc thuyền chài vào bờ, b. Phát hiện 2
người nghệ sĩ nhiếp ảnh phát Chiếc thuyền đẹp như mơ
hiện điều gì? Hai vợ chồng thuyền chài.
⇒ người nghệ sĩ kinh ngạc, bất - Chồng: hành động vũ phu 
bình, ″không thể chịu được, để giải toả.
không thể chịu được″ (anh vứt - Vợ: cam chịu, nhẫn nhục.
máy ảnh xuống đất chạy nhào - Thằng bé: như một viên đạn 
tới). trên đường lao tới đích nhảy 
Phát hiện của người nghệ sĩ như xổ vào gã đàn ông.
"một thứ nước rửa ảnh sẽ làm nổi Tâm hồn thăng hoa Tâm hồn choáng váng.
hình, nổi sắc nhân vật, làm nổi ⇒ Một bi kịch ngang trái mà người nghệ sĩ phải chứng 
bật vấn đề tư tưởng của tác giả" kiến đúng lúc cảm xúc nghệ thuật đang thăng hoa.
(Nguyễn Đăng Mạnh). * Người nghệ sĩ nhận ra rằng: đằng sau cái đẹp không 
 phải bao giờ cũng là chân lí của sự hoàn thiện, là đạo 
 đức. Cuộc đời vốn chứa đựng nhiều điều phức tạp, đầy 
 mâu thuẫn.
? Nếu em là người đàn bà, em sẽ 2. Câu chuyện ở tòa án huyện
xử sự như thế nào? a. Câu chuyện về người đàn bà làng chài c. Chánh án Đẩu
? Cách xây dựng cốt truyện của - Tin giải pháp anh lựa chọn cho người đàn bà là đúng 
NMC trong tác phẩm nào có gì nhất.
độc đáo ? - Thay đổi cái nhìn, hiểu hơn về con người, cuộc đời 
? Nêu tóm tắt lại tình huống. ″Phải, phải, bây giờ tôi đã hiểu″.
? Ý nghĩa của tình huống. ⇒ Vị Bao Công vùng biển nhưng thiếu cái nhìn thực 
? Nhận xét về ngôn ngữ, nghệ tế.
thuật của tác phẩm. 3. Nghệ thuật
? Ngôn ngữ người kể chuyện? * Cách xây dựng cốt truyện giản dị mà độc đáo:
? Ngôn ngữ nhân vật: Giọng - Tình huống mang ý nghĩa khám phá, phát hiện.
người đàn ông: thô bỉ, tàn nhẫn, - Những tình huống dồn dập diễn ra trong một khoảnh 
tục tằn; người đàn bà: dịu dàng, khắc, mạch truyện phát triển, mỗi nhân vật bộc lộ hết 
xót xa, thấu trãi lẽ đời; Đẩu: nhiệt tính cách.
tình, tốt bụng... * Nghệ thuật trần thuật: Ngôn ngữ người kể chuyện: 
? Tư tưởng chủ đề của tác phẩm Phùng hóa thân của tác giả tạo ra điểm nhìn trần thuật 
là gì ? sắc sảo, khách quan, giàu sức thuyết phục.
 * Ngôn ngữ nhân vật: phù hợp với đặc điểm tính cách 
? Đánh giá tổng quát về giá trị tác từng người.
phẩm ? (GV gợi ý) 
 4. Chủ đề tư tưởng: Cần có cái nhìn đa chiều, đa diện 
 về con người, cuộc sống. Đặc biệt người nghệ sĩ cần 
 đổi mới tư duy nghệ thuật để phù hợp với yêu cầu của 
 thời kỳ mới của đất nước.
 III. Tổng kết
 - Vẻ đẹp ngòi bút NMC là vẻ đẹp toát ra từ tình yêu 
Hoạt động 4. Hoạt động ứng con người (Khát vọng tìm kiếm, phát hiện vẻ đẹp con 
dụng người còn tiềm ẩn, khắc khoải lo âu trước cái ác, cái 
So với những truyện viết trong xấu.)
hai cuộc kháng chiến chống thực - Vẻ đẹp của cốt cách nghệ sĩ đôn hậu, điềm đạm, 
dân Pháp và đế quốc Mĩ (Vợ chiêm nghiệm lẽ đời để rút ra triết lý nhân sinh sâu 
chồng A Phủ, Rừng xà nu, sắc.
Những đứa con trong gia - Tác phẩm đặt ra những vấn đề mang tính thời sự 
đình,...), Chiếc thuyền ngoài xa nhưng có giá trị mọi thời, mọi người.
đã cho thấy những đổi mới nào 
của văn học Việt Nam sau 1975 HS so sánh, đánh giá khái quát: