Giáo án Sinh học 12 - Tiết 42, Bài 40: Quần xã sinh vật và một số đặc trưng cơ bản của quần xã - Nguyễn Thị Huyền

 Trường THPT Đức Thọ Tổ: Lí-Hóa-Sinh-CN
 Tiết ppct: 42 Ngày soạn: 20/2/2021
 CHƯƠNG II: QUẦN XÃ SINH VẬT
 BÀI 40: QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN 
 XÃ
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Nêu được khái niệm về quần xã sinh vật và cho ví dụ
- Biết được một số đặc trưng cơ bản của quần xã sinh vật
- Thấy được mối quan hệ giữa các loài trong quần xã
2. Kỹ năng
- Rèn luyện các kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình để thu nhận thông tin.
- Phát triển năng lực tư duy lí thuyết phân tích , tổng hợp, so sánh, khái quát
- Rèn luyện kỹ năng phân tích các yếu tố môi trường 
3. Thái độ
- Hình thành quan điểm duy vật biện chứng về các sinh vật trên trái đất. 
 - Có ý thức bảo vệ sự đa dạng sinh học của các loài sinh vật
- Xây dựng ý thức bảo vệ môi trường thiên nhiên
4. Năng lực hướng tới
- Phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo 
- Phát triển năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội
- Phát triển năng lực ngôn ngữ và thể chất
II.CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Giáo viên: - HS Sưu tầm các tranh ảnh sau đó GV sẽ lựa chọn một số hình ảnh tiêu 
biểu để sử dụng trong tiết học
2. Học sinh : Nghiên cứu bài mới , làm bài tập về nhà, học bài cũ ,chuẩn bị mô hình học 
tập theo yêu cầu giáo viên.
 III. PHƯƠNG PHÁP , KỸ THUẬT DẠY HỌC:
 Giáo viên linh hoạt chọn các phương pháp và kỹ thuật dạy học sau cho phù 
 hợp bài học 
 Hoạt động nhóm theo dự án và trải nghiệm sáng tạo + hướng dẫn học sinh phát triễn 
 năng lực tự học + bàn tay nặn bột + một số phương pháp khác
 Kỹ thuật khăn trãi bàn + kỹ thuật mãnh ghép + đóng vai chuyên gia + một số kỹ thuật 
 khác
 IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
 A. KHỞI ĐỘNG
* Mục tiêu : 
- Kích thích học sinh hứng thú tìm hiểu bài mới 
 - Rèn luyện năng lực tư duy phê phán cho học sinh.
* Phương pháp: Thuyết trình , phân tích, giảng bình
* Định hướng năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực nhận thức
Giáo án sinh học 12 Gv: Nguyễn Thị Huyền Trường THPT Đức Thọ Tổ: Lí-Hóa-Sinh-CN
* Hoạt động 1: - Học sinh nghiên cứu mục I. KHÁI NIỆM QUẦN 
Giáo viên: Cho học sinh I, quan sát hình 40.1 XÃ 
nghiên cứu mục I, kết hợp Quần xã sinh vật là một tập 
quan sát hình 40.1 hợp các quần thể sinh vật 
?. Cho biết rừng mưa nhiệt được hình thành trong quá 
đới có những quần thể nào ? - Học sinh trả lời trình lịch sử, cùng chung 
? Rừng ngập mặn ven biển sống trong 1 không gian 
có những quần thể nào ? xác định (sinh cảnh) nhờ 
?. Các quần thể trong quần các mối quan hệ tượng hỗ 
xã có những quan hệ với mà gắn bó với nhau như 
nhau như thế nào ? một thể thống nhất.
?. Quần xã là gì ? - Quần xã sinh vật là một 
 tập hợp các quần thể sinh 
 vật được hình thành trong 
 quá trình lịch sử, cùng 
 chung sống trong 1 không 
 gian xác định ( sinh cảnh ) 
 nhờ các mối quan hệ tương 
 hỗ mà gắn bó với nhau như II. MỘT SỐ ĐẶC 
* Hoạt động 2: một thể thống nhất. TRƯNG CƠ BẢN CỦA 
Giáo viên: Cho học sinh QUẦN XÃ 
nghiên cứu mục II.1 - Học sinh nghiên cứu mục 1. Đặc trưng về thành 
?. Số lượng cá thể của mỗi II.1 phần loài 
quần thể trong quần xã có 
bằng nhau không ? Vì sao ? 
 - Học sinh trả lời được 
?. Vì sao số loài của quần xã không bằng nhau, do chọn - Độ đa dạng loài là mức độ 
sinh vật ở rừng nhiệt đới lại lọc tự nhiên. phong phú về thành phần 
nhiều hơn ở sa mạc ? loài trong quần xã 
 - Học sinh trả lời câu hỏi, 
 từ đó rút ra được căn cứ 
 vào số lượng loài trong 
?. Độ đa dạng loài là gì ? quần xã để phân biệt quần 
 xã có độ đa dạng cao hay 
 thấp, cho ví dụ. - Quần thể ưu thế là những 
?. Thế nào là quần thể ưu thế - Độ đa dạng loài là mức quần thể đóng vai trò quan 
? độ phong phú về thành trọng trong quần xã do số 
 phần loài trong quần xã lượng, độ lớn hoặc do tính 
 - Quần thể ưu thế là những chất hoạt động chi phối các 
 quần thể đóng vai trò quan loài khác trong quần xã.
 trọng trong quần xã do số Ví dụ: Trong quần xã sinh 
Giáo án sinh học 12 Gv: Nguyễn Thị Huyền Trường THPT Đức Thọ Tổ: Lí-Hóa-Sinh-CN
 III. QUAN HỆ GIƯÃ 
 - Học sinh trả lời CÁC LOÀI TRONG 
 QUẦN XÃ SINH VẬT 
* Hoạt động 4: 1. Các mối quan hệ sinh 
- Giáo viên yêu cầu học sinh thái 
nghiên cứu mục III và hoàn Nội dung phiếu học tập 
thành phiếu học tập 
Phiếu học tập 
Hãy nêu đặc điểm chung và 
cho ví dụ về quan hệ giữa 
các loài trong quần xã. 
 Quan Đặc điểm Ví dụ
 hệ
 Hỗ Cộng -Học sinh nghiên cứu mục 
 trợ sinh III và hoàn thành phiếu 
 Hội sinh học tập 
 Hợp tác 
 Đối Kí sinh 
 địch Ức chế- 
 cảm 
 nhiễm 
 Sinh vật 2. Hiện tượng khống chế 
 ăn sinh sinh học: 
 vật khác - Hiện tượng khống chế 
 Cạnh sinh học là hiện tượng số 
 tranh lượng các cá thể của quần 
?. Thế nào là hiện tượng thể khác kìm hãm, làm cho 
khống chế sinh học ? số lượng cá thể của mỗi 
?. Hiện tượng khống chế sinh quần thể luôn dao động 
học trong quần xã có ý nghĩa quanh vị trí cân bằng 
gì đối với các quần thể sinh 
vật 
?. Thế nào là trạng thái cân 
bằng sinh học trong quần xã 
?. - Hiện tượng khống chế 
 sinh học là hiện tượng số 
 lượng các cá thể của quần 
 thể khác kìm hãm, làm cho 
 số lượng cá thể của mỗi 
 quần thể luôn dao động 
 quanh vị trí cân bằng 
Giáo án sinh học 12 Gv: Nguyễn Thị Huyền Trường THPT Đức Thọ Tổ: Lí-Hóa-Sinh-CN
 ăn thân mềm và phân bố chủ yếu ở đáy ao, cá trôi ăn tạp và chủ yếu ăn chất hữu cơ 
 vụn nát ở đáy ao, cá chép ăn tạp,
 - Nuôi nhiều loài cá khác nhau như thế sẽ tận dụng được nguồn thức ăn trong thiên 
 nhiên và không gian vùng nước, do đó đạt được năng suất cao.
 E: MỞ RỘNG (2’)
 Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã 
 học
 Phương pháp dạy học: Giao nhiệm vụ
 Định hướng phát triển năng lực: tự chủ-tự học, tìm hiểu tự nhiên và xã hội, giải quyết 
 vấn đề
 Sơ đồ hóa bằng sơ đồ tư duy về nội dung bài học
4. Hướng dẫn học sinh học bài, làm việc ở nhà (2 phút)
 Chuẩn bị bài mới và trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1. Thế nào là diễn thế sinh thái?
Câu 2. Hãy mô tả quá trình diễn thế sinh thái của một quần xã sinh vật nào đó.
Câu 3. Một khu rừng nhiệt đới có các cây gỗ lơn và nhỏ mọc gần nhau. Vào một ngày 
có gió lớn, một cây to bị đổ ở giữa rừng tạo nên một khoảng trống lớn. Em hãy dự đoán 
quá trình diễn thế xảy ra ở khoảng trống đó.
Câu 4. Hoạt động khai thác tài nguyên không hợp lí của con người có thể coi là hành 
động “tự đào huyệt chôn mình” của diễn thế sinh thái được không? Tại sao?
Giáo án sinh học 12 Gv: Nguyễn Thị Huyền